Een bizar nieuwsbericht: In Ruinerwold leefde een gezin negen jaar lang vrijwel afgesloten van de buitenwereld. De vader, die psychologie had gestudeerd, was echter wel actief op internet. Onder de schuilnaam John Eagles werkte hij aan een eigen online-encyclopedie met duizenden artikelen: Eagle Rock Wiki. Als profielfoto fungeerde een zelfgemaakt schilderij van adelaars. Zo bouwde hij een digitaal adelaarsnest, vanwaaruit hij zijn persoonlijke evangelie wilde verspreiden. Zijn boodschap is een mengelmoes van religieuze tradities uit jodendom en christendom, met boeddhistische en new age-achtige invloeden (ND 22-10).

Wat brengt iemand ertoe zichzelf John Eagles ofwel Johannes Adelaars te noemen? Je zou kunnen denken aan de Amerikaanse rockband The Eagles, ontstaan in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Een duidelijk voorbeeld van een subcultuur, met zijn idealistische nummer ”Hotel California”, maar zonder specifiek religieus karakter.

De associatie met de apostel Johannes ligt meer voor de hand. In de kunstgeschiedenis heeft hij het symbool van de adelaar gekregen. Het laatste Bijbelboek vermeldt namelijk in hoofdstuk 4 bij de koningstroon van God vier wezens: een leeuw, een jonge stier, een mens en een adelaar. Zij staan symbool voor het viertal evangelisten. En Augustinus schreef dat de eerste drie wezens zich op de aarde bevinden, terwijl van de vierde geldt: „Johannes vliegt als een adelaar boven de wolken van de menselijke zwakheid en schouwt het licht van de onveranderlijke waarheid met de uiterst scherpe en betrouwbare ogen van het hart.”

John Eagles neemt op twee manieren een hoge vlucht, die echter verschilt van de apostel Johannes.

Ten eerste predikt Eagle Rock Wiki een esoterisch evangelie, alleen te begrijpen voor ingewijden. Op die manier leest men het Johannesevangelie graag binnen het esoterische christendom. Dan is het de kunst om allerlei verborgen geheimen van goddelijke wijsheid en spiritualiteit te doorzien. Hier liggen overeenkomsten met het gedachtegoed van de Verenigingskerk, waarvan John Eagles lid is geweest.

Maar het Johannesevangelie is geen esoterisch geschrift. Het richt zich tot een breed publiek, Joden en niet-Joden, met de boodschap van een ooggetuige. De schrijver behoorde tot de eerste leerlingen van Jezus, was aanwezig bij het laatste avondmaal, en kon (zo vertellen de bronnen) tot op uitzonderlijk hoge leeftijd getuigen over Jezus’ dood en opstanding. Inderdaad kenmerkt het vierde evangelie zich door een soort adelaarsperspectief, omdat het terugkijkt op het aardse leven van Jezus vanuit zijn latere verheerlijking in de hemel.

Ten tweede koos de schrijver van Eagle Rock Wiki voor een leven in afzondering, zodat hij bovennatuurlijke berichten kon ontvangen en doorgeven. Vergelijkbaar met Johannes, die zijn visionaire boodschap opschreef als banneling op Patmos. Dat rotsachtige eiland was trouwens minder eenzaam dan vaak wordt gedacht. Zo ontstond het profetische boek Openbaring.

Let echter op het enkelvoud in de titel: het gaat niet om losse boodschappen zonder afzender of adres, maar om één samenhangende openbaring, afkomstig van Jezus Christus en van God, bestemd voor de zeven gemeenten in Klein-Azië, en tegelijkertijd een universele boodschap. Johannes moest deze boodschap bekendmaken. Zo heeft de christelijke kerk de eeuwen door het Bijbelboek Openbaring gelezen, niet als een reeks privéboodschappen.

Het evangelie van John Eagles verraadt dus een beperkte visie en blijkt nauwelijks weerklank te hebben gevonden. Maar het getuigenis van Johannes de apostel staat in het meest gelezen boek ter wereld. Zijn evangelie biedt een ruime adelaarsblik op wat Augustinus „de onveranderlijke waarheid” noemde. En al blijven er „wolken van de menselijke zwakheid”, daarboven schijnt de zon.

De auteur is hoogleraar Nieuwe Testament. Hij schrijft dit blog als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.