De brief, gedateerd 13 augustus, werd donderdag openbaar gemaakt, kort voordat in Brussel hoge ambtenaren bijeen zouden komen om de gevolgen van de Russische maatregel te bespreken.

VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland bepleiten snelle „volumemaatregelen” voor de groente- en fruitteelt, omdat daar nu de grootste prijsdalingen optreden. Ze stellen voor om een deel van de oogst uit de markt te nemen. Dit moet worden afgstemd met andere Europese landen. De kosten van zo’n ingreep zouden voor de helft voor rekening moeten komen van de Europese Unie en voor de helft van de telers zelf. Dat gebeurde ook in 2011, toen de Europese groentemarkt instortte nadat in Duitsland de gevaarlijke EHEC-bacterie was opgedoken.

Daarnaast willen de drie organisaties dat telers toestemming krijgen voor het maken van gezamenlijke afspraken om hun productie te beperken. Daarvoor moet zonodig, zolang de boycot duurt, een uitzondering komen op de Europese mededingingswetgeving.

VNO-NCW, MKB en LTO vragen het kabinet om „flankerende maatregelen”. Zo zou de staat garanties kunnen verlenen als bedrijven bij de banken aan moeten kloppen voor extra krediet. Ook pleiten ze voor de invoering van deeltijd-WW en soepelere betalingsregelingen met de fiscus.

Bedrijven gaan zelf op zoek naar alternatieve markten in andere landen, maar dat is volgens de organisaties een zaak van lange adem. De overheid kan hierbij een handje helpen door zich sterk te maken voor het wegnemen van handelsbelemmeringen.

Schade

Uit de brief blijkt dat de organisaties nog geen precieze inschatting kunnen geven van de schade die Nederlandse boeren en tuinders, exporteurs en transportbedrijven zullen lijden. Maandag, toen de drie afspraken samen op te zullen trekken, hadden ze al gewaarschuwd dat die veel groter is dan cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) doen vermoeden.

Volgens het CBS exporteerde Nederland vorig jaar voor 527 miljoen euro naar Rusland aan producten die dat land nu tegenhoudt. Volgens de ondernemersorganisaties is in dit cijfer de uitvoer die via landen als Litouwen, Polen en Finland verloopt, buiten beschouwing gelaten. Alleen al de export van groente en fruit via Litouwen is goed voor 350 miljoen euro.

Bovendien incasseren bedrijven forse omzetverliezen doordat prijzen van producten dalen. Dat geldt vooral voor dagverse producten, die niet bewaard kunnen worden. Als vuistregel stellen VNO-NCW, MKB en LTO dat 10 procent prijsdaling per maand 250 tot 500 miljoen euro omzetverlies betekent. Als de Russische boycot langer duurt, werkt zo’n prijsval „als een olievlek” op de omvang van de schade.

En dan zijn er nog de gevolgen op lange termijn. Nederlandse bedrijven zullen hun „met veel moeite opgebouwde” marktpositie in Rusland verliezen nu dat land op zoek is naar andere leveranciers, vrezen de organisaties.