Soldatenkerk: mix van kerk en kroeg
Met een donkere roffel vliegt een zware Chinook-transporthelikopter in de verte voorbij. Binnen, in de Echos Home bij de Oranjekazerne in Schaarsbergen, klinkt het Onze Vader. Op de plaats rust. De Soldatenkerk. „Een mix van kerk en kroeg.”
Een kaars flakkert. „Het licht van deze paaskaars wijst voor mij naar het licht van Christus”, zegt ds. Jan-Derk de Bruin voorin een zaaltje van Echos Home De Landing, het voormalige Protestants Militair Tehuis (PMT). Hij steekt nog een kaars aan. En nog één. De tweede is voor militairen onderweg, de derde voor het thuisfront.
De krijgsmachtpredikant van 11 Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen leidt het ”moment van mijmering”. Met een beamer, een scherm en een legertje waxinelichtjes. Moderne muziek klinkt door de speakers, ondersteund door flitsende beelden.
„Hier mag je even jezelf zijn”, legt de legerpredikant uit. „Even loskomen van de waan van de dag. Niets moet, veel mag.” De Soldatenkerk kent zinnige en onzinnige elementen, waarschuwt de geestelijk verzorger. „Ik hoop dat u meeneemt wat u raakt. En achterlaat wat u niet boeit.”
Veertien bezoekers luisteren stil. Aandachtig. Zes man in vlekkenpak, één in marineblauw, zeven in burger. Tijdens het aansteken van de kaarsen klinkt muziek van de band Disturbed: ”The sound of silence”. „In de stilte horen we de stem van Hem Die wij God noemen. God, Die trouw is en je nooit uit Zijn handen zal laten vallen.”
De Soldatenkerk is een nieuw initiatief van de Protestantse Geestelijke Verzorging (PGV), samen met Home Base Support, de eigenaar van de Echos Homes, die de kosten voor haar rekening neemt. Bijeenkomsten vinden plaats volgens vast recept. Vanaf halfzeven warme hap, om halfacht een korte viering met een mijmermoment en aansluitend koffie.
Militairen op missie –of op oefening– kunnen vaak diensten in het veld bezoeken. Of op een marineschip. De bijeenkomsten trekken regelmatig militairen die nooit een kerk vanbinnen zien. „Eenmaal terug in Nederland missen militairen de sfeer van die diensten”, zegt ds. Mark Boersma.
Om aan dit gemis tegemoet te komen, organiseert de PGV elke maand de Soldatenkerk. Overal in het land, maar bij voorkeur bij een legeronderdeel. Van de Koninklijke Marine in Den Helder tot de Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen.
„De Soldatenkerk is bedoeld voor militairen, veteranen, thuisfront én plaatselijke kerken”, legt ds. Boersma in Schaarsbergen uit. De legerpredikant is –samen met ds. Fred Omvlee en ds. Thijs Oosterhuis– mede-initiatiefnemer van de Soldatenkerk.
Een mooi initiatief, vindt ds. Boersma, een kruisje van de geestelijke verzorging (gv) op zijn legeruniform. „Hiermee kunnen we het thuisfront de sfeer van een bijeenkomst op missie laten ervaren.” Ook de band met gemeenten vindt hij belangrijk. „Geestelijk verzorgers zijn uitgezonden door de gemeenten. Daarom is het ook goed om een terugkoppeling met hen te hebben.”
Bijeenkomsten van de Soldatenkerk vinden doordeweeks plaats. Bewust. „We willen niet concurreren met kerkdiensten van plaatselijke gemeenten.” En er is ook een heel praktische reden. „Op zondag zijn de Echos Homes dicht.”
Rode baret
Rustige muziek van jazz/reggae-zanger Israel Kamakawiwo’ole suist door De Landing. „Ooooo ooooo ooooo.” Ds. De Bruin luistert stil. Paarse stola over z’n camouflagepak. De legerpredikant –een échte rode baret– is de enige actief parachutespringende legerpredikant in Nederland.
Ds. De Bruin begint zijn mijmering bij Genesis 1 – een kleurrijk vergezicht op het ontstaan van hemel en aarde. „Leven gecreëerd in de woestenij.” Dan staat hij stil bij de wending – de mens verkiest zijn eigen weg. „Een waas van grijs, zwart en duisternis over heldere kleuren.” Hij eindigt aan het einde van de Bijbel – met een veelkleurige regenboog als teken van hoop. „Vrede op aarde. Een hoopvol perspectief, waar geen rouw en geklag zal zijn.”
De pastor pakt zijn rode baret, verdiend na een loodzware opleiding. „Deze rode, doorleefde kleur staat voor mij ook voor liefde. Voor de kern van het Bijbelse verhaal, waar het niet draait om oordeel en veroordeling, maar om genade.”
Twaalf jaar heeft ds. De Bruin een gemeente gediend, elf jaar dient hij nu Defensie. De krijgsmachtpredikant heeft missies in Mali en Afghanistan achter de kiezen. „Het mooiste wat er is”, zegt hij na afloop over zijn werk. De geestelijk verzorger vergelijkt zijn taak met die van David, die voor zijn vader moet vragen hoe het zijn broers vergaat.
Niet opdringen
Voor de legerpredikant is het de vraag of de Bijbelse boodschap tijdens een overdenking expliciet aan de orde moet komen, zegt hij desgevraagd. „Ik ben geen missionaris, ik ben geestelijk verzorger. Ook al ben ik predikant, mijn kracht ligt in het pastoraat.”
Maar mag een expliciete Bijbelse boodschap ontbreken? „Ik loop er niet voor weg. Het zou gek zijn als God niet ter sprake komt.” De gv’er wil echter niemand zijn overtuiging opdringen. „Ik ben een Emmaüsganger die even bij een militair langszij komt, iemand die bij de maaltijd in het breken van het brood ontdekt dat er méér is.”
De kern van de Bijbelse boodschap –Johannes 3 vers 16– werd volgens de legerpredikant in de Bijbel niet op spandoeken in stadions van de daken verkondigd, maar „gefluisterd” in de stilte van de nacht. „Dáár werkt een gv’er vaak. In de schaduwzijde van het militaire leven. De kunst voor een krijgsmachtspredikant is om op het juiste moment in de oppervlakkigheid de diepte te zoeken.”
„Ooooo ooooo ooooo”, zingt de muziek. „Een heerlijk menu”, zegt oud-militair Anky van der Burgt (71) uit Elst over de combinatie geestelijke verzorging én krijgsmacht. De oud-marinevrouw –41 jaar uit dienst– heeft nog altijd heimwee. „De gv denkt niet in hokjes”, zegt de grijzende dame, lid van de Protestantse Kerk in Nederland én de Rooms-Katholieke Kerk.
Het laagdrempelige van de Soldatenkerk spreekt luitenant Yair da Costa van Luchtmobiel aan. Da Costa –nazaat van de bekende Isaäc– is messiaans-joods opgevoed, maar nu kerkelijk „een nomade”, zoals hijzelf zegt. „Bij de Soldatenkerk kun je stil, rustig worden. Even tot jezelf komen.”
De Soldatenkerk trekt vooralsnog zo’n tien tot vijftien bezoekers per keer. „We zijn niet tevreden”, reageert ds. Boersma. „Blijkbaar hebben we nog niet genoeg reclame gemaakt.” De legerpredikant zegt wel regelmatig nieuwe gezichten te zien. „In totaal hebben we in zes bijeenkomsten zo’n 65 militairen en veteranen bereikt.”
Levensvatbaar
De initiatiefnemers beraden zich op de toekomst. Mogelijk gaat de Soldatenkerk live via Facebook. Of kiest ze voor een vaste locatie ergens tussen Nunspeet en Apeldoorn. „We trekken de stekker er niet uit. Maar we moeten meer mensen bereiken.” Ds. Klaas Henk Ubels, hoofd krijgsmachtpredikant, ziet de Soldatenkerk helemaal zitten. „Een levensvatbaar model met een enorme potentie”, reageert de marineblauwe vlootpredikant in Schaarsbergen. „Ik geloof er wel in.”
In De Landing klinkt het Onze Vader. Een Chinook roffelt over.
