Kopstukken uit de christelijke literatuur
De christelijke literatuur vormt nog altijd een bescheiden zuiltje in het literaire landschap. Jubilea zijn er aan de orde van de dag: de afgelopen maanden herdachten we vijftien jaar CLO en dertig jaar Schrijvenderwijs, het komende jaar staat in het teken van vijftien jaar Liter. Alle reden om in deze bijlage de christelijk-literaire wereld in kaart te brengen, met op deze eerste pagina een impressie van de personen die achter de schermen aan de touwtjes trekken.
Hans Werkman
Peetvader van de christelijke literatuur. Bracht calvinisten in contact met Maarten ’t Hart (en omgekeerd). Wilde het liefst romans schrijven, maar ontpopte zich vooral als criticus en biograaf. Geen genre dat hij als literaire duizendpoot niet beoefende, van kinderboeken tot columns, van gedichten tot kritieken (Nederlands Dagblad, Woordwerk, Liter). Schreef meer dan zestig titels op zijn naam. Redacteur. Toeristische gids. Docent. Lector. Chroniqueur van de christelijk-literaire zuil. Still going strong als auteur van het komende christelijke boekenweekgeschenk. Verdient de Dr. C. Rijnsdorpprijs, die vorig jaar echter stilzwijgend werd opgeheven.
Arie Kok
Coming man. Idealistische voorzitter van het CLO. Verleden als ict’er komt goed van pas bij digitaliseringsslag die christelijke boekenwereld te wachten staat. Gaf goede baan als hoofdredacteur van EO-Visie op om te gaan leven van de literatuur. Blijft desondanks praktisch met beide benen op de grond. Houdt van Joodse schrijvers, Joodse schilders, Joodse hoofdpersonen en Jodendom in het algemeen. Tekstbureau Momik. Romanschrijver in spe. Deelt wordingsproces van zijn boek met toekomstig lezerspubliek via weblog, Twitter en Facebook.
Teunis Bunt
Waakhond van de christelijke literatuur, ondanks misleidend uiterlijk van rossige en goedmoedige lobbes. Rekende onlangs in Liter streng af met alle pretenties van het knusse wereldje van schrijvers, uitgevers en CLO. Iedereen krijgt ervan langs, zonder aanzien des persoons. Houdt wél van moderne literatuur, gedichten en beeldromans (zie weblog buntblogt). Ex-redacteur van Bloknoot en Liter, ex-woordvoerder van de Bond tegen vloeken. Doceert Nederlands, recenseert, redigeert en interviewt.
Gerda van de Haar
Levensbeschouwer. Wist –samen met de rest van de redactie– #Liter om te bouwen van blad voor christelijke schrijvers en dichters tot religieus-wetenschappelijk tijdschrift. Jarenlang redacteur bij uitgeverij Meinema, begeleidde grote projecten zoals ”De Bijbel literair” en ”De Bijbel cultureel”. Is nu moeder en promovenda. Teruggetreden als hoofdredacteur van Liter, maar blijft invloedrijk op de achtergrond – getuige de keuze van gastschrijvers Willem Jan Otten (met wie ze bevriend is) en Marcel Möring (op wie ze gaat promoveren).
Arie van Groningen
Beminnelijke opvoeder. Onder zijn leiding vaart het christelijk en reformatorisch literatuuronderwijs een eigen koers van ”begeleide confrontatie”. Nam de profetenmantel over van Cor Bregman, maar voegt een extra scheutje humor en relativeringsvermogen toe. Weet met wijs beleid krachten te bundelen. Projectleider van de methode Literatuur in zicht voor het schoolvak Nederlands, waarin ruimschoots aandacht voor de christelijk-literaire traditie naast een voorzichtige kennismaking met seculiere auteurs.
Janne IJmker
Worstelaarster. Gewetensvol, gedreven, soms gekweld. Hult zich in historische gewaden om hoofdpersoon Elsjen dicht bij het publiek te brengen. Combineert geschiedenis met psychologie. Won prijzen met kinderboeken en werkte zich met debuutroman Achtendertig nachten naar de onmiskenbare top van de christelijke literatuur. Brak zich jarenlang het hoofd over een vervolg, dat vorig jaar verscheen. Oefent daarin –niet tot onverdeeld genoegen van het christelijk lezerspubliek– in rauw realisme. Organiseert Schrijverskeuken voor creatieve uitwisseling van ideeën en lotgenotencontact.
Peter van Dijk
Combineert uiterlijk van ex-Beatle met ’n serieus hart. Maakt van dat hart overigens geen moordkuil. „Bang? Voor een stukkie in de krant? Verse vis, dat verpakken ze er in!” Uitgever van Rien (van den Berg), Rikkert (van Elly) en andere christelijke humor, ontdekker van Lisette van de Heg en Rick de Gier. Vuurbaak, Brandaan, Plateau. Was eerder redacteur bij Amsterdam University Press en Boekencentrum. Wil nóg liever zelf schrijven, muziekmaken en toneelspelen. Eerste kinderboek verschijnt dit voorjaar. Titel is typerend: ”De toekan en de campingkok”.
Rien van den Berg
Viking met leeuwenmanen. Bevlogen in schrijven, spreken, brainstormen, interviewen en preken. Dichter. Poëziemissionaris. Bloemlezer. Drijvende kracht achter het project Psalmen voor Nu. Journalist (Nederlands Dagblad). Uitvinder van de theologische detective met dominee Aslander in de hoofdrol. Houdt niet van christelijk-literaire pretenties, slaat liever „een tentje op aan de voet van de heuvel van de christelijke literatuur.” Schrijft sneller dan het publiek kan lezen.
Willem Jan Otten & Vonne van der Meer
Voorbeeldig schrijversechtpaar. Beide echtgenoten laten zich niet annexeren door het christelijk-literaire wereldje, maar vinden er wel een publiek van liefhebbers en bewonderaars. Krijgen veel aandacht in Liter. Seculier begonnen, nu openlijk rooms-katholiek. Gezamenlijke voorkeur voor religieuze thema’s. Hij schrijft gedichten, toneelstukken, romans en essays met een filosofische inslag, zij specialiseert zich in realistische en zintuiglijke verhalen, toneelstukken en romans. Motto: ”Begrijpen, niet oordelen”.
Corrie Vroon
Geen christelijk-literair evenement is compleet zonder haar. Zat in besturen van CLK, BCB, CLO, is aanwezig bij bezinningsdagen, boekenbeurzen, letterfestivals en alle mogelijke andere activiteiten. Brengt daar met enthousiasme de christelijke literatuur aan de man/vrouw. Runt samen met echtgenoot Henk boekhandel De Wegwijzer in Amersfoort. Belegt cursussen literatuur lezen in de huiskamer boven de winkel. Blijft meepraten in de raad van advies van het CLO, hoewel De Wegwijzer komend voorjaar –helaas– zijn deuren sluit.
Coen Verboom
Uitgever (Kok). Voorzitter BCB. Alleseter: theologie, spiritualiteit, kinderboeken, romans, geschenkboekjes, e-books. Werft nieuwe auteurs via speeddates op Lees- en Luisterbeurs. Reisde onlangs met succesauteur Marianne Grandia én lezers af naar het land van de amish. Verwoed twitteraar. Houdt niet van elitair recensiebeleid. Betekenis voor christelijke literatuur ligt vooral in serie Christelijke Klassieken, waarin de canon van de binnen- en buitenlandse christelijke literatuur wordt vastgelegd: Greene, O’Connor, Endo, Lagerkvist, Rosseels, Nijenhuis.
Len Borgdorff
Dichter, schrijver, leraar Nederlands, fotograaf. Redactievoorzitter van Liter. Interviewt beroemde schrijvers tijdens CLO-dagen en houdt mede-interviewers tussen de bedrijven door bij de les. Draagt ook –onder pianobegeleiding– voor uit eigen werk. Treedt geregeld op tijdens Lees- en Luisterbeurs, Letterfestival en PodiumNu. Verkoopt gedichten bij opbod voor een goed doel. Werkt mee aan Psalmen voor Nu.
Beppie de Rooy
Tomeloze uitgever, verantwoordelijk voor het literaire fonds van Boekencentrum, de imprint Mozaïek. Broedkip van christelijk-literair talent. Grossiert in psychologisch-realistische vrouwenboeken. Drijft met haar kritiek schrijvers vaak tot wanhoop, maar laat ze daarmee boven zichzelf uitstijgen. Deelt onbekommerd haar (lees)ervaringen op Twitter. Weet als geen ander romanschrijvers opvallend in de markt te zetten. Heeft niet te onderschatten invloed achter de schermen bij BCB, CLO en schrijversverenigingen. Recenseert af en toe.
Tjerk de Reus
Ambitieuze literatuurcriticus en journalist (Friesch Dagblad, De Nieuwe Koers, RD) met speciale belangstelling voor het grensvlak van christendom en literatuur. Meester in doorwrochte beschouwingen over diepzinnige dichters en moderne schrijvers. Publiceerde in 2002 uitvoerig essay ”Christelijke literatuur tegen het einde van de twintigste eeuw”. Schreef in 2009 ”De balans van Bovenberg”, een „gesprek van lange adem” met de econoom Lans Bovenberg over economie, geloof, levensbeschouwing, politiek, vergrijzing en kredietcrisis. Voert met Coen Verboom de redactie van de reeks Christelijke Klassieken van uitgeverij Kok. Neemt alle tijd voor dissertatie over Ad den Besten en diens protestants-christelijke poëtica.
Els de Jong-van Gurp
Doorpakkende directeur van BCB (sinds 2006). Leiderstype. Weet wat ze wil vriendelijk te verkopen. Organisator van de Lees- en Luisterbeurzen in Ede en voorheen in Zwolle. Voorvechtster van het recht op goede lectuur voor christelijke kinderen. Voorzitter werkgroep Christelijke Kinderboeken. Geeft als voorzitter van ChristenUnie Oldebroek vorm aan politieke ambities.
Leo Kosten
Bevlogen docent Nederlands aan het Calvijn College in Goes. Tot afgelopen jaar drijvende kracht achter befaamde studiedagen voor docenten Nederlands van reformatorische middelbare scholen om hen bij te spijkeren. Eindredacteur van de christelijke literatuurmethode Literatuur in zicht. Zorgde in 2011 voor dvd-uitvoering van treurspel Haman van Jacob Revius.
Jaap Zijlstra
Dominee-dichter en woordkunstenaar. Debuteerde in 1964 met gedichten in het protestants-christelijke tijdschrift Ontmoeting. Publiceerde ruim twintig dichtbundels. Ook thuis in andere genres: roman, novelle, cantate. Leverde bijdragen aan het Liedboek voor de kerken. Voorzitter van Schrijverscontact. Kreeg in 2010 de Dr. C. Rijnsdorpprijs voor literatuur. Verraste kerkgangers in 1983 met opmerking dat hij homofiel is. Sindsdien is homoseksualiteit een belangrijk thema in zijn werk, onder meer in het CLK-actieboek ”De glazen schelp” van 2000.
Joke Verweerd
Goedlachse veelschrijver. Debuteerde in 1995 als romanschrijfster, maar publiceerde eerder al gedichtenbundels. Werd met ”De wintertuin” ongekend populair onder het christelijke lezerspubliek. Was voorbeeld en inspiratiebron van een nieuwe generatie christelijke schrijfsters (Mozaïek). Schrijft met de regelmaat van de klok nieuwe psychologische probleemromans, die steevast alle christelijke bestsellerlijstjes halen. Won met ”Snoeitijd” in 2005 de Publieksprijs Christelijk Boek. Leverde korte verhalen voor tal van tijdschriften. Was als voorzitter van Schrijvenderwijs (van 1997 tot 2009) moederfiguur en vraagbaak voor alle leden van de vereniging. Veelgevraagd spreker voor scholen, verenigingen en bibliotheken. Belegt druk bezochte koffieochtenden voor vrouwen.
Hans Ester
Erudiete heer van stand met Bildungsidealen. Voelt zich soms wat unheimisch in de verhardende Nederlandse samenleving. Studeerde Duits, Zuid-Afrikaans en theologie. Voormalig docent algemene literatuurwetenschap aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Voorzitter raad van advies CLO. Was tien jaar voorzitter van het Suid-Afrikaanse Instituut te Amsterdam. Recenseert Duitse en Zuid-Afrikaanse literatuur voor onder meer het RD.
Frank Dijkstra
Organisator met vergezichten. Richtte met Dirk Zwart in 1996 het CLOop en was jarenlang voorzitter. Maakt momenteel deel uit van de raad van advies. Runt in het dagelijkse leven een bureau op het gebied van training, advies en organisatie. Gelooft heilig in het bestaansrecht van christelijke literatuur. Probeert brug te slaan naar de algemene literatuur.
Willy Wouters
Enthousiaste boekhandelaar uit het Zeeuwse Meliskerke met voorliefde voor eigentijdse literatuur. Was daarvoor achtereenvolgens secretaresse, verpleegkundige in de gehandicaptenzorg en docent Nederlands. De Boekenmolen (”in the middle of nowhere”) is een brandpunt van literaire activiteiten: boekpresentaties, cursussen, debatten. Durft onbevangen buiten de geijkte kaders te treden. Heeft warm hart voor mensen aan de zelfkant van de samenleving. Voormalig RD-columnist. Recensent.
Jaap de Gier
Bescheiden neerlandicus uit degelijk hervormd nest. Promoveerde in 1982 op een proefschrift over de dichter Geerten Gossaert. Brede literaire interesse: van Wilhelmus tot Gerrit Achterberg. Vindt dat christenen tot op zekere hoogte kennis moeten nemen van moderne literatuur om het geestelijke klimaat van de tijd te peilen. Reikte hun in 2010 de helpende hand met de studie Provocatie en inspiratie over de plaats van God en de Bijbel in de naoorlogse literatuur. Psalmberijmingenspecialist, schreef in 1987 ”Van de souterliedekens tot Marnix”. Werkte mee aan een hertaling van de klassieke gereformeerde liturgische formulieren.
Els Florijn
Talentvolle schrijfster uit onderwijzersfamilie. Werd in 2002 ontdekt tijdens een verhalenwedstrijd van uitgeverij Kok en het RD. Debuteerde in 2003 met ”Laatste nacht”. Won in 2011 de Publieksprijs voor het Christelijke Boek met ”Het meisje dat verdween”, indringende oorlogsroman die acht drukken beleefde en door Andries Knevel werd uitgeroepen tot „de beste roman van 2010.” Blijft verhalen schrijven, onder meer voor kerstbundels van Mozaïek. Worstelt met literaire koers. Waagt zich ook aan het schrijven van kinderboeken.
Hans Mouthaan
Schrijvende kruidenier uit de Alblasserwaard. Sinds 2009 voorzitter van Schrijvenderwijs. Zette in 2007 een punt achter een drukbezet leven als supermarkteigenaar. Schrijft al meer dan twintig jaar kerstverhalen in de regionale pers. Debuteerde in 1994 met ”De klok van Giessen-Oudekerk”, een bundel met verhalen en gedichten uit de Alblasserwaard. Zijn gedichten gaan vaak over Bijbelse personen en gebeurtenissen. Publiceerde in 2011 zijn eerste streekroman ”Hart tegen hart”, over een kruideniersfamilie uit de Alblasserwaard.
Nummer 25
Onmogelijk om nummer 25 te kiezen. Personen die zich voor deze plek verdringen: Gert van de Wege, Louis Krüger, Marianne Witvliet, Monica van Bezooijen, Elizabeth Kooman, Cor Bregman, Menno van der Beek, Els Meeuse, Rick de Gier, Jan Sonneveld, Frans Willem Verbaas, Liesbeth Goedbloed, Leendert van Wezel, Lisette van de Heg en vele anderen. En wijzelf natuurlijk.
#BCB (vroeger #CLK): Brancheorganisatie voor het Christelijke Boeken- en muziekvak, organiseert #Lees- en Luisterbeurs – #CLO: Christelijk Literair Overleg – #Liter: christelijk literair tijdschrift (ontstaan door fusie van #Bloknoot en #Woordwerk) – #PodiumNu (vroeger #Letterfestival): bijeenkomst over christelijke literatuur en kunst rond Boekenweek – #Schrijvenderwijs: christelijke schrijversvereniging – #Schrijverscontact: christelijke schrijversvereniging – #Schrijverskeuken: bijeenkomst voor christelijke schrijvers.