Jarenlange brexitchaos kost premier May de kop
De Britse premier Theresa May heeft haar vertrek aangekondigd. De 62-jarige politica probeerde het vertrek van haar land uit de EU te bewerkstelligen, maar slaagde er de afgelopen jaren niet in de binnenlandse verdeeldheid over de brexit te overwinnen.
May kon aantreden als conservatief leider in de politieke chaos die volgde op het referendum over het Britse vertrek uit de EU. Premier David Cameron trad af en tot verbazing van vriend en vijand besloot zijn prominente partijgenoot en ‘brexiteer’ Boris Johnson geen gooi te doen naar het partijleiderschap.
May voerde als minister in het kabinet van Cameron campagne om in de EU te blijven, maar kwam toch bovendrijven als zijn opvolger. Ze moest daarna aan de slag met de referendumuitslag. Daar bleek echter niet uit wat voor brexit de kiezers precies verlangden. Daar moest de politiek over beslissen.
De nieuwe premier beloofde haar land uit de EU te loodsen en schreef in 2017 verkiezingen uit in de hoop haar positie te verstevigen. Dat pakte averechts uit: de conservatieven verloren hun absolute meerderheid in het Lagerhuis en waren aangewezen op gedoogsteun van de Noord-Ierse DUP.
Dat wreekte zich nadat May in november met een deal was teruggekeerd uit Brussel. Het Lagerhuis weigerde herhaaldelijk die afspraken goed te keuren. Niet alleen de oppositie en gedoogpartner DUP lagen dwars, maar ook binnen haar eigen Conservatieve Partij bestond grote weerstand tegen het akkoord.
Het kabinet van May was eveneens verdeeld over het Britse vertrek uit de EU. Tot twee keer toe nam een minister van Brexitzaken ontslag uit protest tegen haar beleid. Ook Boris Johnson, die minister van Buitenlandse Zaken was geworden, vertrok vorig jaar met slaande deuren.
De politieke patstelling leidde uiteindelijk tot uitstel van de brexit, die eigenlijk op 29 maart had moeten plaatsvinden. Het Lagerhuis zat niet te wachten op de overeenkomst van May, maar wilde ook geen chaotische brexit zonder deal. De premier moest herhaaldelijk naar Brussel om verlenging van de deadline te vragen.
Het door de EU-lidstaten verleende uitstel bracht een uitweg uit de politieke impasse in Londen echter geen stap dichterbij. De EU wilde niet opnieuw onderhandelen over de scheidingsovereenkomst met de Britten. May moest het doen met de deal die ze had en kreeg de tijd tot 31 oktober.
De aanhoudende brexitchaos leidde in het Verenigd Koninkrijk tot grote frustratie onder de bevolking. Kiezers lieten hun ongenoegen blijken bij lokale verkiezingen in mei. De conservatieven leden toen een zware nederlaag. May voerde noodgedwongen overleg met oppositiepartij Labour, maar dat leverde ook niets op.
Dat weerhield de premier er niet van een vierde stemming over haar deal aan te kondigen. Ze probeerde het akkoord aantrekkelijker te maken voor de oppositie door er allerlei concessies aan te verbinden. Zo zette de premier de deur op een kier voor een tweede referendum.
De toezeggingen gingen de oppositie echter niet ver genoeg en vielen slecht binnen haar partij. Het begon deze week te rommelen en het laatste gezag van May brokkelde daarna snel af. Ze maakte vrijdag bekend dat ze begin juni opstapt als partijleider. Ze blijft dan nog aan als premier tot een opvolger is gevonden.
De Duitse bondskanselier Angela Merkel (CDU) heeft "met respect kennisgenomen van de aankondiging van ontslag van de Britse premier Theresa May". Merkel heeft altijd vol vertrouwen samengewerkt met May en zal dit voortzetten zolang ze in functie is, zei een woordvoerster van de bondsregering vrijdag in Berlijn.
Een inschatting wat het effect zou zijn van de stap voor de geplande exit uit de EU van het Verenigd Koninkrijk, wilde de woordvoerster niet geven. De regering onderhoudt een nauwe relatie met Groot-Brittannië. "Dat zal zo blijven."
