De meeste medische experts die woensdag in gesprek gingen met de Kamer, kunnen zich in grote lijnen vinden in het initiatiefwetsvoorstel van D66 en VVD. Die partijen willen dat het kweken van embryo’s voor het doen van wetenschappelijk onderzoek mogelijk wordt. De liberale fracties hopen door middel van die verruiming de effectiviteit en veiligheid van bestaande en toekomstige ivf-behandelingen te vergroten.

Op dit moment geldt een verbod op het kweken van embryo’s ten behoeve van de wetenschap. Alleen restembryo’s van ivf-behandelingen mogen voor onderzoek worden gebruikt. Veel deskundigen noemden de mogelijkheden van onderzoek met restembryo’s woensdag in de Kamer echter beperkt, omdat deze wanneer ze beschikbaar komen al te oud zijn.

Jonge embryo’s

Om de effectiviteit van ivf-behandelingen te vergroten is juist onderzoek naar jonge embryo’s nodig, meent klinisch embryoloog Edith Coonen van het Maastricht UMC. „We zien dat er in de eerste fase van een embryo bij een ivf-behandeling vaak dingen misgaan, maar kunnen eigenlijk niet duiden waar dat door komt.”

Voor het toetsen van voortplantingsbehandelingen zijn embryo’s tussen dag 0 en dag 5 nodig, zei Sjoerd Repping, embryodeskundige bij de Centrale Commissie voor Mensgebonden Onderzoek (CCMO). „Omdat restembryo’s minimaal vier dagen oud zijn, zijn deze „niet bruikbaar voor dit doel”.

Repping verwacht overigens niet dat na het opheffen van het verbod op embryokweek er ineens heel veel onderzoeken zullen plaatsvinden. „Dat is nu bij restembryo’s ook niet het geval, dat zijn er enkele per jaar”, aldus Repping.

Beschermwaardigheid

Naast steun voor het voorstel van D66 en VVD werd woensdag door enkele genodigden ook nog wel enige kritiek geuit. De opheffing van het kweekverbod schaadt de beschermwaardigheid van het embryo, meenden zowel Bert-Jan Heusinkveld, directeur van de Nederlandse Patiëntenvereniging (NPV), als rechtsfilosoof Britta van Beers, verbonden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Van Beers: „Door de komst van onderzoeksembryo’s wordt een nieuwe categorie van menselijk leven geïntroduceerd: menselijk leven dat is voorbestemd om zuiver instrumenteel wetenschappelijke in plaats van familiale waarden te dienen.”

Qua embryowetgeving bewandelt Nederland in Europa een middenweg, stelde Van Beers verder. Ze noemde het onjuist dat de wetenschap in ons land achterop zou raken als de wet niet wordt verruimd. Onderzoeken die nu vanwege het kweekverbod niet uitvoerbaar zijn, richten zich volgens Van Beers vooral op het kunnen wijzigen van het embryonale DNA of het vervangen van aangetast mitochondriaal DNA van een eicel door gezond mitochondriaal DNA van een donor.

Zodoende zou het opheffen van het verbod kunnen leiden tot het toepassen van zulke controversiële technieken „waarover het maatschappelijk debat nog moet worden gevoerd”, vreest Van Beers.