Jarenlang steeg het aantal verkochte warmtepompen, maar dit jaar is er serieus de klad in gekomen. Hoogstens 103.000 zullen er eind dit jaar zijn geplaatst, verwacht Dutch New Energy Research in een trendrapport over de sector; in 2023 waren het er nog 154.000. Van die 103.000 zullen er 98.000 geplaatst worden in huishoudens, de resterende 5000 zijn grotere pompen voor bijvoorbeeld appartementencomplexen of kantoorgebouwen.

De pompen werken elektrisch, verwarmen water en halen een belangrijk deel van die warmte uit de grond, de lucht of oppervlaktewater. De hybride variant kan draaien naast een cv-ketel, die daardoor veel minder vaak hoeft te ontbranden voor verwarming. Omdat de pompen zelf geen CO₂ uitstoten, gelden ze als een cruciaal middel om de uitstoot van broeikasgassen voor verwarming te verminderen, mits ook de elektriciteit duurzaam wordt opgewekt. Het kabinet wil tot 2030 een miljoen hybride warmtepompen bijgeplaatst zien worden.

Subsidie verlaagd

Dat is in dit tempo volstrekt onhaalbaar, concluderen de onderzoekers. Vooral huishoudens zien momenteel weinig in warmtepompen. Dat komt deels doordat de gasprijs is gedaald en mensen dan toch maar voor een cv-ketel kiezen. Maar het komt ook door ditzelfde kabinet, dat de subsidie voor warmtepompen vanaf 2025 sterk verlaagt, concluderen Dutch New Energy Research en brancheorganisaties.

„Om de verduurzaming op snelheid te houden, is het wel belangrijk dat het kabinet de toepassing van warmtepompen blijft stimuleren” - Doekle Terpstra, voorzitter Techniek Nederland

Onder de oude subsidieregeling was de voorspelling dat er na 2026 nog 250.000 tot 300.000 pompen per jaar zouden worden geïnstalleerd. Nu worden dat er maximaal 125.000 per jaar, is de verwachting in het rapport. Dat betekent dat installateurs die hun bedrijf op grote aantallen hebben voorbereid, nu weer fors moeten afschalen, met ontslagen en mogelijk faillissementen als gevolg. Geen goed idee, meldt Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland. „Om de verduurzaming op snelheid te houden, is het wel belangrijk dat het kabinet de toepassing van warmtepompen blijft stimuleren.”

Airco’s populair

Wat opvalt is de plotseling oplopende verkoop van airco’s die ook voor verwarming kunnen worden gebruikt. Van dit soort lucht-luchtwarmtepompen komen er dit jaar meer dan 350.000 bij, 50.000 meer dan in 2023. Er hangen er aan Nederlandse muren nu naar schatting 2,1 miljoen.

Het hoge aantal laat zien dat Nederlandse huishoudens kennelijk inschatten dat verwarmen met elektriciteit financieel gunstiger kan zijn dan op gas, nog los van de klimaatoverwegingen. TNO voorspelt zelfs dat in 2030 ruim 40 procent van de huishoudens ten minste één airco heeft.

In het officiële beleid gelden de airconditioners niet als warmtepompen die meetellen bij de doelstellingen in de energietransitie, waar bijvoorbeeld Scandinavische landen en Zuid-Europese landen ze wel opnemen in de statistieken. Misschien wordt het tijd dat Nederland daar ook naar kijkt, stelt het rapport. Want als ze wel meetellen, blijkt Nederland de facto sneller te gaan in de energietransitie.

Dan moet wel beter onderzocht worden of Nederlanders ze inderdaad vooral inzetten als (bij)verwarming. Ook moeten de gevolgen voor het elektriciteitsnet worden bekeken. Want als een huishouden met een heleboel airco-units het hele huis verwarmt, dan kost dat uiteindelijk veel meer stroom dan een enkele centrale warmtepomp. Daar zijn de netbeheerders niet blij mee – en de buren misschien ook niet, gezien het lawaai dat buitenunits van de airconditioners gezamenlijk maken.