Toen ik jaren geleden predikant was in het Groningse dorp Sebaldeburen was daar naast de hervormde gemeente ook een veel grotere gereformeerde kerk (synodaal). Die is inmiddels weg. In het nabijgelegen dorpje Lutjegast was een christelijke gereformeerde kerk. Die is ook opgeheven.

In een bijgebouw van de hervormde gemeente te Sebaldeburen kerkt nu op zondag een afgescheiden groep uit de gereformeerde kerk (vrijgemaakt) met leden uit heel Nederland. En in een naastgelegen dorp wordt door een zogenoemde ”vrije groep” de volwassendoop bediend in een vijver achter een woonhuis. Dr. Wilschut, voorheen predikant in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, is nu predikant van hervormd Sebaldeburen in combinatie met een aantal kleinere (gelijkgestemde) gemeenten ver in de regio.

Op zondag bezoeken christenen in de bewuste regio, het Westerkwartier, hun eigen ‘keuzekerk’. Dat kan ook een zich snel ontwikkelende evangeliegemeente zijn op een industrieterrein. Het merendeel van de mensen in het Westerkwartier heeft de kerk echter vaarwel gezegd. Ze zijn weggeëbd, van lieverlee. De verwarring hoe het met de christenheid verder moet is compleet.

Territorium

Wie doet er nu wat aan dat christenen in het Westerkwartier –en binnenkort ook op de Biblebelt– metterdaad samen het Evangelie overdragen aan nieuwe generaties? Blijft het bij het reorganiseren van de eigen kerk of geloofsgemeenschap zonder om te kijken naar christenen buiten je eigen territorium?

De Protestantse Kerk in Nederland, die op de synodevergadering spreekt over de nota ”Kerk 2025: Waar een Woord is, is een weg”, lijkt een historische koerswending te willen voltrekken met betrekking tot de verdeeldheid van de kerk. Kerk 2025 neemt afscheid van het zogenaamde parochiale stelsel: bij elke postcode hoort een protestantse gemeente. De nota laat de mogelijkheid open om gemeenten op te heffen wanneer een gemeente te zwak is geworden om voort te bestaan. De nota wijst daarbij op de mogelijkheid om leden van een dergelijke gemeente erop te wijzen dat ze gastlid kunnen worden van een zusterkerk.

Het is geen toeval dat er in dezelfde synodevergadering van de Protestantse Kerk gesproken wordt over het voorstel om bijzondere betrekkingen aan te gaan met de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Nederlands Gereformeerde Kerken en de voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland. De Protestantse Kerk laat hiermee zien, dat het ”back to basics” van kerk-zijn niet kan zonder een kerkgrenzen overschrijdende houding. We horen als christenen bij elkaar omdat we bij Christus horen. In Hem behoren we bij die ene christelijke gemeenschap. Precies zoals familie familie is. Wat er ook gebeurt aan ellendige dingen met leden van zo’n gezin: familie blijft familie.

Criterium

De lijn die wordt getrokken, is zonder enige twijfel te zien als vrucht van het werk dat de afgelopen jaren is verzet door de stuurgroep nationale synode. De stuurgroep nationale synode zou daarbij nog een paar stappen extra willen zetten, onder andere naar migrantenkerken en hun manier van kerk-zijn.

Laten kerken en geloofsgemeenschappen op het protestantse erf, die zich herkennen in de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel, met elkaar een verbond sluiten. Een verbond dat niet als doel heeft de verschillen weg te poetsen, maar een verbond dat erop is gericht elkaar nabij te zijn bij de verkondiging van de Drie-Ene God in ons land.

Het ”pro domo”-denken (ieder voor zich) moeten we achter ons laten. Laten we zó kerk zijn dat het enige criterium het Woord is. En waar het Woord is, is de kerk, hoe de naam van een kerk of geloofsgemeenschap ook luidt. Want als het Woord van de levende God je criterium is, ontstaat er een geweldige ruimte voor gezamenlijk kerk-zijn in ons land. Dan zijn de ‘witte plekken’ waar geen Protestantse Kerk meer is geen probleem meer. Samen met andere protestantse kerken kunnen we er dan zijn als ”kerk voor het volk”, een echte volkskerk.

Ik ben erg voor een landelijke kerk. Mooi en goed dat die er is, maar het eigenlijke gebeurt in de plaatselijke gemeente. Daarom pleit ik voor het aanvaarden van elkaar in allerlei plaatselijke situaties over kerkgrenzen heen. Iets waar de Protestantse Kerk in haar nota nu een concreet begin mee maakt.

Vele eeuwen zijn christenen in ons land eigen wegen gegaan. Het kan niet langer dat we de ander niet willen zien omdat we ons niet met anderen die buiten ons kerkelijk leven vallen, willen bemoeien. Misschien zijn er wel interne problemen, juist omdat we geen hulp willen of durven vragen van onze naaste familie.

Een Bijbelse vernieuwing die gedragen wordt door het geloof in de trouw van God –omdat van Hem de kerk is – zal ons ook vandaag de ander doen zoeken. Christus bidt in het Hogepriesterlijke gebed om eenheid van de christenen „opdat de wereld zal geloven.” De tijd is voorbij dat je dit zo tere gebed kunt laten voor wat het is. Dan doe je de Heere God en ons land tekort. Alleen schouder aan schouder kunnen christenen de boodschap van het Evangelie overdragen aan de komende generaties. Dat vraagt geloof in de trouw van Gods verbond. Meer niet.

De auteur is hervormd emeritus predikant en voorzitter van de nationale synode.