In onze tijd komt ook in protestantse kring de vraag naar voren of wij nog wel uitkomen met het principe van ”alleen de Schrift” (sola Scriptura). Leert het postmodernisme ons niet dat een ”objectieve” uitleg van de Schrift niet bestaat, omdat er altijd een subjectieve lezer tussen zit? Is het niet rationalistisch om te denken dat de Schrift een objectieve inhoud heeft?

”Biblical Authority after Babel” van de begaafde Amerikaanse theoloog Kevin J. Vanhoozer, hoogleraar systematische theologie aan Trinity Evangelical Divinity School, heeft deze vragen als achtergrond. Vanhoozer houdt nadrukkelijk vast dat de Schrift objectieve kennis schenkt. Hij bestrijdt dat dit standpunt van rationalisme getuigt.

Van rooms-katholieke zijde is meer dan eens het bezwaar geuit dat de Reformatie de secularisatie en het scepticisme over een objectieve uitleg van de Bijbel heeft bevorderd en aanleiding heeft gegeven tot een diepgaande verbrokkeling van de christelijke kerk. Steeds meer protestantse theologen blijken van deze argumenten onder de indruk te zijn. Hoe komt het dat het sola Scriptura binnen het protestantisme niet tot een breed gedeelde gezamenlijke uitleg van de Bijbelse boodschap heeft geleid?

Vanhoozer brengt in een reactie hierop terecht naar voren dat het sola Scriptura verbonden is met de andere sola’s van de Reformatie. Wie werkelijk het sola Scriptura belijdt, weet ook van zalig worden door genade alleen, van Christus als enige Middelaar, van het geloof als het enige middel dat ons deel geeft aan Christus en Zijn gerechtigheid en dat het in dit alles om de eer van God alleen gaat. Ondanks het feit dat de Reformatie verbrokkeld is geraakt, blijkt er over kerkmuren heen tussen klassieke protestanten meer eenheid te zijn dan in eerste instantie zichtbaar is: een eenheid van geloof.

Met een zinspeling op Lewis stelt Vanhoozer dat ”onversneden” protestants christendom katholiek christendom is dat is gestempeld door de Reformatie. Naar zijn diepe overtuiging is Rome niet echt katholiek. De Rooms-Katholieke Kerk gaat, zonder dat er nog een uiteindelijke toetsing aan de Schrift mogelijk is, uit van de juistheid van haar verstaan van het Evangelie.

Het Tweede Vatiaanse Concilie (1962-1965) betekende in allerlei opzichten een vernieuwing. Het was echter geen terugkeer naar het Evangelie. Volgens Vaticanum II wordt genade niet alleen via de sacramenten maar via de gehele geschapen werkelijk- heid meegedeeld. Dat de genade in de schepping is ingebouwd staat niet alleen haaks op de boodschap van de Reformatie, maar ook op het Bijbelse getuigenis. Juist Vaticanum II laat de actualiteit en de relevantie van het sola Scriptura zien.

Vanhoozer wijst de postmoderne gedachte af dat de uitleg van de Schrift onlosmakelijk is verbonden met de geloofsgemeenschap waartoe wij behoren en dat wij daar nooit bovenuit kunnen stijgen. Juist Luther is hiervan het klassieke tegenvoorbeeld. Met instemming las ik ook hoe Vanhoozer wijst op de betekenis van de inzichten van Alvin Plantinga om de notie te onderbouwen dat de Schrift niet alleen objectieve inhoud heeft, maar dat wij die inhoud ook kunnen kennen.

Sola Scriptura betekent dat de Bijbel de uiteindelijke norm is, maar niet dat hij de enige norm is. Er zijn van de Schrift afgeleide normen die wij niet mogen verwaarlozen. Ontkenning van de betekenis van de kerkgeschiedenis –juist ook voor de uitleg van de Schrift– is strijdig met het katholieke karakter van het christelijke geloof. Wie de kerk der eeuwen vervangt door het protestantse individu sluit zich af voor de rijkdom van alle heiligen en maakt protestanten juist zo ontvankelijk voor Rome.

De studie van Vanhoozer komt neer op een pleidooi voor protestants gestempelde katholiciteit waarbij het sola Scriptura de enige uiteindelijke norm is. Maar wel een norm die we moeten hanteren, smekend om de verlichting door de Heilige Geest en in het besef dat wij niet de eersten zijn die de Schrift lezen. Ook aan vorige generaties schonk de Heilige Geest wijsheid. Het grote verschil met Rome blijft dat de traditie geen heersende maar een dienende taak en plaats heeft bij de uitleg van de Schrift en het verstaan van het Evangelie.

Boekinfo

Biblical Authority after Babel: Retrieving the Solas in the Spirit of Mere Protestant Christianity, Kevin J. Vanhoozer; uitg. Brazos Press, Grand Rapids, 2016; ISBN 9781587433931; xii + 269 blz.,; $ 21,99.