De Glind, gelegen in de driehoek Amersfoort-Barneveld-Scherpenzeel, is een jeugddorp, bestemd voor opvang van uit huis geplaatste kinderen met opvoedingsproblemen. De laatste tien jaar kwakkelt het plaatsje. Er wordt nauwelijks nieuwbouw gepleegd. Gevolg: het inwonertal stagneert. En als eerste voelt het onderwijs dat.

Sinds begin augustus kent De Glind nog maar twee onderwijsinstellingen: de J. H. Donnerschool voor speciaal onderwijs en de oorspronkelijk hervormde Prinses Beatrixschool.

De protestants-christelijke Besselaarschool sloot toen voorgoed zijn deuren. „We hebben in het voorjaar van 2011 onderzoek gedaan naar de perspectieven”, vertelt directeur-bestuurder Martin van den Brink van de Stichting Protestants Christelijk Onderwijs (PCO) Gelderse Vallei.

Die waren niet gunstig. Sinds teldatum 1 oktober 2005 kromp de school van 56 leerlingen naar 34 op 1 oktober 2010. Na 2011/2012 zou het leerlingenaantal krimpen tot 22, 1 onder de opheffingsnorm. „We hebben dit probleem open besproken. De ouders wilden graag dat de twaalf leerlingen van groep 8 op de Besselaarschool zouden kunnen afronden. Misschien konden we daarna nog een paar jaar door, maar dan zou de school toch echt dicht moeten.”

In goed overleg is besloten de school per 1 augustus dit jaar te sluiten. De overgebleven leerlingen verspreidden zich over pc-scholen in Achterveld en Barneveld en de Beatrixschool.

Is De Glind een specifiek krimpdorp op het platteland, de Oost-Barneveldse kern Kootwijkerbroek groeit fors.

Toch heeft de protestants-christelijke school De Lichtboei, ten oosten van de bebouwde kom, het niet makkelijk. Het leerlingenaantal daalde van 59 in 2005 naar 42 nu. Dat is weliswaar ruim boven de opheffingsnorm, maar het runnen van een drieklassige school vergt nogal wat aanpassingen. De groepen 1, 2 en 3 zijn gecombineerd, evenals 4 en 5 en 6, 7 en 8. Directeur Pauline Bok is tevens intern begeleider en geeft op woensdagmorgen les aan 6/7/8.

Om kwart over twee stappen de elf leerlingen van groep 4/5 over het enorme plein naar de bus van vervoersbedrijf Noot: op naar het gymlokaal in het dorp. Ze moeten even wachten op de vijf kinderen van groep 3.

Bij juf Annelies doen de vijf overgebleven kleuters van groep 2 een spelletje uit de kast, de vier koters van groep 1 zijn aan het knutselen.

De Lichtboei, school van de stichting PCO Gelderse Vallei, draait jaarlijks enkele tienduizenden euro’s verlies. „Een bewuste investering in de school. De Lichtboei heeft meer onderwijskrachten en veel meer vierkante meters dan we vergoed krijgen”, aldus Martin van den Brink. Van sluiting is de eerstvolgende jaren echter geen sprake, benadrukt hij. „Integendeel, we gaan verder investeren in de kwaliteit. Die ligt vooral bij het lesgeven op individueel niveau.”

De school blijft kwetsbaar. „Ouders trekken weg om economische redenen of vanwege echtscheiding, niet vanwege de schoolkwaliteit”, aldus Bok. „Na de herfstvakantie verhuisden er twee kinderen naar Utrecht. Gelukkig kwamen in de zomer- en in de herfstvakantie er in totaal drie nieuwe aanmeldingen bij.” En zo schoot het leerlingenaantal met 8 procent omhoog.

In De Glind schreeuwt een opgeschoten jongen wat schuttingtaal naar de schoolbus die hem zojuist afzette. De Besselaarschool blijft dicht. Ds. R. J. W. Rudolph, stichter van het zorgdorp, lijkt vanaf de dorpspomp wat triest te kijken naar de plek waar binnenkort drie of vier woningen verrijzen. Misschien geven die het kwakkelende zorgdorp weer perspectief.

Dit is het vierde deel in een serie over gebieden die kampen met bevolkingskrimp.

Eerste hulp bij krimp

De Besturenraad van het Protestants-Christelijk Onderwijs is helemaal ingespeeld op krimp van scholen.

De raad ontwikkelde de brochure ”Eerste hulp bij krimp”. Daarin schetst de raad zeven oplossingen: zelfstandig doorgaan, zich openstellen voor iedereen in wijk of dorp, het delen van personeel, het delen van voorzieningen, bestuurlijke fusie, fusie met een andere school of opheffing.

Vaak kijkt een protestants-christelijke school eerst naar samenwerking met partners met de eigen identiteit, als dat niet lukt met rooms-katholieke instellingen, en ten slotte met openbare scholen.

Basisscholen kunnen nogal eens samenwerken met peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang. Zo kunnen ze meteen voorzien in de eis tot het vestigen van een zogeheten brede school, waar kinderen van 0 tot en met 12 jaar opvang en onderwijs krijgen.

De onderwijsinstellingen dienen eerst een leerlingenprognose te maken. Vervolgens moeten ze de gewenste identiteit vaststellen, een omgevingsanalyse maken, dan afstemmen met gemeente en provincie en ten slotte communiceren met ouders en andere belanghebbenden.