Er worden records gebroken in het Verenigd Koninkrijk. Begin september meldde de BBC dat prins Charles (68) met meer dan 59 jaar de langst dienende prins van Wales is uit de Britse geschiedenis. Zijn moeder Elizabeth (91) is al de langst regerende en oudste monarch en haar echtgenoot prins Philip (96) de langst dienende prins-gemaal. In november zijn Elizabeth (91) en Philip (96) met zeventig jaar ook het langst getrouwde koninklijke paar.

De vraag die velen bezighoudt is: zal de kroon nog neerdalen op het hoofd van de 68-jarige prins Charles? Hij zit al zo lang in de wachtkamer. Er zijn royaltykenners die zeggen: Nee, we slaan een stapje over en Charles’ populaire zoon William wordt koning. Anderen menen zeker te weten dat het conventionele Engeland volgens de regels zal handelen en dat Charles koning zal worden. Al is het maar voor een dag. „Onvermijdelijk zal de regeerperiode van Charles veel korter zijn dan die van zijn moeder, weinig meer dan een opmaat naar de komst van William en Kate”, aldus Sally Bedell Smith in haar biografie over de prins.

Pinkring

Ik heb prins Charles een keer live meegemaakt. Voor deze krant was ik in augustus 1998 in het Noord-Ierse Omagh voor een reportage na de bomaanslag van de IRA, waarbij 29 doden vielen. In Belfast kwamen duizenden mensen bijeen op het plein voor het stadhuis voor een herdenking van een kwartier. Prins Charles werd ingevlogen om te troosten en de condoleances van het koningshuis over te brengen.

In een kring van mensen deed hij zijn ronde. Ik probeerde te ontdekken wat hij zei, maar hoorde slechts een lispelende stem, want hij sprak zacht, zoals het betaamde in dit moment van rouw. Hij droeg een grijs pak en een enorme ring aan zijn pink.

Nu pas realiseer ik me dat de prins precies een jaar eerder zijn vrouw Diana had verloren. Haar huiveringwekkende dood op 31 augustus 1997 veroorzaakte een aardverschuiving, niet alleen in Engeland maar ook daarbuiten. In de biografie van Sally Bedell Smith over prins Charles komt het mislukte huwelijk met Diana natuurlijk ter sprake. Het onderliggende probleem was dat Charles in zijn jonge jaren verliefd was op Camilla Shand, de vrouw die ongeschikt werd geacht voor de kroonprins omdat zij geen onbesmet blazoen had. Shand trouwde met de rokkenjager Tom Parker Bowles. De druk op Charles werd almaar groter toen hij begin dertig was en nog geen vrouw had gevonden met wie hij voor erfgenamen voor de troon zou kunnen zorgen. Aangemoedigd door zijn vader belandde Charles min of meer bij de onbevangen 19-jarige Lady Diana Spencer. Het sprookjeshuwelijk van 1981 volgde.

Diana

Diana bleek instabiel en neurotisch obsessief. Na haar huwelijk kreeg ze boulimie en anorexia, werd ze suïcidaal en wraakzuchtig. Na de geboorte van William veranderde dat niet. Volgens Bedell Smith deed Charles zijn best om het huwelijk te redden. Zijn inspanningen mochten echter niet baten. Uiteindelijk gingen ze geheel afzonderlijk hun weg en in 1986 hervatte de vereenzaamde Charles zijn affaire met Camilla.

Diana richtte zich op goede doelen; de prins bouwde aan een imperium van tuinen, architectuur, vergroening, milieu en meer van dat. Hij stichtte een trust om kansarme jongeren op de rails te krijgen. Vijftien jaar later, in 1996, was de scheiding na het woelige huwelijk een feit.

Nadat Diana bij een ongeval in Parijs, op 31 augustus 1997, om het leven komt, intensiveren Charles en Camilla hun omgang. In 1999 verschijnen ze voor het eerst officieel als paar in het openbaar. Langzaam worden in Engeland de geesten rijp gemaakt voor het nieuwe huwelijk van de prins, zodat dit in 2005 kan plaatshebben. In de biografie zien we Camilla als een vrouw met humor, die Charles begrijpt en hem door dik en dun steunt. Ze heeft veel meer gemeenschappelijk met Charles dan hij met Diana had.

Bedell Smith is uitgesproken pro-Charles en vindt dat de prins zijn leven lang slecht begrepen is. Ze wijst de lezer op Charles’ pogingen om het leed van het verlies van de moeder voor zijn kinderen te verzachten. Dat neemt niet weg dat de dood van de immens populaire prinses een soort bevrijding moet zijn geweest voor de prins.

Onzeker

Charles groeide op als een onzeker kind dat hunkerde naar bevestiging, met een afstandelijke moeder, een dominante vader en een assertieve zus. We lezen in de biografie weinig over zijn broers Andrew en Edward. Hij was altijd bang om iets verkeerd te doen, had weinig vrienden, werd gepest op Gordonstoun vanwege zijn flaporen. Zijn echte vrienden waren zijn oma, de queen mum, en zijn oom Dickie ofwel graaf Mountbatten. Als Mountbatten in 1979 bij een aanslag van de IRA om het leven komt, treurt Charles diep.

In de loop der jaren ontwikkelde de prins een antenne voor het absurdisme en kreeg hij radicale meningen over architectuur en milieu die hem niet altijd in dank werden afgenomen. Openlijk bereed hij zijn stokpaardjes. Jaren geleden sprak hij de Argentijnse architect César Pelli aan bij de bouw van een wolkenkrabber in Londen. „Ik dacht alleen maar dat we in dit land een meer intieme schaal gewend waren”, zei de zichtbaar geërgerde prins. „Zelf zou ik gek worden als ik in zo’n gebouw moest werken. Alleen al de gedachte aan „hoe kom ik hier in vredesnaam uit als er brand uitbreekt?” – woorden die profetisch werden toen hij in juni dit jaar de inwoners van de door brand verwoeste Grenfell Tower een hart onder de riem stak.

In zijn pogingen om zijn ecologische voetafdruk te verkleinen, vergat hij zelf vaak het goede voorbeeld te geven. Zo bracht een kerosine verslindende privéjet Camilla naar Griekenland, waar Charles Britse en Europese industriëlen op het hart had gedrukt om de uitstoot van CO2 drastisch te verminderen.

Goeroes en dromen

Ook blijkt de prins ontvankelijk voor regelrechte hocus pocus, schrijft zijn biograaf. Hij is nog maar halverwege de dertig als hij onder invloed komt van de 68-jarige Zuid-Afrikaanse schrijver en goeroe Laurens van der Post. Het schijnt dat de filosofie en de spiritualiteit van Van der Post definitief beslag op hem legde. Van der Post maakte Charles bekend met de ‘primitieven’ en hun verbondenheid met de „geest van de aarde.”

Dat sloot aan bij de zorgen van Charles over het morele verval van de moderne cultuur. Van der Post adviseerde Charles om de monarchie dusdanig om te vormen dat die in de lijn kwam met een nieuwe visie op de samenleving, waarbij het individu weer in contact zou komen met de natuur. Het ging zelfs zover dat Charles zijn dromen op papier zette die Van der Posts vrouw Ingaret dan moest uitleggen.

Als hij koning wordt, moet prins Charles net als zijn moeder de kroningseed afleggen en beloven Verdediger des Geloofs te zijn. Begin jaren negentig gaf hij toe dat hij behalve anglicaan een zoeker was. „Ik tracht een pad voor het struikgewas te volgen, voor zover ik het kan vinden”, zei hij in 1994. Het anglicaanse geloof was maar een van de „gemeenschappelijke draden” die ons allemaal in „een enorm en belangrijk weefsel” verbinden. Dat veroorzaakte de nodige commotie. Veel later zou hij zeggen dat het zijn bedoeling was om het belang van vrijheid van belijdenis te benadrukken. „Tegelijk met Verdediger des Geloofs kun je ook beschermer van geloven zijn.” Begrijpelijk dat er in Engeland mensen zijn die hun hart vasthouden als Charles –zo God wil– de troon beklimt.

Bedell Smith ziet Charles graag koning worden. Een vorst met een andere stijl en toon dan de koningin, een die zijn gevoelens kan tonen en vaker en minder gekunsteld van zich zal laten horen dan zijn moeder. Door zich van zijn menselijke en charmante kant te laten zien, zou hij volgens haar heel goed de affectie en bewondering kunnen opwekken waar hij zo lang naar gesmacht had.

Opvolging

Charles Philip Arthur George, prins van Wales (Buckingham Palace, Londen, 14 november 1948), is de oudste zoon van koningin Elizabeth II en daarmee de eerste in lijn voor de Britse troonopvolging. Zijn officiële titel is Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Wales. Mocht hij zijn moeder opvolgen dan zou hij constitutioneel koning worden van het Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Jamaica, Barbados, de Bahama’s, Grenada, Papoea-Nieuw-Guinea, de Salomonseilanden, Tuvalu, Saint Lucia, Saint Vincent en de Grenadines, Antigua en Barbuda, Belize en Saint Kitts en Nevis. Hij zal echter niet noodzakelijk de titel Hoofd van het Gemenebest erven.

Hij trouwde in 2005 met Camilla Parker Bowles en was van 1981-1996 gehuwd met Diana Spencer. Hij heeft twee zoons: William en Harry. William is getrouwd met Kate Middleton en heeft twee kinderen: George en Charlotte. Kate is zwanger van haar derde kind.

Boekgegevens

”Prins Charles. Een uitzonderlijk leven in de schaduw van de troon”, Sally Bedell Smith (vertaling Rik Smits); uitg. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2017; ISBN 978 90 468 2228 9; 638 blz.; € 39,99.