De zin van onzindag Blue Monday
Als de wekker gaat, zit het licht nog verstopt achter de wolken. Regendruppels rollen langs het raam. Wéér een héle week werken. Ondertussen zijn alle goede voornemens verdampt als de geur van oliebollen. Net als de warmte en gezelligheid van de decembermaand.
Maak je borst maar nat, want maandag is het weer zover: de meest deprimerende dag van het jaar. Een dag waar Nederland zich doorheen sombert. Bedolven onder de adviezen van psychologen en geluksgoeroes hoe deze blauwe maandag te overleven. Voldoende nachtrust, een rondje buiten lopen, sporten, veel lachen, dankbaar zijn, jezelf en anderen verwennen. Recepten genoeg.
Maar waar komt Blue Monday eigenlijk vandaan? En is dit echt de dag waarop iedereen dramatisch slecht in z’n vel zit?
Verzonnen formule
Het was de Britse psycholoog Cliff Arnall die in 2005 Blue Monday in het leven riep. Hij zou een wiskundige formule hebben bedacht die „wetenschappelijk verantwoord” kan berekenen wanneer het zover is:
[W + (D – d)] x TQ
/
M x Na
De W is van het weer. Daar tel je bij op: schulden min salaris. Met de T bedoelt Arnall de tijd die verstreken is na Kerst, de Q staat voor geslaagde goede voornemens. Onder de streep vermenigvuldigt hij het motivatieniveau met de behoefte om actie te ondernemen. Uitkomst: 24 januari werd de eerste meest deprimerende dag in het jaar 2005.
Collega-wetenschappers maakten gehakt van Arnalls formule. De universiteit waar hij werkte, nam zelfs openlijk afstand van de theorie.
Niet onterecht: de berekening bleek later één groot verzinsel. Afkomstig uit de koker van pr-bureau Porter Novelli. Met als doel de boekingen bij vakantiebedrijf Sky Travel een vlucht te laten nemen. Het bedrijf betaalde Arnall omdat hij zich als ‘wetenschapper’ wel achter de meeste trieste datum op de kalender wilde scharen.
Zo werd een onschuldige dag zwart gemaakt. En dat bleef niet bij een blauwe maandag. Feit of fictie, Blue Monday is inmiddels een fenomeen.
Marketingtrucs
Blue Monday ontstond dus door niets meer dan een reclamestunt. Toch voelen veel mensen wel mee met de ‘uitvinder’. Een winterdipje ligt nu eenmaal op de loer in donkere dagen. En de feestdagen voelen verder weg dan ooit.
Media gaan erin mee en publiceren jaar in jaar uit lijstjes met tips om de dag door te komen. Ook de reclamewereld speelt er vrolijk op in. Zo daagde drankverkoper Gall & Gall volgers op sociale media uit met de vraag of hun glas halfleeg of halfvol is. Reisorganisatie TUI probeerde mensen met de campagne ”Bye bye Blue Monday” warm te maken voor een vakantie. En elektronicawebshop Coolblue deelde liefde uit door op alle pakketjes een paar kussende lippen te zetten. „De kusjesmachine draait overuren”, meldde een bijbehorend filmpje op Twitter.
Merken presenteren zich niet voor niets als geluksbrenger op de trieste dag. Volgens marketingbureaus betekent Blue Monday voor veel bedrijven kansen op meer omzet. Met een leuke boodschap bied je de doelgroep „een lichtpuntje aan de grijze horizon”, schrijft promotiebureau Dutch Moving Media op zijn website.
Ook Arnall leek een lucratieve business te hebben ontdekt. Hij kwam later nog met een formule voor de gelukkigste dag van het jaar. Waarvoor ijsfabrikant Walls zijn bankrekening spekte.
Dip of depressie
Het gaat maandag ook over serieuze problemen. Zo vindt op Blue Monday het vijfde Depressiegala plaats. Een feestelijke avond waar cabaretiers, auteurs en deskundigen aandacht vragen voor echte depressies.
Ondanks de onzinnige framing van Blue Monday vindt Arie Jan de Lely, psychiater bij Eleos, het positief dat de ziekte deze dag in de schijnwerpers staat. „Op een wat luchtige manier aandacht geven aan een ernstig probleem, is niet erg. Zolang het onderscheid tussen een dip en depressie maar duidelijk blijft.”
Zelf omschrijft hij dat verschil als „een stukje chocolade of een hele chocoladereep.” Het soort klachten van een winterdip en een depressie zijn hetzelfde, vertelt De Lely, deskundige op het gebied van depressie. „Somberheid, minder energie, weinig zin. Maar de ernst, gevolgen en impact zijn veel groter bij een depressie. Dat heeft te maken met de duur, de ernst van de klachten en de mate waarin iemand eronder lijdt. Een depressie beperkt je in je functioneren, is constanter en hopelozer.”
De winterdepressie bestaat ook. Daar kampen mensen mee die elk jaar depressief raken als het donkerder wordt. „Ze zijn moe, snoepen meer, blijven in bed liggen.”
De psychiater vreest geen uitholling of misbruik van het begrip depressie door de framing van Blue Monday als meest deprimerende dag van het jaar. „Ik kan er wel om lachen. Laten we het luchtig houden: het draait deze dag gewoon om een winterdip. Op een niet al te beladen manier aandacht vragen voor serieuze depressies, kan zinvol zijn. Wat dat betreft is Blue Monday zo gek nog niet. Al zou ik het zelf nooit verzinnen.”
Canarische Eilanden
En de bedenker zelf? Arnalls laatste tweets gaan over zijn campagne in 2016. Onder het motto ”StopBlueMonday” komen zonnige stranden met helderblauw water op de Canarische Eilanden voorbij.
De uitvinder wil daarmee zijn eigen theorie ontkrachten en stelt in een persbericht dat het onmogelijk is om op de archipel depressief te zijn met zoveel zonnige dagen.
Sponsor van de pr-psycholoog? Het plaatselijke toeristenbureau.
