Eigenlijk kan het natuurlijk niet, zo’n tussentijds vertrek uit de Tweede Kamer. Kamervoorzitter Arib zal er na het voorlezen van de Buma’s afscheidsbrief over een paar maanden vast een kritische opmerking over maken. Dat deed ze ook bij enkele anderen die voor afloop van hun termijn de Kamer verlieten.

Het past eigenlijk ook niet zo bij Buma om tussentijds te vertrekken. Verantwoordelijkheid nemen zit diep in zijn genen verankerd. Maar kennelijk wilde hij nog een keer een stap in zijn carrière maken. Kort nadat de gemeente Leeuwarden donderdagavond zijn voordracht bekend maakte, zei Buma dat de komende benoeming „een thuiskomen” is. De kandidaat-burgemeester is een geboren Fries. En daar is hij trots op. In 1986 schaatste hij de Elfstedentocht.

Buma zet met zijn overstap in ieder geval een familietraditie voort. Zijn vader en opa waren ook burgemeester in verschillende Friese gemeenten. In zijn boek ”Tegen het cynisme”, dat in de campagne van 2017 voor de Tweede Kamerverkiezingen verscheen, maakt hij daar met gepaste trots melding van.

Buma heeft enigszins de uitstraling van een behoudende patriciër; een regent. Mede daarom is het burgemeesterschap hem op het lijf geschreven.

Verdiensten

De grote verdienste van Buma is dat hij de partij weer in rustig vaarwater bracht. Het debacle met het verlenen van gedoogsteun door de PVV aan de VVD/CDA-coalitie sloeg in 2002 en de jaren daarna diepe wonden in de partij. Buma bracht vanaf 2010 de nodige rust. Hij beloofde dat de partij onder zijn leiding nooit met de PVV zou gaan regeren.

Verder boog Buma op landelijk niveau het verlies van de partij om in winst. Onder zijn leiding groeide het aantal CDA-Kamerzetels bij de Tweede Kamerverkiezingen van 13 naar 19.

Daarna loodste hij het CDA weer het kabinet in. Dat is de natuurlijke plek voor bestuurderspartij CDA. Hoewel Buma het oppositievoeren ook niet onverdienstelijk deed.

Een verdienste van Buma is ook dat hij de partij niet verweesd achter laat. Hij eiste tijdens de kabinetsformatie als politiek leider geen plaats voor zichzelf op in het kabinet, maar droeg wel twee mogelijke concurrenten aan voor het partijleiderschap, Hoekstra en De Jonge. Zij geven nu respectievelijk leiding aan de ministeries van Financiën en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

De afgelopen maanden groeide bij veel Binnenhofbewoners de overtuiging dat de houdbaarheidsdatum van Buma aan het verstrijken was. Hij zou in ieder geval bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen níet opnieuw de kar trekken. Dat er twee capabele opvolgers in de coulissen klaarstaan, heeft daarbij ook vast geholpen. Buma zei zelf dat hij na zeventien jaar Den Haag wel toe is aan een nieuwe uitdaging.

Conservatief

Buma zal herinnerd worden als een man die het CDA met enige vastberadenheid een conservatieve koers liet varen. Dat paste ook wel bij hem. Hij is afkomstig uit de CHU-bloedgroep van het CDA. Kerkelijk hervormd en politiek conservatief zijn woorden die deze bloedgroep typeren. Aan een partij als GroenLinks had hij een hardgrondige hekel, zo bleek wel tijdens en na de formatie van 2017.

In het verkiezingsjaar 2017 hield Buma de H. J. Schoolezing. Daarin stelde hij onomwonden dat Nederland zijn eigen traditie en cultuur niet moet laten verwateren. Nieuwkomers moeten zich aanpassen aan de traditionele Nederlandse waarden. „Verscheidenheid is nooit een doel op zich geweest”, zo stelde hij destijds. Buma is geen cultuurrelativist. Dat bleek ook wel uit zijn voorstel om op alle scholen verplicht het Wilhelmus aan te leren.

Sommige geledingen in de partij hadden van Buma graag wat meer compassie en solidariteit gezien. Dat zijn trefwoorden die het CDA vanouds kenmerken. Onder hen bevond zich ook oud-partijvoorzitter Peetoom, maar ze heeft Buma nooit zover kunnen krijgen. Friezen staan bekend al vasthoudend, zo niet stijfkoppig.

Bumor

Die vasthoudendheid kwam en komt Buma wel goed van pas in debatten. Als oppositieleider kon hij premier Rutte stevig aanvallen en ook PVV-leider Wilders diende hij flink van repliek. Maar altijd op een verantwoorde manier. Hij speelde op de bal en niet op de man. Zijn enorme dossierkennis hielp hem daarbij. Op zijn tijd deed hij dat met humor en zelfspot; in het Haagse gekscherend ook wel „bumor” genoemd.

Rondom de persoon Buma zijn in de zeventien jaar dat hij in Den Haag rondliep geen schandalen geweest. Hij kon ook niet betrapt worden op leugens. Als politicus was hij onkreukbaar en van onbesproken gedrag. Heel knap hield hij daarbij al die jaren zijn gezin buiten de publiciteit.

Premier Rutte bracht zijn waardering donderdagavond na de bekendmaking van de voordracht kort en krachtig onder woorden: „Sybrand Buma is een man met wie je afspraken kunt maken. Een solide en consistente bestuurder, die bruggen bouwt en oplossingen aandraagt, met ook nog een bijna Brits gevoel voor humor. Daarmee is hij geweldig belangrijk geweest voor deze coalitie.”

Levensloop

1965: Geboortejaar van Sybrand van Haersma Buma.

1983: Studie Nederlands recht in Groningen.

1989: Studie internationaal recht in Cambridge.

1990: Stafjurist bij Raad van State.

1991: Juridisch medewerker bij CDA-fractie.

2002: CDA-Kamerlid.

2010: CDA-fractievoorzitter in Tweede Kamer.

2019: Voordracht als burgemeester van Leeuwarden.