Bosma (PVV): Liegen mag; soms moet het zelfs

„Waarheid is met feiten te onderbouwen. Maar daarmee is niet alles gezegd. Waarheden kunnen verschuiven. Wat het ene moment waar is, kan dat op een ander moment niet meer zijn. Dat komt omdat omstandigheden veranderen. Een politicus is gehouden de héle waarheid te zoeken en te omarmen. Je kunt de feiten zo rangschikken dat ze negatief uitpakken voor iemand. Daarom is bij het zoeken naar waarheid ook oprechtheid geboden.

Een leugen is het opzettelijk níét spreken van de waarheid. Ik denk dat politici meer liegen dan ‘gewone’ burgers. Een politicus moet soms iets verdedigen omdat zijn fractie heeft gezegd: „Dit is onze mening. Succes met je verweer.” Politici moeten soms iets verdedigen waar ze het in de kern niet mee eens zijn. Je zegt dan: „Ik vind”, maar je vindt dat helemaal niet. Partijen die samenwerken, moeten compromissen verdedigen. Dat gold ook voor de PVV toen we van 2010 tot 2012 gedoogsteun gaven aan het kabinet-Rutte I.

Ik kan niet zeggen dat christenpolitici zorgvuldiger met de waarheid omspringen dan hun niet-christelijke collega’s. Kijk naar Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. Hij zit in een coalitie en is daarbinnen de kleinste partij. De CU moest dus het meest toegeven. Segers kan natuurlijk niet altijd en overal zeggen: Dat hebben we verloren en daar moesten we toegeven. Hij moet daar toch in schipperen. Die hele discussie over de voltooidlevenwet: daarin volgde de coalitie niet voor de volle 100 procent de wens van de CU. Toch verdedigt Segers het compromis. Ik zal niet zeggen dat het leugens zijn die hij daarover te berde brengt, maar het is ook zeker niet de volle waarheid. Hij scheert erlangs.

Ik zie nog een ander, groter gevaar. De politiek baseert zich mijns inziens steeds vaker op leugens. Bijvoorbeeld de theorie dat de mens als dominante factor het klimaat beïnvloedt. Dat klopt niet. Ook wordt er gelogen over de islam en over de massa-immigratie. Ons is jarenlang verteld dat het allemaal goed komt met de integratie. Dat is niet gebeurd. Zwarte Piet zou racistisch zijn. Dat is ook een leugen. De staat omarmt steeds vaker leugens omdat hij steeds ideologischer wordt gedreven.

Hoelang zal het nog duren voor je in de gevangenis komt als je de linkse klimaattheorie niet onderschrijft? Of als je zegt dat de islam geen zegen is? Kijk naar de cartoonist Gregorius Nekschot, die in 2008 van zijn bed is gelicht en in de cel kwam vanwege kritische cartoons over de islam.

Een recente leugen in de politiek? De referendumwet. Het kabinet wil die de nek omdraaien. Maar er mag geen referendum komen over de afschaffing van de referendumwet. Daar hebben de regering en de Raad van State allerlei argumenten voor. De echte reden is dat ze niet willen dat het volk zich hierover uitspreekt omdat ze bang zijn dat het volk die wet verwerpt. Maar dat zeggen ze niet. Dat vind ik leugenachtig.”

Ikzelf

„Liegen mag. Het moet zelfs soms als het goed is voor dingen die belangrijk voor je zijn. Dat is breed aanvaard in de samenleving. Denk aan het verbergen van Joden in de Tweede Wereldoorlog. Soms moet je ook tegen je kinderen liegen om hun iets duidelijk te maken. Ouders zeggen dan dat er een eng beest in sloot zit. Ongetwijfeld heeft deze leugen om bestwil veel kinderen van de verdrinkingsdood gered.

Mijn bewering dat minister Ollongren van Binnenlandse Zaken achter de tralies moet omdat ze de republiek Amsterdam uit wil roepen als de PVV de grootste partij van het land wordt, is geen leugen. Nee, Ollongren jokt juist. Ze zegt in Amsterdam wat anders dan in het parlement.

Ik heb ooit gezegd dat PVV’ers niet worden uitgenodigd door de media. Dat kan ik natuurlijk niet volhouden in een interview. Maar over het algemeen genomen mijdt de pers de PVV. Tijdens de campagne wil iedereen Wilders natuurlijk wel. Maar de vraag is of de PVV dat wil. Over het algemeen komen we –zeker op televisie– in een vijandige omgeving. Pas zag ik Thierry Baudet op televisie; hij wordt aangesproken met „je” en „jij.” Hij krijgt negatieve vragen en ze laten hem niet uitpraten.

Ik scheer soms wel graag langs de rand van de waarheid. Dat is politici eigen. Je wilt de voordelen van de zaak die jij behartigt op een positieve manier voor het voetlicht brengen. Als het gaat om de brexit zie ik veel voordelen, die feitelijk juist zijn. Maar iemand anders ziet veel nadelen, die ook feitelijk juist kunnen zijn. Dat is fascinerend. De samenleving kan zo kiezen.

Maar als een samenleving helemaal opgaat in één waarheid is het gevaarlijk en verblindend. Kijk naar het communisme en het nationaalsocialisme. Volgens mij is de islam geen godsdienst, maar een ideologie. Dat is een interpretatie. Dat besef ik. Maar wat ik vind, is gebaseerd op feiten. Het gaat deze beweging om macht, sharia en jihad. Dat zijn zeer wereldlijke zaken waarbij een god wordt verzonnen. Ik snap niet dat christenen zo weinig tegen de islam willen doen. De islam is geen godsdienst van liefde; lees eens hoe Noord-Afrika en het Midden-Oosten geïslamiseerd zijn. Dat gebeurde met geweld. Daar was ooit een bloeiende kerk. Daar is weinig meer van over.”

Lees ook

Waarheid en leugen in de politiek

Segers (CU): Kosmische strijd tussen leugen en licht

„Liegen, dus bewust onwaarheid spreken? Nee, ik kan me niet heugen dat ik dat als politicus ooit heb gedaan. In de Tweede Kamer is de verleiding wel groot om dingen mooier voor te stellen dan ze zijn. We verkeren hier met elkaar in een permanente electorale concurrentie, waarbij de winst van de een het verlies is van de ander. De schijnwerpers staan er altijd bovenop, waarbij ook nog eens alles door de media wordt uitvergroot. Beelden zijn doorslaggevend. Daarom wordt er gespind en wordt de waarheid soms geweld aangedaan.

Des te belangrijker is het dan om zelf waarheidsgetrouw te zijn. Ik denk ook oprecht dat je het met eerlijk zijn langer volhoudt dan wanneer je de waarheid toedekt en leugens verkondigt. Tegelijk, als ”eerlijk duurt het langst” ergens níét opgaat, dan is het misschien wel in de Kamer. Het is frustrerend om te zien dat feiten en waarheden er steeds minder toe lijken te doen en mensen met leugens wegkomen. Dat het idee hier is dat je toch een bepaalde mate van oneerlijkheid moet hebben om effectief te kunnen zijn.

Ten diepste geloof ik dat er een kosmische strijd is tussen de waarheid en de leugen waarvan wij als mens deel uitmaken. Die scheidslijn loopt ook dwars door ons hart. We zijn gemengde vaten: ik probeer de waarheid te dienen en te spreken, maar patent op de waarheid heb ik niet. De geschiedenis leert dat ook christenen soms in leugens zijn gaan geloven. Met de hand op de Bijbel hebben we slavernij en apartheid als waarheid verdedigd, terwijl het een leugen bleek. Als maatschappij zijn we met elkaar gaan geloven dat prostitutie een normaal beroep is, terwijl het een leugen is waaraan mensen kapotgaan. Dat alles wordt gevoed door satan; Gods tegenstander, die de vader van de leugen is. Daar tegenover staat Jezus, Die zegt dat Hij de Waarheid is en dat Hij is gekomen om te getuigen van die Waarheid.”

Ikzelf

„In mijn eigen leven is de leugen dat ik soms geneigd ben te geloven dat de schouderklopjes die ik krijg, míjn verdiensten zijn. Terwijl ik ten diepste van God ben en mijn identiteit in Christus is. Iedere keer opnieuw moet de waarheid ook je eigen hart veroveren, waarin de leugen steeds omhoogkruipt.

Ik geloof dat er maar één Waarheid is. Wat daarvan afwijkt, is leugen. Bijzonder aan het christelijk geloof is dat de waarheid niets van doen heeft met dogma’s en regels, maar alles met een Persoon; namelijk Jezus Christus. Die geeft ons de belofte dat waar de leugen ons knecht, Zijn waarheid ons vrijmaakt. Dat heb ík nodig, maar mijn naaste net zo goed. Het is dus niet míjn waarheid; de waarheid is buiten mij. Het is, zoals Psalm 36 het zegt: alleen in Zijn licht zien wij de waarheid.

Onze opdracht is om de waarheid te kennen en de leugen te ontmaskeren. Je kunt waarheid echter alleen in combinatie met liefde brengen. Liefde die ons leert om de woorden te kiezen die op dat moment nodig zijn. Anders kan waarheid ook genadeloos worden gebracht en dan worden er geen harten door veranderd.

Bonhoeffer schrijft ergens over een schoolklas waarin een jongen zit wiens vader veel drinkt. Plotseling zegt de leraar: „Die vader van hém is een enorme dronkaard!” waarop de jongen reageert: „Niet! Dat is mijn vader níet!” Bonhoeffer zegt vervolgens dat die jongen méér gelijk had dan zijn leraar. Die was namelijk liefdeloos. Ik bedoel: wat hij zei was de waarheid wel, maar die waarheid was kaal en harteloos. Die jongen wilde zijn vader eren en beschermen.

Denk ook aan de overspelige vrouw die bij Jezus wordt gebracht. De kale waarheid is: ze heeft overspel gepleegd en moet volgens de wet van Mozes gestenigd worden. Toch zie je dat Jezus hier anders mee omgaat, omdat Hij naar haar hart kijkt. Omdat Hij gericht is op herstel. Hij praat haar gedrag niet goed, maar Hij gaat wel anders met de waarheid van de zonde om dan wij als mensen geneigd zijn te doen. Ja, liefde en wijsheid; dát is wat we nodig hebben. En daarvoor hebben we de Heilige Geest nodig.

De waarheid van het Evangelie is ook niet een waarheid die we alleen maar moeten opdringen. Het is een waarheid die we moeten voorleven. Waarvan wij de schoonheid moeten laten zien. Als ik geloof dat Gods waarheid rechtvaardig is en goed, dan is het mijn plicht om te tonen dat het ook echt waar is. Neem een aangevochten thema als de zondagsrust. We moeten dan niet alleen wijzen op de norm vanuit het vierde gebod, maar ook op de grote waarde. Dat het minder goed gaat met een samenleving, met gezinnen en met jezelf als alles maar 24 uur doordendert.

Als de reactie dan tegenvalt, moeten we ons niet te snel terugtrekken en zeggen: „Ach kijk, de waarheid wordt gehaat en als een nieuw soort martelaren zullen wij nu hoon en smaad moeten ondergaan.” Nee, laten we dan een stapje harder lopen om te laten zien dat de waarheid écht waarheid is. Want uiteindelijk maakt die waarheid vrij. Dan moet die waarheid dus wel leiden tot een goed leven. Niet tot wrevel en chagrijn. Want dan kan het de waarheid ook niet zijn.”

Dit is het tweede deel in een serie artikelen over hoe politici omgaan met dilemma’s rond waarheid en leugen.