Wie op zondagmorgen een kerkdienst bijwoont van een conservatieve baptistengemeente ziet het voor ogen. Bij de ingang staan keurig geklede mannen van begin twintig die nieuwelingen welkom heten. Vijftien jaar geleden was dat bijna uitsluitend vrouwenwerk. Ook opvallend: in de voorste banken zit een bovengemiddeld aantal jonge kerels. Vroeger waren vooral de achterste rijen of was de galerij hun domein – zo ver mogelijk uit het zicht van voorganger en oudsten.

„Jonge mannen zijn zeer betrokken op de prediking en het gemeenteleven, veel meer dan mannen in oudere leeftijdsgroepen”, zegt Brian Kaylor, baptistenpredikant en hoofdredacteur van het baptistentijdschrift Word & Way. „Ze zijn trouw in het kerkbezoek, leergierig, willen een stevige preek horen en zijn wars van allerlei liturgische vernieuwingen of franjes om de kerkdiensten leuker te maken. Daar hebben ze totaal geen behoefte aan.”

Het lijkt erop dat deze waarneming vrij algemeen is in de VS. Uit een onderzoek van het American Enterprise Institute onder 5000 Amerikanen blijkt dat er bij de zogenoemde Generatie Z (personen geboren tussen 1997 en 2012) een afwijking is van het gebruikelijke patroon. In die groep zegt bijna 40 procent van de vrouwen dat ze niet religieus is. Bij de mannen is dat 34 procent. Deze uitkomst komt overeen met een onderzoek van het onafhankelijke Public Religion Research Institute (PRRI). Dat wijst uit dat 39 procent van de Generatie Z-vrouwen zichzelf ongodsdienstig noemt, vergeleken met 31 procent van de Generatie Z-mannen. Overigens lijkt in Engeland en Wales een vergelijkbare ontwikkeling gaande, zo kwam deze week naar voren uit een onderzoek van de Bible Society, onder de noemer ”The Quiet Revival” (de stille opwekking).

Niet eerder gebeurd

Volgens Ryan Burge, gerenommeerd onderzoeker van de Eastern Illinois University, is het in de recente geschiedenis niet eerder gebeurd dat binnen een leeftijdsgroep de mannen godsdienstiger zijn dan de vrouwen. „Binnen de godsdienstsociologie geldt als vaststaande waarheid dat vrouwen religieuzer zijn dan mannen. Die lijkt nu te wankelen.”

Lang leefde ook de gedachte dat jonge mannen met allerlei bijzondere activiteiten verleid moesten worden om naar de kerk te komen. Christelijke uitgevers promootten in dat kader boeken zoals ”Waarom mannen een hekel hebben aan kerkgang” en ”No Man Left Behind”. Daarin werden tips gegeven hoe men mannen de kerk in kon krijgen. De schrijvers gingen ervan uit dat veel mannen op zijn best onwillige christenen zijn en juist hun vrouwen en kinderen proberen weg te houden van het geloof. Sommige predikanten benadrukten Jezus’ mannelijkheid om te laten zien dat geloven niet een softe aangelegenheid is.

Spontaan

Phil Barnes is predikant van de Grace Church, een bescheiden gemeente van de Zuidelijke Baptisten in Waco (Texas). Hij vertelt in The New York Times dat zijn kerk de laatste jaren beduidend meer jonge mannen in de diensten ziet. Tot zijn verrassing, want Barnes zegt dat zijn gemeente zich niet bewust heeft ingespannen om hen te werven. „Ze zijn spontaan gekomen. We hebben ons vaak afgevraagd hoe dit komt. Wat doet de Heere? Waarom stuurt Hij ons al deze jonge mannen?”

De 21-jarige Kitron Ferrier studeert aan Baylor University in Waco. Hij bezoekt elke zondag minstens twee kerkdiensten. ’s Morgens gaat hij naar een grote kerk in de stad, ’s middags woont hij de dienst bij in een dependance die Grace Church onlangs heeft geopend in een voorstad van Waco. De jonge student zegt in The New York Times een kerk te zoeken waar geen zoetsappige boodschap van lief zijn voor elkaar wordt gebracht. „Jezus volgen is niet gemakkelijk”, aldus Ferrier. „Het gaat erom door Gods genade jezelf te verloochenen en de boze lusten van het vlees te doden. Het leven is geen feest. Alleen als je gelooft in de verzoening door Jezus’ bloed beleef je vreugde.” Hij waardeert de prediking in een kerk als Grace Church, waar voorgangers volgens hem onomwonden spreken over de intensiteit van de zonde, de noodzaak van verzoening en de plicht tot zelfverloochening.

„Veel jonge mannen voelen zich aangetrokken tot de verkondiging van deze harde waarheden”, aldus Ferrier. „Ik wil een boodschap horen waarin niet alleen maar op een goedkope manier wordt gesproken over genade. In de prediking moet het ook gaan over de toorn van God. Dat hoort er ook bij.”

Dat studenten zoals Ferrier op zondag twee kerkdiensten bezoeken, is in de VS volgens Burge bijzonder. „Meestentijds is dat maar één dienst. Veel kerken in Amerika houden ook geen tweede zondagse dienst. ’s Middags trekken mensen er doorgaans op uit.”

Opvallend is ook dat de studentenkrant van de Baylor University nog niet zo lang geleden een rubriek is gestart met een leidraad voor studenten om een conservatieve kerkelijke gemeente te vinden.

Emancipatie

Ruth Graham, redacteur geestelijk leven van The New York Times, stelt dat de „genderkloof” op het punt van kerkelijke betrokkenheid bij Generatie Z verschillende oorzaken heeft. „Een factor is dat jonge vrouwen vaker hoger opgeleid zijn dan jonge mannen. Die hogere opleidingsgraad versterkt het verlangen naar erkenning als vrouw binnen de kerken. Als daar niet aan tegemoet wordt gekomen, dan vertrekken deze dames.”

Dat laatste wordt bevestigd door een onderzoek van de nieuwssite Axios. Daaruit blijkt dat de uittocht van jonge vrouwen zich vooral voordoet bij gemeenten van blanke evangelicals. Slechts 8 procent van de vrouwen uit Generatie Z rekent zich tot deze kring, tegen 13 procent van de mannen uit die groep.

Graham: „Binnen die kerken is veel discussie over de plaats van de vrouw binnen de kerkelijke gemeente. De Zuidelijke Baptisten, de grootste protestantse kerk in de VS, hebben bijvoorbeeld nog onlangs uitgesproken dat vrouwen geen predikant kunnen zijn.”

Tegen die achtergrond is het opvallend volgens Graham dat deze hoogopgeleide vrouwen zich niet aansluiten bij liberale kerken waar wel alle ruimte is voor de vrouw in het ambt. „Daar neemt het kerkbezoek onder jongeren dramatisch af.”

Daarnaast lijken de misbruikaffaires binnen kerken ertoe te hebben geleid dat vrouwen het geloof vaarwel zeggen. „Zij voelen zich daardoor in de kerk niet veilig”, aldus Graham.

Burge constateert dat jonge vrouwen ook op maatschappelijk terrein minder conservatief denken dan hun mannelijke leeftijdsgenoten. „Vrouwen van begin twintig zijn druk met hun carrière, denken minder aan huwelijk en gezin, strijden voor vrouwenrechten en in het kielzog daarvan voor de emancipatie van lhbti’ers.”

Zowel Graham als Burge stelt dat de kerkelijke betrokkenheid van jonge mannen zeker te maken heeft met de kerkelijke en maatschappelijke discussies over de plaats van de vrouw. „Deels is het een reactie op het emancipatiestreven van vrouwen, deels komt dat doordat jonge mannen zich achtergesteld en niet gezien voelen. Op tal van terreinen is er aandacht voor vrouwen. Die hebben bijvoorbeeld een streepje voor bij sollicitaties. Mannen niet. Zij zoeken daarom in de kerk een veilige plaats tegen de stormvlagen van de vrouwvriendelijke progressiviteit”, zegt Burge.

Ruth Graham sluit daarbij aan: „Jonge mannen zijn vaker minder goed opgeleid dan hun vrouwelijke leeftijdsgenoten. In grote steden zoals Washington en New York verdienen ze minder. Ze hechten meer aan traditionele waarden, zoals een stabiel gezinsleven. Kinderloze jonge mannen zeggen ook vaker dan kinderloze jonge vrouwen dat ze ooit ouder willen worden, zo bleek vorig jaar uit onderzoek van instituut Pew Research. En daar past dan bij dat ze een kerk zoeken die zekerheid biedt, waar niet alles ter discussie staat.”