Corona eist z’n tol. Minister Ank Bijleveld van Defensie kan donderdagmiddag haar nieuwe ”Defensievisie 2035” niet presenteren tussen stoere manschappen in het veld, maar moet uitwijken naar een steriel zaaltje in Den Haag.

Bijleveld lanceert haar toekomstvisie met een militair op de achtergrond; nieuw uniform volgepropt met IT. Rechts voorin staat de Brik II, een nog te lanceren mini-satellietje van de luchtmacht. Pijnlijk puntje. Beide projecten zijn twee jaar vertraagd. De nieuwe defensievisie sluit daar dan wel weer netjes op aan. Ook vertraagd.

Nieuw profiel

Minister Ank Bijleveld en staatssecretaris Barbara Visser schetsen in hun toekomstvisie een profiel voor de krijgsmacht over vijftien jaar. Bijleveld strooit daarbij met strategische sleutelwoorden. Slim. Gespecialiseerd. Informatiegestuurd en technologisch hoogwaardig.

Een omslag is nodig, benadrukt Bijleveld. „Anders voer je de oorlog van gisteren en die win je nooit.” De nieuwe krijgsmacht moet een antwoord bieden op „zichtbare en onzichtbare” dreigingen. Op de „enorme troepenopbouw” van Rusland en China, op de onrust aan de randen van Europa, op terreuraanslagen en hackpogingen. „Nederland ligt dagelijks onder vuur en is niet toegerust op deze dreigingen.”

Prijskaartje

Aan de krijgsmacht van de toekomst hangt een prijskaartje van een slordige 13 tot 17 miljard euro extra per jaar; de defensiebegroting voor volgend jaar is ruim 11,5 miljard euro. De kassabon voor het nieuwe profiel is een optelsom. Verplichtingen aan NAVO en EU kosten 6,5 tot 8 miljard. Informatiegestuurd optreden en moderniseringen vergen elk 1,5 tot 2 miljard en flexibilisering 3,5 tot 5 miljard. De Defensievisie is richtinggevend voor alle besluiten over de krijgsmacht, legt de minister uit. „Ook al komt er geen cent bij.”

De financiering dropt Bijleveld bij volgende kabinetten. De politiek moet volgens de minister de koers en het geld voor Defensie langjarig vastleggen. De ondertitel van de toekomstvisie, ”Vechten voor een veilige toekomst”, kan daarmee weleens ”vechten voor voldoende budget” worden.

Nederland staat nog altijd in het krijt bij de NAVO, ook al heeft het kabinet afgelopen jaren meer geld (1,5 miljard structureel, 1,5 miljard incidenteel) voor het leger uitgetrokken. „Niet meer dan een goed begin”, benadrukt Bijleveld.

Een „mooie vervolgstap” zou zijn als het Nederlandse budget richting het gemiddelde van de Europese NAVO-landen gaat. „Nederland bungelt als vijfde economie van Europa nu de onderaan het lijstje NAVO-landen met minste defensie-uitgaven.”

Niet nieuw

Veel ontwikkelingen in de toekomstvisie zijn niet direct nieuw. De krijgsmacht moet bijvoorbeeld intensiever samenwerken in Europa, maar Bijleveld –en haar voorganger Hennis– hebben daar al initiatieven voor genomen. Een antwoord tegen digitale dreigingen is nodig, maar het Defensie Cyber Commando is al drie jaar operationeel.

Papier is geduldig. De krijgsmacht moet eerst de strijd om personeel zien te winnen. Defensie kampt met ruim 9000 vacatures. Over de hele linie. Ook hierbij is de aanpak met flexibele beloning niet echt nieuw.

Bijleveld sluit niet uit dat Defensie taken moet afstoten in het kader van specialisatie. „Specialiseren betekent uiteindelijk dat we ook zaken niet meer gaan doen.” Uitbesteden aan partners is een optie.

Defensie moet eigen specialisaties verder „versterken en uitbreiden”. De krijgsmacht „blinkt” op dit moment vooral uit met onder meer de onderzeeboten, de F-35’s, in het cyberdomein, de special forces en de lucht- en raketverdediging.