Dinsdagavond om middernacht verloopt het miljardenpakket waarmee de geldschieters (de eurolanden, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds) Griekenland de afgelopen jaren overeind hebben gehouden. Nog gereserveerd geld, onder meer voor de Griekse bankensector, komt dan te vervallen en Griekenland moet dan financieel op eigen benen staan.

Het mislukken van de gesprekken over een verlenging van dit pakket is compleet te wijten aan de Grieken, vindt Europa. Het uitroepen van het referendum over een financieel reddingsplan van de geldschieters, mét het negatieve stemadvies van de regering, was de spreekwoordelijke druppel.

Minister en eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem zei „teleurgesteld” te zijn over het Griekse optreden. De voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, voelde zich zelfs „een beetje verraden”. „Europa kan alleen werken als we in een dialoog verschillen kunnen overbruggen”, aldus Juncker, die de Grieken opriep vóór de EU en de euro te stemmen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel wilde de Grieken niet voorschrijven hoe te stemmen en liet weten de uitslag te zullen respecteren.

Een vertrek van Griekenland uit de eurozone (Grexit) is volgens Dijsselbloem nog te vermijden. „Er is nog veel denkbaar. Ik blijf zeggen dat de deur bij ons nog openstaat, hoewel de mogelijkheid en tijd wel heel beperkt zijn.” Ook Juncker hield de deur open voor de Grieken om te komen onderhandelen. „Een Grexit is nooit een optie geweest, en nog steeds niet”, zei Juncker. „Griekenland is Europa en Europa is Griekenland.”

De Griekse premier Alexis Tsipras heeft de regeringsleiders van de eurolanden ondertussen geschreven en gevraagd om verlenging van het steunpakket. Maar die vraag lijkt aan dovemansoren gericht.

Maandag werd ook bekend dat op het referendumbiljet eerst „nee” komt te staan. Het vakje voor goedkeuring van de plannen van de geldschieters komt pas daarna. Hoewel de formele vraag is of het voorstel moet worden geaccepteerd, draait het volgens de Italiaanse premier Matteo Renzi om een keuze „tussen de euro en de drachme”, luidde zijn tweet.

’Nee’ komt eerst op Grieks referendumbiljet

De Grieken stemmen zondag in een referendum over het voorstel van de geldschieters aan het land. Op het referendumbiljet kunnen ze eerst ’nee’ antwoorden. Het vakje voor goedkeuring van het plan komt pas daarna.

„Moet het voorstel dat is voorgelegd door de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds tijdens de eurogroep van 25 juni 2015, dat bestaat uit twee delen die samen hun allesomvattende voorstel vormen, worden geaccepteerd?”, is de vraag die de Grieken moeten beantwoorden.

De linkse regering, die het voorstel tijdens de onderhandelingen verwierp, heeft de inwoners opgeroepen tegen te stemmen omdat dat de onderhandelingspositie zou versterken. De leiders in de eurozone, onder wie eurogroepleider Jeroen Dijsselbloem, hebben maandag echter duidelijk gemaakt dat een nee-stem wordt gezien als afwijzing van het eurolidmaatschap.