De generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) is dinsdag in de Oenenburgkerk in Nunspeet begonnen met de tweede vergaderweek. Volg in dit liveblog de vergaderdagen.
Het liveblog van de eerste vergaderweek is hier te vinden. Meer artikelen zijn te vinden op rd.nl/synodecgk en op digibron.nl/synodecgk.
15.50 uur: Sluiting – Ds. C. J. Droger (Vlaardingen) beëindigt de synodevergadering met het lezen uit Filippenzen 4, met gebed en het laten zingen van Psalm 65: 1, 2 en 6. Preses ds. D. Quant sluit vervolgens de synode. Omdat dit de laatste dag van de tweede zittingsweek is, wordt dit liveblog gesloten. Eind november volgt de derde zittingsweek van de synode.
15.45 uur: Jaarboek – Het rapport over het jaarboek van de CGK wordt goedgekeurd. Er wordt gezocht naar een meer logische indeling van het jaarboek.
De rapporten over kerk en Israël en de doop van pleegkinderen zijn verschoven naar de derde vergaderweek.
13.30 uur: Synode hervat vergadering – De synode begint de vergadering. Achter gesloten deuren wordt het rapport homoseksualiteit besproken.
12.20 uur: Lunchpauze – De synode heeft lunchpauze tot 13.30 uur.
12.05 uur: Instructies PS van het westen – De synode bespreekt twee instructies van de particuliere synode van het westen. Die gaan over de pensioensvoorziening van evangelisten en de compensatieregeling voor de pensioenpremie.
12.00 uur: Emeritikas (2) – De synode bespreekt een ingekomen brief vanuit de christelijke gereformeerde kerk Ede over de nieuwe pensioensverzoening. Een commissierapport wordt goedgekeurd. Daarin staat dat belanghebbenden hun inbreng kunnen hebben in de klankbordgroep over het nieuwe stelsel. Verder zal voor een eigen bijdrage een uniform inhoudingpercentage worden gehanteerd. Dit is geen zaak die per gemeente wordt onderhandeld met de predikant.
11.50 uur: Emeritikas – De synode neemt twee rapporten aan over de emeritikas en de evaluatie emiritikas. Dat betekent dat de deputaten opdracht krijgen om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn van deeltijdemeritaat, ook na pensionering. Verder worden percentages van inhouding opgenomen op de beroepsbrief en worden gemeenten aangespoord om een ziektehistorie van de predikant op te bouwen.
Verder wordt een klankbordgroep opgericht om het nieuwe pensioensstelsel te blijven volgen.
11.27 uur: Voorstellen – Het rapport levert „een recordaantal voorstellen op” zegt preses ds. D. Quant. Het gaat om voorstellen over het bijeen laten komen van de synode één keer in de vier jaar, over de vergaderdagen zoals het vergaderen op vrijdag en zaterdag, en over een gefaseerde verkleining van de synode. De synode zal in de derde zittingsweek hierover verder spreken.
De synode heeft nu een korte pauze.
11.20 uur: Slagvaardigheid verkleinde synode – In de tweede vragenronde blijft ds. C. J. Droger (Vlaardingen) bij het punt dat het verstandiger is om niet gelijk van 13 afgevaardigden terug te gaan naar 9 afgevaardigden per particuliere synode. Hij pleit er voor stapsgewijs terug te gaan en eerst te beginnen met 11 afgevaardigden. Ook de slagvaardigheid en de waarborging van de breedte van de kerken in de verkleinde synode blijven in de tweede vragenronde voorzien van vraagtekens.
Ds. P. D. J. Buijs antwoordt namens het moderamen dat een verlengde vergaderperiode over twee kalenderjaren meer mogelijkheden geeft om zich beschikbaar te stellen als afgevaardigden. „Verder zijn we van mening dat de breedte van de kerken, als we dit voorstel op een geestelijke manier steunen, behouden blijft. We denken dat dit geen argument kan zijn om de synode te verkleinen.”
Rapporteur J. van den Berg vergelijkt de werklast van synodeleden van de CGK met die van andere kerken. De werklast van synodeleden van de Gereformeerde Gemeenten is „aanzienlijk lager” en die van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Protestantse Kerk in Nederland hoger. De werklast van de CGK-synode, ook in verkleinde vorm, is volgens hem niet onaanvaardbaar hoog.
10.43 uur: „Werklast neemt niet toe” – Rapporteur J. van den Berg reageert dat het aantal afgevaardigden per kerklid relatief hoog is. De werklast neemt bovendien bij afname tot 36 synodeleden niet toe, vindt hij. „Of 52 of 36 leden de stukken moeten lezen, is niet meer werk. Het gaat vooral om het andere werk rond de synode. Daarin voorzien we door de duur van de synode te verlengen van het najaar tot en met het voorjaar, zodat er meer tijd is voor commissiewerk.”
De diversiteit van de CGK blijft bij 36 leden gewaarborgd, schat Van den Berg. Bovendien is een kleinere synode slagvaardiger. „Hoe meer afgevaardigden er zijn, hoe complexer de communicatie wordt en hoe meer zaken er geregeld moeten worden.”
10.35 uur: Bespreking werkwijze synode – Het rapport over de werkwijze van de synode wordt besproken. Doel is om de werkbelasting terug te dringen van de synodeleden. Op diverse punten van het rapport zijn er vragen. Ds. H. K. Sok (Opperdoes): „Aan het probleem dat geschikte mensen zich niet beschikbaar willen stellen voor het synodewerk, wordt niets gedaan.”
Ds. P. D. J. Buijs reageert: „Als je spreidt over twee kalenderjaren is het juist wel mogelijk om het synodewerk mogelijk te maken. Het is daarbij niet de bedoeling om besluitvorming door te schuiven naar het voorjaar.”
Ouderling J. van Leeuwen (Culemborg) stelt voor de synode één keer per vier jaar samen te roepen. Dat wordt afgeraden door ds. Buijs en rapporteur J. van den Berg. Verder vraagt een aantal afgevaardigden zich af of de werklast niet omhoog gaat als de synode teruggeschroefd wordt van 52 naar 36 afgevaardigden. Tevens zou dan de diversiteit van de CGK niet voldoende weerspiegeld worden in de afgevaardigden.
10.04 uur: Toespraken vertegenwoordigers buitenlandse kerken – Ds. Kichan Kim van de Independent Reformed Church of Korea (IRCK) spreekt over de goede band met de Christelijke Gereformeerde Kerken. De kerk in Zuid-Korea groeit, ondanks de secularisatie van de Koreaanse samenleving. De predikant spreekt onder andere over het afdwingen van een zevendaagse werkweek, de toenemende luxe en over vragen rondom het thema homoseksualiteit. „Het is door Gods genade dat wij met ons kleine getal kunnen standhouden en voortgaan als een heilige kerk die het licht verspreidt voor hen die het Evangelie geloven.”
In 2010 is een theologische academie opgericht voor de vorming van predikanten. „Voor volgend jaar zien we uit naar de diploma-uitreiking van twee leden van onze kerken en van één lid van de Onafhankelijke Gereformeerde Presbyteriaanse Kerk. Ook zien we uit naar de uitzending van een gezin naar China (Yanbian). Daar werken we in de verspreiding van het Evangelie samen met de Orthodox Presbyterian Church uit de Verenigde Staten.
9.52 uur: Toespraken vertegenwoordigers buitenlandse kerken – Ds. W. Macleod van de Free Church Continuing spreekt de synode toe. Hij legt uit hoe moeilijk het is om het Evangelie in Schotland te brengen. Tegelijk is er ook reden voor dankbaarheid: „We hebben onze eigen theologische opleiding in Inverness en hebben mannen die door studie worden opgeleid tot predikant. We hebben ook een aantal gemeenten in de Verenigde Staten die zich bij de Free Church Continuing hebben aangesloten en daarin een classis vormen. Er is ook een gemeente in Ontario, Canada. Het zendingswerk van de kerk is geconcentreerd in Zambia en Sri Lanka en we zoeken naar uitbreiding van dit werk.”
9.39 uur: Project digitalisering – De synodeleden beginnen de vergadering met een bespreking van de pilot digitalisering van synodestukken. De synode gaat akkoord met het commissierapport. Daarin staat dat de commissie digitalisering wordt opgeheven. De eindevaluatie van het pilotproject is de verantwoordelijkheid van het dienstenbureau en staat gepland voor de generale synode van 2016. Het dienstenbureau zal het tweesporenbeleid van het aanbieden van stukken in digitale en papieren versie voortzetten en verbeteren. Ook wordt er gezocht hoe comitéstukken op een veilige manier elektronisch kunnen worden verspreid en na behandeling ervan vernietigd.
9.15 uur: Opening – Voorzitter ds. D. Quant opent de vergadering met gebed, het lezen uit Psalm 57 en het laten zingen van Psalm 97: 1 en 7.
20.35 uur: Sluiting – Voorzitter ds. D. Quant sluit de vergadering. De generale synode komt morgen weer bijeen. Dan gaat het onder meer over kerk en Israël, het dopen van pleegkinderen en de emeritikas.
19.50 uur: Kerkorde en kerkrecht – Het volgende onderwerp op de agenda is ”kerkorde en kerkrecht”. Het gaat onder meer over de appelprocedure. De synode komt in de derde zittingsweek, eind november, op het onderwerp terug.
19.30 uur: Belijden in zevenvoud – Dan wordt het boek ”Belijden in zevenvoud. Harmonie van zeven protestantse belijdenisgeschriften” (uitg. De Banier) van prof. dr. A. Baars (Theologische Universiteit Apeldoorn) en drs. A. Groothedde (Reformatorisch Dagblad) gepresenteerd. Daarin staan, naast elkaar in kolommen, de teksten van zeven invloedrijke belijdenisgeschriften: de Augsburgse Confessie, de Heidelbergse Catechismus, de Catechismus van Genève, de Westminster Confessie, de Korte Westminster Catechismus, de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels. Door dit boek, zegt prof. Baars, zijn snel de overeenkomsten en verschillen tussen een aantal belangrijke belijdenisgeschriften te zien. Hij spreekt over een „religie van het belijden”. „Daarbij gaat het niet om het oproepen van een vage sfeer. We zullen alleen uit die religie kunnen leven door het luisteren naar de Schrift en naar het belijden van de kerk der eeuwen. Daarbij kan ”Belijden in zevenvoud” naar onze overtuiging onschatbare diensten bewijzen.”
19.15 uur: Beleid en handreiking– De synode gaat, met een enkele wijziging, akkoord met het rapport van deputaten contact met de overheid. Zo wordt er onder meer beleid ontwikkeld op herbestemming van kerkelijk (on)roerend goed. Ook komt er een handreiking voor op te heffen gemeenten.
18.30 uur: Overheid – De synode gaat weer verder. De afgevaardigden bespreken een rapport van deputaten contact met de overheid. Daarin staat onder meer dat de druk op giftenaftrek voor zogeheten ANBI-instellingen in het algemeen, en kerken in het bijzonder, toeneemt. Ook zijn kerken per 1 januari 2015 verplicht om relevante informatie –over het bestuur van de kerk, het beleidsplan en de financiën– via internet beschikbaar te stellen. Mr. H. de Hek, secretaris van het deputaatschap, benadrukt dat het belangrijk is dat kerken aan de ANBI-status blijven voldoen en daardoor giften mogen aftrekken. „Als dat niet zo is, kan een domino-effect ontstaan. Het kan zijn dat een ijverige belastingambtenaar –die zijn er– informatie bij een kerk opvraagt: besteden jullie wel 90 procent van jullie uitgaven aan kerkelijke doelen? Als er één gemeente in de CGK niet aan de voorwaarden voldoet, kan dat gevolgen hebben voor de héle groep, de hele CGK, en ook voor andere kerken. Laten we daar kritisch naar blijven kijken.”
17.30 uur: Einde bespreking homoseksualiteit – De synodeleden hebben de hele middag in comité vergaderd over een rapport van de studiecommissie homoseksualiteit en homoseksuele relaties. De bespreking wordt in de derde zittingsweek (eind november) voortgezet, zegt preses ds. D. Quant desgevraagd. Het is nu tijd voor een diner. Vanavond wordt het boek ”Belijden in zevenvoud. Harmonie van zeven protestantse belijdenisgeschriften” (uitg. De Banier) van prof. dr. A. Baars en drs. A. Groothedde gepresenteerd. Op de synodetafel ligt ook een rapport over contacten met de overheid.
14.45 uur: Kandidaat-lidmaatschap Raad van Kerken – CGK zeggen kandidaat-lidmaatschap Raad van Kerken op.
12.15 uur: Homoseksualiteit – Het is pauze. De synode vergadert vanmiddag achter gesloten deuren over een studierapport over homoseksualiteit. Het besluit van de synode wordt op een later moment op een persconferentie bekend gemaakt, zegt preses ds. Quant desgevraagd. „Dat is meteen ook de eerste persconferentie in de historie van de Christelijke Gereformeerde Kerken.”
11.45 uur: Gesprekken CGK-PKN – Deputaat ds. W. van ’t Spijker blikt terug op een ontmoeting met het moderamen van de Protestantse Kerk, waarin onder meer is gesproken over „vrijzinnigheid” in de kerk. Ook is er een gezamenlijke ontmoeting geweest met afgevaardigden van andere kleine gereformeerde kerken. De synodeleden hoeven geen „traject à la Samen-Op-Weg” te verwachten, aldus de predikant uit Hilversum. Het is ook niet de bedoeling om in de contacten met het moderamen van de PKN de Gereformeerde Bond te passeren. Pre-adviseur prof. dr. J. W. Maris is positief over het voorstel van deputaten. „De samenleving heeft behoefte aan iets meer profetie.” De synode neemt nog geen besluit over het voorstel.
11.30 uur: Protestantse Kerk in Nederland – De Christelijke Gereformeerde Kerken hebben contact met de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Deputaten doen nu een voorstel om ook contact te hebben met het moderamen van de Protestantse Kerk, „op een ander niveau dan het zoeken van eenheid op de grondslag van Gods Woord en de gereformeerde confessie.” Dat is nodig, aldus deputaten, vanwege de secularisatie in de samenleving en „het belang van een zoveel gezamenlijk optrekken van kerken in het publieke domein.”
11.25 uur: Besluit samenwerkingsgemeenten – De synode keurt het advies van deputaten inzake de Kruispuntgemeente in Amersfoort goed. Er zal worden gekeken of de bestaande regelingen in „situaties van missionair belang” ook van toepassing zijn in relatie met een plaatselijke Nederlands gereformeerde kerk. Ook gaan deputaten met het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond en met deputaten kerkorde en kerkrecht onderzoeken „of en onder welke voorwaarden het mogelijk is een samenwerkingsgemeente te vormen met een gemeente van gereformeerd belijden binnen de Protestantse Kerk in Nederland.”
11.20 uur: Amersfoort-Vathorst – Dan gaat het over kerkvorming in de wijk Amersfoortse wijk Vathorst. Daar is de Kruispuntgemeente ontstaan, een samenwerking van drie gemeenten: een christelijke gereformeerde kerk, een Nederlands gereformeerde kerk en een „kerk van gereformeerd belijden” binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Naar de letter van de kerkorde en eerder genomen synodale besluiten was de vorming van deze samenwerkingsgemeente niet mogelijk. Toch hebben deputaten een positief advies gegeven. De vraag is nu of er een nieuwe regeling voor dit soort situaties moet komen of dat de huidige regeling moet worden aangepast.
11.10 uur: Samenwerkingsgemeenten – De generale synode spreekt verder over samenwerkingsgemeenten. Er is een ”Handreiking voor de verkiezing van ambtsdragers in een samenwerkingsgemeente” samengesteld.
11.00 uur: Raad van Kerken – De CGK besluiten deputaten op te dragen „in gezamenlijkheid met de Nederlands Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) en zo mogelijk de Hersteld Hervormde Kerk te onderzoeken of een contact met de Raad van Kerken op een lager niveau dan een lidmaatschap mogelijk en zinvol is en zo ja, hoe dat vorm kan krijgen op een zodanige wijze dat geen afbreuk wordt gedaan aan het gereformeerd belijden, en daarover aan de volgende generale synode te rapporteren.” De Christelijke Gereformeerde Kerken beëindigen daarmee hun kandidaat-lidmaatschap van de Raad van Kerken. De generale synode van 2010 besloot deputaten toestemming te geven voor drie jaren als kandidaat-lid betrokken te zijn bij de Raad van Kerken, maar die komen nu tot de conclusie dat het „ongewenst” en „niet zinvol” is om lid te blijven. „De formeel juiste grondslag van de Raad van Kerken krijgt een uitwerking die voor ons te weinig in overeenstemming is met de gereformeerde belijdenis”, schrijven deputaten in hun rapport.
10.55 uur: Heritage Reformed Churches – De synode gaat akkoord met de voorstellen van deputaten buitenlandse kerken. Dat betekent onder meer dat de CGK de Evangelical Presbyterian Church in England and Wales een „volledige correspondentie” aanbieden. De Heritage Reformed Churches in Noord-Amerika krijgen een „beperkte correspondentie” aangeboden.
10.35 uur: Buitenlandse kerken – Na de pauze buigt de synode zich over een rapport van deputaten buitenlandse kerken. Daarin wordt onder meer het voorstel gedaan om een zogenoemde „beperkte correspondentie” aan te gaan met de Heritage Reformed Churches (HRC) in Noord-Amerika. Ds. W. van ’t Spijker (Hilversum) vraagt naar de discussie over vrouwelijke ambtsdragers in de Gereformeerde Kerk van Suid-Afrika. Ook over de verhouding tussen de algemene synode van de GKSA en de synode Soutpansberg bestaat onduidelijkheid. Deputaat prof. dr. H. G. L. Peels antwoordt dat de synode Soutpansberg in feite niet meer tot de GKSA behoort, omdat er volgens de GKSA geen „geestelijke eenheid” meer is. De synode Soutpansberg bestrijdt dat echter. De zaak ”vrouwelijke ambtdragers” is nog niet „uitgekristalliseerd”, zegt prof. Peels. Het onderwerp komt over drie jaar weer terug op de synode van de GKSA.
10.05 uur: Ierland – John Grier spreekt namens de Evangelical Presbyterian Church in Ireland (EPCI). Hij wordt vervolgens toegesproken door ds. J. W. Wüllschleger uit Zeewolde.
09.50 uur: Zuid-Afrika – Ds. F. Coetzee spreekt namens de Gereformeerde Kerk van Suid-Afrika (GKSA). Prof. dr. H. G. L. Peels zegt in een reactie dat de relatie tussen de CGK en de GKSA tot de „oudste en diepste” contacten met buitenlandse kerken behoort. De hoogleraar noemt ook de „onmin” en „pijn” in de GKSA en de synode Soutpansberg. „We kunnen daar niet over oordelen. Maar we kunnen wel voorbede doen.”
09.35 uur: Noord-Amerika – Afgevaardigden van buitenlandse kerken spreken de synode toe. Ds. E. Moerdijk brengt de groeten over van de Free Reformed Churches of North-America. Hij wijst op het belang van de Bijbelse erfenis. De predikant spreekt onder meer zijn zorg uit over de contacten met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken, vooral vanwege de vrouw in het ambt. Ds. L. A. den Butter (Culemborg) bedankt ds. Moerdijk voor zijn woorden.
09.15 uur: Opening – Voorzitter ds. D. Quant opent de achtste zitting van de generale synode. Deze morgen staat in het teken van de relatie met buitenlandse kerken.
20.30 uur: Sluiting – De synode sluit de vergaderdag met gebed en het zingen van twee verzen uit psalm 102.
20.25 uur: Bespreking voortgezet tijdens derde vergaderweek – De deputaten mogen de derde zittingsweek van de synode reageren op de vragen van synodeleden. Dat besluit preses ds. D. Quant met een procedurevoorstel.
20.05 uur: Een aantal reacties – Ds. R. Bikker (Aalten): „Vooraf hoopte ik dat er een tijd komt dat we niet spreken over zaken die verschillen maar over zaken die ons binden. Ik moet u eerlijk zeggen dat ik de situatie beschamend vind voor ons als broeders. Die moet ons allen klein maken voor Christus. Maar als we de reacties horen van vanavond, is het beter een stap terug te gaan en punten te heroverwegen, hoezeer we eenheid ook willen. Want zo kan het niet.”
Ds. K. Hoefnagel (Meerkerk) betreurt het dat de toe-eigening van het heil niet meer bespreekbaar is omdat de synode in 2010 al besloot dat deze toe-eigening geen barrière is in de gesprekken tussen beide kerken. „Ik vind het juist een groot geschilpunt. Er moet in de gesprekken gewaarschuwd blijven worden voor on-Bijbelse zaken.”
Ook ouderling W. L. Metz (Urk) maakt bezwaar tegen het zoeken naar eenheid als opvattingen over het verbond en de toe-eigening van het heil worden gerelativeerd. „Ik ben bezorgd over deze ontwikkeling. Ik ben van mening dat het samengaan met de Nederlands Gereformeerde Kerken onze kerken uit het evenwicht zal brengen.”
19.30 uur: Bespreking rapport – De meeste vragen van synodeleden over de verhouding met de NGK gaan over geschilpunten die ook in het rapport staan: de binding aan de belijdenis, de binding aan de kerkorde, de toelating van kinderen aan het Heilig Avondmaal, de openstelling van de ambten voor vrouwen en de visie op homoseksualiteit. Ook de ervaring van verschillende opvattingen over de toe-eigening van het heil wordt gedeeld.
18.55 uur: Ds. Sinia (NGK) spreekt synode toe – Ds. P. G. Sinia uit Ede, voorzitter van de commissie contact en samenspreking van de NGK, spreekt de synode toe. In zijn toespraak stelt hij de dankbaarheid voor vormen van eenheid centraal boven de ernst van de verdeeldheid. „We zijn God dankbaar voor toenadering tussen de CGK en de Hersteld Hervormde Kerk (HHK). Ik zou betreuren dat u deze zegen van God als een dilemma zou ervaren, als de indruk bestaat dat er gekozen moet worden tussen toenadering richting de HHK of NGK. Hoewel onze contacten met de HHK beperkt zijn tot wat plaatselijke contacten, willen we die contacten landelijk intensiveren. We laten ons bovendien graag uitleggen of de opening van de kansel voor predikanten van de HHK ook betekent dat er een opening is naar de NGK.
Ds. Sinia verhaalt hoe er in de Nederlands gereformeerde kerken overleg is geweest over kerkelijke eenheid. „Dat overleg is er ook geweest in kerken waar kinderen aan het Heilig Avondmaal mogen deelnemen. We hebben uitgelegd hoe dat wordt opgevat door u als kerken waarmee we verbonden zijn door onze wortels in de Reformatie.”
18.30 uur: Bespreking verhouding NGK – Nu het diner is afgesloten, staat de bespreking van de verhouding met de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) op de agenda.
17.30 uur: Brede orthodox-protestantse universiteit – Synode CGK besluit tot vorming brede orthodox-protestantse universiteit
17.20 uur: Rapport eenheid gereformeerde belijders – De synode bespreekt na de vergadering in comité een rapport van de deputaten eenheid gereformeerde belijders. In navolging van het commissierapport heeft een aantal afgevaardigden van de synode vragen bij het gebruik van de term ”monocultuur” in het rapport om het kerkelijk leven van de Christelijke Gereformeerde Kerken te omschrijven. Ds. A. Th. Van Olst (Utrecht): „Wees voorzichtig met het gebruik van dat woord en benoem liever expliciet wat je bedoelt.” Hij vindt bovendien dat het rapport te weinig concreet en te weinig diepgang heeft. „Ik zie graag meer expliciete aandacht voor zaken die niet in onze belijdenis geëxpliciteerd worden maar die tegelijk niet bestempeld kunnen worden als cultureel en inwisselbaar.”
Ds. W. van ’t Spijker, voorzitter van het deputaatschap: „Wat we met het begrip monocultuur duidelijk hebben willen maken, is dat we beducht zijn dat je een klein stukje van de kerk ziet maar denkt dat je alles ziet. Dan doe je jezelf tekort. Daarom vragen we binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken aandacht voor katholiciteit. En dan hoort ds. Van Olst vanzelf waar het schuurt, waar het zeer mag doen maar ook waar verscheidenheid legitiem is.”
Hij proeft bovendien in de vragen „heel veel van de moeiten, die gisteravond gehoord zijn, die te maken hebben met het verschijnen van een rapport in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en hier en daar incidenteel gehoorde preken.” Volgens hem wordt bestudering van het rapport (link 1 en 2) over openstelling van de ambten voor vrouwen opgepakt door het deputaatschap.
De synode besluit het commissierapport goed te keuren en blijvende aandacht te vragen voor katholiciteit binnen de CGK. Tevens zal blijvend aandacht worden gegeven „aan de spanning tussen enerzijds het zoeken naar eenheid met andere kerken van gereformeerd belijden en overige bredere kerkelijke contacten, en anderzijds de eenheid binnen onze eigen kerken.”
12.10 uur: Lunch – De synodeleden kunnen tot 13.30 uur de lunch gebruiken. Daarna gaat de synode verder in comité. De afgevaardigden bespreken rapporten over het curatorium en over de toekomst van de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA).
11.57 uur: Instructie belijdenis in zendingsgemeenten – Een instructie inzake de aanvaarding en doorwerking van de gereformeerde belijdenis in zendingsgemeenten op het punt van de doop wordt conform het voorstel van de commissie afgewezen. Vervolgens gaat de synode verder achter gesloten deuren.
11.45 uur: Instructie opheffing plaatselijke kerken – Een instructie over de opheffing van plaatselijke kerken wordt met enkele wijzigingen conform het commissierapport afgewezen. De intentie wordt wel recht gedaan.
11.05 uur: Bespreking ”Profetisch Getuigenis” van ds. J. Brons – Het ”Profetisch Getuigenis” (link 1 en 2) van ds. J. Brons wordt besproken. Er zijn vragen of het stuk alleen „ter kennisgeving” door de synode moet worden behandeld. Ouderling J. C. Westeneng (Soest): „Er wordt in het ”Profetisch Getuigenis” onrust, zorg en verdriet in de kerken gesignaleerd. Het is mijn gedachte dat die signalering gegrond is. Dit gaat de meerdere vergadering ook aan. Dan kun je dit getuigenis toch niet op deze wijze afdoen?” Hij stelt met ouderling J. van Leeuwen (Culemborg) voor om een vorm van bezinning te organiseren.
Rapporteur dr. M. J. Kater vindt dat de reactie gepast is omdat het ”Profetisch Getuigenis” niet via de officiële kerkelijke weg op de tafel van de synode is gekomen, maar buiten kerkenraad en classis aan de synode is aangeboden. „Formeel gezien kunnen we niet anders dan dit stuk voor kennisgeving aan te nemen. Maar dat neemt niet weg dat u het stuk niet naast u neer moet leggen. Dat is niet geloofwaardig. Ik zou bijna zeggen: dat zou ongeestelijk zijn. Maar het is niet wenselijk dat de synode allerlei hartenkreten ruimte geeft door bezinningsmomenten.”
10.50 uur: Bijlage 8 K.O en relatie met een Nederlands gereformeerde kerk – De synode neemt alvast een klein voorschot op vanavond. Bijlage 8 K.O. is „bij wijze van uitzondering van toepassing is op die plaatselijke kerk uit het verband van de Nederlands gereformeerde kerken waarmee een gereformeerde kerk vrijgemaakt reeds nauwer samenleeft en waarmee een christelijke gereformeerde kerk in het kader van samensprekingen met de desbetreffende gereformeerde kerk vrijgemaakt dientengevolge tot enigerlei relatie komt.”
10.28 uur: Pauze – De afgevaardigden hebben kort pauze. Omdat alle vergaderstukken zoals die op de agenda staan voor de ochtend, zijn afgehandeld, zal preses ds. Quant in de tweede helft van de ochtend andere thema’s aan de orde stellen.
10.25 uur: Rapport Landelijk Kerkelijk Bureau – Het commissierapport over het Landelijke Kerkelijk Bureau wordt goedgekeurd. Deputaatschappen die nog niet deelnemen aan het centraal rekeningenbeheer wordt gevraagd zich hierbij aan te sluiten. Relevante deputaatschappen wordt bovendien gevraagd hun websites onder te brengen op cgk.nl en het beheer ervan centraal via het dienstenbureau te regelen. Verder wordt een “model arbeidsovereenkomsten” toegevoegd aan bijlage 48 K.O.
Tijdens de bespreking werd duidelijk dat het landelijk dienstencentrum vooral een ondersteunende functie heeft. „Centraal waar het moet, decentraal waar het kan.” Tegelijk wordt geprobeerd de website cgk.nl te vereenvoudigen zodat gegevens van plaatselijke kerken gemakkelijker op te vragen is. Een van de afgevaardigden, ds. J. W. Schoonderwoerd (Sliedrecht), vindt dat die informatie te veel is verstopt op de website.
10.00 uur: Rapport kerkorde en kerkrecht – Het rapport over kerkorde en kerkrecht wordt goedgekeurd, op de punten over de appelprocedure na. Ds. J. W. van Pelt (Oud-Beijerland) vraagt zich af of een eigen rubriek over kerkrecht op de site cgk.nl niet beter is dan te wachten op kerkrecht.nl. Besprekingen met de gereformeerd vrijgemaakte beheerders van deze website hebben nog niet het gewenste resultaat opgeleverd. Ds. Van Pelt: „Met een eigen website ben je niet afhankelijk van anderen.” Een andere afgevaardigde roept verder op de bezinning op een goede kerkenraadsstructuur en bestuursstructuur in grote gemeenten niet te lang te laten duren.
Rapporteur ds. C. Westerink (Rijnsburg) reageert op ds. Van Pelt dat „er een voorkeur is voor een bredere site met gereformeerd kerkrecht. Een eigen site is wat ons betreft een noodverband.”
9.45 uur: Bespreking kerkorde en kerkrecht – Donderdagavond wordt de appèlprocedure behandeld. Nu wordt alleen het overige gedeelte behandeld.
9.35 uur: Bijwonen van comitévergaderingen – Ds. Quant past het huishoudelijk reglement aan dat afgevaardigden van zusterkerken de vergaderingen van comité van de synode in principe kunnen bijwonen. Ds. Quant: „We merkten dat het heel vervelend overkomt als wij wel comitévergaderingen van de kerken mogen bijwonen maar andersom niet.” De synodeleden gaan akkoord.
9.28 uur: Opening – Synodepreses ds. D. Quant opent de vergadering met het laten zingen van psalm 11: 1, 2, 3 en 4. Vervolgens leest hij 1 Korinthe 6: 1-11 en opent met gebed.
9.15 uur: Opening – De generale synode wordt geopend. Vandaag staan thema’s op de agenda als kerkorde en kerkrecht, het Landelijk Kerkelijk Bureau, het curatorium, de toekomst van de Theologische Universiteit Apeldoorn en de relatie met de Nederlands Gereformeerde Kerken.
20.40 uur: Sluiting – Verschillende synodeleden doen voorstellen om de voorgenomen besluiten aan te passen. Een commissie zal zich daarover buigen. Het onderwerp komt later terug op de synode. Ds. Quant sluit de vergadering. De synode komt morgen opnieuw bijeen. Dan gaat het onder meer over de kerkorde, de toekomst van de Theologische Universiteit Apeldoorn en de contacten met de Nederlands Gereformeerde Kerken.
20.10 uur: Oprechte zorgen – Dr. A. Huijgen (Genemuiden) zegt blij te zijn met de contacten met de vrijgemaakten, ook op de theologische universiteit. „Dat is een geschenk van God.” Tegen ds. W. van ’t Spijker: „Maar het lijkt er toch op dat u de broeders die oprechte zorgen hebben geen recht doet. Alsof zij het eigen kerkverband verabsoluteren en niet breder willen zien.” Ds. P. D. J. Buijs (Ede): „Laten we elkaar niet dwingen om één kant op te kijken.” Ds. C. Westerink (Rijnsburg) vindt ds. Van ’t Spijker „te relativerend”.
19.35 uur: Identiteit – Deputaat ds. W. van ’t Spijker (Hilversum) gaat nader in op de identiteit van de kerk. „Ik heb van ds. J. H. Velema geleerd wat typisch christelijke gereformeerd is: dat je Schrift en belijdenis wilt gehoorzamen en het werk van Vader, Zoon en Heilige Geest in het leven van mensen wilt zien resoneren. Maar is dat exclusief christelijk gereformeerd? Nee, er zijn er velen die dat zoeken en beleven. We hebben het alleenrecht niet.” Het gaat om Schrift en belijdenis, aldus ds. Van ’t Spijker. „Maar je moet bereid zijn een heleboel op te geven en los te laten, om anderen te kunnen vasthouden.” Deputaten willen ook verontruste kerkleden serieus nemen. „Niemand dwingt iemand.” De tendens is dat er steeds meer plaatselijke samenwerking komt. Er zijn op dit moment zestig christelijke gereformeerde kerken –een derde van het totaal– die een relatie hebben met een plaatselijke gereformeerde kerken vrijgemaakt; dertig kerken werken (ook) samen met een Nederlands gereformeerde kerk. Over de vrouw in het ambt: ds. Van ’t Spijker zegt dat deputaten niets wisten van het GKV-voorstel om alle ambten voor vrouwen open te stellen. „Maar er is nog geen besluit genomen. En bovendien: ook hier lag op de synode ooit een rapport over de vrouw in het ambt. Dat is niet aangenomen, maar ook nooit bestempeld als ongereformeerd of ketters.”
19.25 uur: Vrouw in ambt – Ds. C. Westerink (Rijnsburg) vraagt deputaten eenheid of ze niet „geschrokken” zijn van het recent verschenen rapport ”m/v in dienst van het evangelie” van de GKV, waarin wordt voorgesteld om alle kerkelijke ambten voor vrouwen open te stellen. „Dit rapport staat haaks op de gereformeerde Schriftbeschouwing. Zien deputaten wel de ernst in van de ontwikkelingen die, naar mijn bescheiden mening, uit dit rapport spreekt?”
19.00 uur: Gesprek over eenheid – De synode spreekt over de eenheid met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV). Ds. K. Hoefnagel (Meerkerk) vraagt aandacht voor kerkleden die moeite hebben met de samensprekingen en geen „gedwongen huwelijk” willen. „Het gaat niet om vormen en tradities, maar om wezenlijke zaken. Om een geestelijke sfeer, om de toe-eigening des heils, om de prediking.”. Hij noemt de vrouw in het ambt, waarover de GKV komend voorjaar een besluit nemen, een „onoverkomelijk punt.” Ds. P. D. J. Buijs (Ede) wijst erop dat het hebben van zorg over de samensprekingen met de GKV niet hetzelfde is als wat deputaten noemen „het eigen kerkverband in zekere zin absoluut stellen en vooral intern gericht te zijn.”
18.30 uur: Gereformeerde Kerken vrijgemaakt – Op de agenda staat vanavond een rapport van deputaten voor de eenheid van de gereformeerde belijders in Nederland, over de relaties met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV). Namens dit kerkverband spreekt ds. D. W. L. Krol de synode toe. Hij zegt te hopen dat de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) de contacten tussen beide kerken zal blijven „faciliteren en stimuleren”. Ds. Krol hoopt ook dat de CGK en de GKV samen zullen nadenken over onderwerpen als de vrouw in het ambt, homorelaties en de toekomst van de theologische opleidingen.
17.30 uur: Pauze – De synode bespreekt nog een paar dingen achter gesloten deuren. Dan is het pauze, tot 18.30 uur. Vanavond gaat het over de contacten met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt.
16.55 uur: Ambtsbediening predikanten – De synode gaat akkoord met een rapport van deputaten voortijdige ambtsbeëindiging predikanten. Vervolgens wordt een verzoek tot wijziging van een bijlage uit de kerkorde besproken.
16.45 uur: Het geloof – Deputaat ds. H. D. Rietveld (Nijkerk) antwoordt dat een onderzoek naar de zingbaarheid van de Psalmen niet tot de opdracht van de synode behoorde. Het onderwijzend gedeelte in het belijdenisformulier heeft volgens hem een „evangelisatorisch” doel: uitleg van hét geloof dat wordt beleden. De synode neemt nog geen besluit. De commissie die het rapport van deputaten hebben bestudeerd, gaan zich buigen over de voorstellen van de synodeleden.
16.00 uur: Formulieren – Synodeleden doen allerlei voorstellen tot tekstwijzigingen. Ds. W. van ’t Spijker (Hilversum) vraagt naar de zingbaarheid van de psalmberijming uit 1967 voor de jongere generatie. Ook wil hij weten waarom deputaten een „onderwijzend” gedeelte aan het belijdenisformulier hebben toegevoegd. Ds. A. J. van der Toorn (Haarlem) en ds. J. W. Schoonderwoerd (Sliedrecht) wijzen erop dat het bij het doen van geloofsbelijdenis niet gaat om „je geloof” maar om „het geloof”.
15.30 uur: Eredienst – Dan volgt een rapport van deputaten eredienst. Daarin wordt melding gemaakt van een aantal liturgische formulieren dat opnieuw is vertaald: voor de doop van volwassenen, voor de openbare geloofsbelijdenis, voor de bevestiging van predikanten, voor de bevestiging van ouderlingen en diakenen, voor de bevestiging van een evangelist, voor de ban of uitsluiting uit de gemeente en voor de wederopneming in de gemeente. Het is de bedoeling die vrij te geven voor beproeving door de kerken. Aan de hertaling van de andere formulieren wordt nog gewerkt. Het vertaalproject moet in 2016 klaar zijn, waarna alle formulieren worden gebundeld.
15.25 uur: Varenden – De synode gaat verder met de bespreking over de geestelijke verzorging van varenden. De landelijke kerkvergadering gaat, met een enkele wijziging, akkoord met het rapport van deputaten.
15.15 uur: Voorstellen – Op tafel liggen vier voorstellen. Ds. J. W. van Pelt (Oud-Beijerland) stelt voor de instructie af te wijzen en onder meer uit te spreken dat „in de gereformeerde confessie de bediening van het Woord centraal staat.” Als dit voorstel wordt afgewezen, wil ds. J. M. J. Kieviet (Dordrecht) dat de kerken tot de volgende synode (als de studie klaar is) geen dans en drama in de eredienst gebruiken. Ds. J. W. Schoonderwoerd (Sliedrecht) wil de instructie terugverwijzen naar de particuliere synode van het Noorden. Een vierde voorstel voorziet (ook) in een afwijzing van de instructie. De plaatselijke kerkenraden zijn verantwoordelijk voor de invulling van de eredienst, niet de landelijke kerkvergadering. De synode neemt nog geen besluit. Een commissie gaat zich over de vier voorstellen buigen.
15.00 uur: Studie – Dr. A. Huijgen benadrukt dat de particuliere synode van het Noorden geen voorstander is van dans en drama in de eredienst. De predikant uit Genemuiden schetst de geschiedenis van de instructie, waarvan een eerste versie door de kerk van Doornspijk is opgesteld. De classis heeft herhaaldelijk over het onderwerp gesproken. Zowel de „concrete casus” van Zwolle als de onderliggende vragen moeten in een studie naar voren komen, vindt dr. Huijgen. Daarmee kan het geheel van de kerken worden gediend.
14.40: Instructie intrekken – Synodepreses ds. D. Quant wijs erop dat de indieners van de instructie over dans en drama deze ook mogen intrekken. De voorzitter vindt het „wijs” om even te pauzeren, zodat de afgevaardigden uit de particuliere synode van het Noorden even onderling kunnen overleggen over de instructie.
14.30 uur: Stijlvol samenkomen – Ds. F. W. van der Rhee (Nieuwerkerk aan den IJssel) stelt voor om onderzoek te doen naar de „onderliggende” vragen, en niet slechts naar dans en drama in de eredienst. Daarbij kan volgens hem worden aangesloten bij de brochure ”Stijlvol samenkomen” uit 2010. Ds. J. W. Schoonderwoerd (Sliedrecht) vindt dat de classis Zwolle een uitspraak over dans en drama had moeten doen. Ds. J. W. van Pelt (Oud-Beijerland) vindt de argumentatie in de instructie „flinterdun” en kondigt aan een voorstel te zullen doen om de instructie af te wijzen. Ook ds. J. M. J. Kieviet (Dordrecht) is bang dat de prediking van het Woord ondergeneeuwd raakt als dans en drama in de kerk worden toegestaan. „Als je beeld nodig hebt bij het Woord, dan kun je beter helemaal stoppen.”
14.25 uur: Gereformeerde eredienst – Dr. A. Huijgen (Genemuiden) zegt namens de classis Zwolle dat het niet duidelijk is wat er precies onder dans en drama moet worden verstaan. De onderliggende vraag is het karakter van de gereformeerde eredienst. Rapporteur L. Mak zegt dat een studie binnen zes, zeven weken –tijdens de huidige synode– niet haalbaar is.
14.15 uur: Dans en drama – Op tafel ligt een instructie over dans en drama in de eredienst. Het gaat daarbij om een voorstel dat door een plaatselijke kerkenraad op de classis (Zwolle) is gebracht en vervolgens via de particuliere synode op de generale synode is terechtgekomen. In deze instructie worden deputaten eredienst gevraagd een studie naar het gebruik van dans en drama te doen. Ds. J. M. J. Kieviet (Dordrecht) vraagt om een ‘snelle’ studie, die binnen de synode van 2013 kan worden afgerond. Drie jaar studie, tot de volgende generale synode, is volgens hem niet nodig. Een andere afgevaardigde: „Dans en drama voegen niets toe aan de verkondiging van het Woord.”
13.30 uur: Varenden – De synodeleden buigen zich over een rapport over de geestelijke verzorging van varenden. Een besluit wordt nog even uitgesteld; tussendoor behandelt de synode een instructie over dans en drama in de eredienst.
12.25 uur: Pauze – Het is pauze tot 13.30 uur. Daarna staat het onderwerp ”geestelijke verzorging varenden” op de agenda.
12.15 uur: Rapport zending – De synodeleden stemmen in met een bezinning op de „specifieke aanpak van zending in Europa, gebruikmakend van de kennis van deputaten evangelisatie, deputaten buitenlandse kerken en deputaten diaconaat, en vervolgens deze bezinning in beleid om te zetten.” Ook wordt gekeken hoe missionaire projecten van gereformeerde kerken in Europa „op incidentele basis” ondersteund kunnen worden.
11.50 uur: Focus op Europa – Ds. A. Th. van Olst uit Utrecht vraagt aandacht voor het werk van de Heilige Geest in de bezinning over zending in Europa. Misschien roept de Heere „ons wel dichter bij huis.” Misschien is het wel tijd om niet zomaar enkele projecten in Europa te gaan ondersteunen, „maar om de focus van het zendingswerk veel ingrijpender te veranderen. Er is zoveel geestelijke nood in de landen om ons heen.” Deputaat ds. H. Korving: „Europa is een beetje een blinde vlek van ons geweest. Het is goed om ons principieel te bezinnen of we ook niet dichterbij huis moeten blijven. Maar dat mag nooit ten koste gaan van ons werk buiten Europa. Zending in Europa en in de wereld sluiten elkaar natuurlijk niet uit – daar zal iedereen het mee eens zijn.”
11.30 uur: Zending in Europa – Ds. J. G. Schenau (Goes) juicht bezinning op zending in Europa toe, evenals samenwerking tussen deputaten zending en evangelisatie. Hij spreekt van een „besef van urgentie”: „We leven in de laatste dagen.” Ds. J. W. Schoonderwoerd (Sliedrecht) vindt het ook belangrijk dat de CGK zich bezinnen op zending in Europa. „We zijn zo gewend aan zending in Azië en Afrika, maar het heidendom is vlakbij.” Samenwerking tussen deputaten zending en evangelisatie is volgens hem niet nodig. „Wordt het dan niet allemaal te groot en te ingewikkeld? Zending in Europa is niet wezenlijk anders dan in Siberië of Indonesië.” Maar volgens ds. H. Korving (Urk), voorzitter van deputaten zending, is er wel degelijk verschil tussen zending in een „post-christelijk Europa” en zending in „pre-christelijke” gebieden elders. „We beginnen in toenemende mate de urgentie te zien van zending in Europa. Maar de vraag is hoe we dit aanpakken.” Het gaat er verder om, aldus ds. Korving, dat deputaten zending gebruik kunnen maken de kennis van deputaten evangelisatie.
11.15 uur: Rapport zending – De synodeleden bespreken een rapport van deputaten zending. Daarin wordt onder meer het voorstel gedaan om zich te gaan bezinnen op zending in Europa. Zo zouden missionaire projecten van gereformeerde kerken in Europa ondersteund kunnen worden.
11.05 uur: Reactie ds. Sok – Ds. H. K. Sok (Opperdoes): „Wat me trof, is dat u nadrukkelijk vroeg om voor ons te bidden. En dat u dankbaar bent voor de zegeningen die u mag ontvangen, zoals de groei van de kerken.” Problemen zijn er echter ook, zoals de verdeeldheid tussen de algemene synode van de Gereformeerde Kerk van Suid-Afrika (GKSA) en de synode Soutpansberg van de GKSA, waartoe de Vendakerken behoren. „U heeft daar veel verdriet over. Maar wat me opvalt, is dat u deze problemen als kansen ziet.”
10.45 uur: Venda – Een afgevaardigde van de kerk in Venda (Zuid-Afrika), ds. Silas Nefefe, spreekt de synode toe. Hij benadrukt het belang van het gebed om de band tussen de kerken stevig te houden. De kerk in Venda viert dit jaar haar vijftigjarig bestaan: in 1963 kwam de eerste synode samen. Het zendingswerk in Venda begon echter al eerder: in 1910. „U neemt een grote plaats in onze kerken in. Inmiddels zijn we volwassen kerken geworden. Dat wil niet zeggen dat er geen problemen zijn –die zijn er genoeg– maar we mogen danken voor de zegeningen van de Heere. U behoort ook tot die zegeningen. Toen u het werk in Venda begon, was er één kleine gemeente; nu zijn er meer dan vijftig preekplaatsen en 17.000 leden.”
10.30 uur: Reactie ds. Bikker – Ds. R. Bikker (Aalten), een „naneef” van ds. Bikker die een eeuw geleden het zendingswerk in Indonesië begon, spreekt de twee afgevaardigden uit Mamasa toe. „We moeten eerlijk zeggen dat wij deze problemen niet aankunnen. We zien dat steeds meer mensen van de kerk vandaan gaan. We moeten ons verootmoedigen. We zijn dankbaar dat we er nog zijn als kerken in Nederland. We houden vast aan de belofte van de Heere Jezus: de poorten van de hel zullen Zijn gemeente niet overweldigen.”
10.15 uur: Indonesië – Het gaat vanmorgen over zending. Er zijn bezoekers uit Mamasa (Indonesië) en Venda (Zuid-Afrika), twee zendingsgebieden van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Ds. Yusuf Arta, predikant van de Gereja Toraja Mamasa, spreekt de synode toe. Hij bedankt de CGK voor de zendelingen die honderd jaar geleden voor het eerst naar Mamasa kwamen om het Evangelie te brengen. „Jullie brachten ons het heil, maar ook veel veranderingen: in het onderwijs en de gezondheidszorg.” Maar de kerk kampt ook met problemen, zoals toenemende individualisering en drugsgebruik. Ze hoopt te leren van de manier waarop de CGK daarmee omgaan.
10.00 uur: Preses opent synode – Synodepreses ds. D. Quant opent de vergadering. De volgende onderwerpen staan vandaag op de agenda: zending, geestelijke verzorging varenden, eredienst en contacten met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt.
Lees ook:
Liveblog: Synode CGK vergadert over Theologische Universiteit
Dr. Huijgen en dr. Kater benoemd tot hoofddocent TUA
Synode CGK verleent prof. Baars emeritaat
TUA: Niet direct nieuwe hoogleraar benoemen
Predikanten CGK bezorgd over nieuwe pensioensregeling
Synodeleden CGK bespreken relatie kerk en Israel
CGK stellen kansels open voor predikanten PKN
Ds. Mensink: Voorkom herdenking twee eeuwen Afscheiding in 2034
Synode CGK kiest ds. Quant als preses
Ds. Buijs blikt vooruit op generale synode CGK
CGK houden bidstond voor generale synode
Ds. C. J. Droger: Synodewerk is een roeping
Kerkleden krijgen folder over synode CGK
Onderzoek: Grote bereidheid tot samenwerking CGK en Gereformeerde Bond
De schouders eronder bij de voorbereidingen van de CGK-synode
