Coalitieonderhandelingen over voorjaarsnota in spannende fase: partijen hebben meer tijd nodig
Komen PVV, VVD, NSC en BBB eruit over de voorjaarsnota? Voor tal van vraagstukken is extra geld nodig en volgens PVV-leider Wilders zijn de verschillen „groot”.
De gesprekken bevinden zich in een spannende fase. Als minister Heinen (Financiën) in zijn eentje mocht beslissen, was de klus al geklaard. Zo werkt het echter niet. Heinen staat voor de lastige taak om, namens het kabinet, de Tweede Kamerfracties van PVV, VVD, NSC en BBB op één lijn te krijgen.
Afgevaardigden van de vier partijen –partijleiders, dan wel financieel specialisten– waren deze week vrijwel dagelijks te gast op het ministerie van Financiën. Om te onderhandelen.
Bij dit type gesprekken ligt het gevaar op de loer dat de gemoederen hoog oplopen. Zoals tijdens de begrotingsonderhandelingen voorafgaand aan Prinsjesdag, die tot diep in de nacht doorgingen.
Een overvloed aan financiële vraagstukken vraagt ook deze ronde om een politiek besluit. „De verschillen zijn groot, dus het wordt heel moeilijk”, is de inschatting van PVV-leider Wilders.
Wat is de voorjaarsnota?
Op Prinsjesdag presenteerde het kabinet-Schoof zijn eerste begroting. Ruim een halfjaar later ziet de wereld er anders uit dan toen gedacht. Of het nu gaat om de stand van de economie, het aantal boetes dat wordt opgelegd, de geraamde asielzoekersinstroom of het aantal werklozen: de inzichten veranderen voortdurend. Daarom is het gebruikelijk om twee keer per jaar, in het voor- en najaar, de begroting te actualiseren.
In de praktijk komt het er veelal op neer dat een veelvoud aan financiële tegenvallers opgelost moeten worden, die de achterliggende maanden aan het licht kwamen. Ook wordt er veel extra geld gevraagd voor nieuw beleid. Alle politieke besluiten hierover komen terug in de voorjaarsnota.
Gaat het dit jaar anders dan anders?
Mee- en tegenvallers, wensen voor nieuw beleid, een politiek compromis: het proces is ieder jaar hetzelfde. Dit keer valt echter op dat de partijen verschillend denken over de beschikbare financiële ruimte.
De BBB wil het liefst grote, eenmalige investeringen doen, te financieren door de staatsschuld extra op te laten lopen. NSC meent dat er structureel 10 miljard euro extra te besteden valt, omdat de ramingen te pessimistisch zijn. De VVD daarentegen hecht eraan om vast te houden aan de begrotingsregels.
Wat speelt er allemaal?
De lijst financiële vraagstukken is lang. Om een aantal zaken te noemen: staatssecretaris Coenradie (Justitie en Veiligheid) wil extra geld voor het cellentekort. Recente stikstofuitspraken vragen om een oplossing, waar weer een prijskaartje aan hangt. Er zal extra geïnvesteerd moeten worden in defensie.
Er is brede overeenstemming dat de zware industrie tegemoetgekomen moet worden voor de hoge stroomprijs in Nederland. Er lopen gesprekken over de financiering van de jeugdzorg. Groeit het budget aan ontwikkelingshulp mee met de omvang van de economie, zoals decennia gebruikelijk was? Gemeenten zien een ravijnjaar op zich afkomen.
Komt er compensatie voor tienduizenden arbeidsongeschikten die jarenlang een te lage WIA-uitkering kregen van het UWV? Welk alternatief komt er voor de btw-verhoging van 1,3 miljard euro op boeken, cultuur, kranten en sport?
Verder leven er bij de vier partijen verschillende wensen om mensen een extraatje te bieden in hun portemonnee. En minister Heinen meldde op de valreep tegenvallende gasbaten (600 miljoen euro).
Beïnvloedt Trumps handelsoorlog de onderhandelingen?
Nederland is een handelsland; importheffingen kunnen uiteindelijk de groei van de economie afremmen. President Trump is echter uiterst onvoorspelbaar. Daardoor valt er weinig zinnigs te zeggen over hoe groot het effect zal zijn. Voor de komende negentig dagen zijn de Amerikaanse handelstarieven tegen de Europese Unie opgeschort.
In algemene zin is de ontstane onrust en onzekerheid een stimulans om eerder zuiniger dan royaler om te gaan met de financiële middelen.
Wat is de uiterste deadline?
Het lukt de coalitiepartijen niet om deze week een akkoord te bereiken, zoals eerder wel de bedoeling was. De partijen koersen nu op medio volgende week. Uiterlijk 1 mei moet er een update van de overheidsfinanciën naar de Europese Commissie.
