”Nu jaagt de dood geen angst meer aan…” Deze versregel zal bekend zijn. Het prachtige lied waar deze regel aan ontleend is, bezingt dat er geen vrees voor de dood is voor wie door het geloof op Jezus ziet. Wat we om ons heen horen en zien, is soms zo anders. Velen ervaren wel angst als het levenseinde nabij is. Ik kreeg in dat verband de indringende vraag voorgelegd: is het niet te wijten aan de kerk en haar prediking dat mensen vaak tot op hun sterfbed angstig zijn voor wat er na de dood komt?” Kan het aan de prediking liggen dat ook gelovigen soms nog zo bang zijn met de dood voor ogen?

Het is heel wat om als stervend mens de dood in de ogen te zien

Ik wil vooropstellen dat ik het herken: ook een levende christen kan op zijn of haar sterfbed nog door heel wat bange gedachten belaagd worden. Of dat met de prediking te maken kan hebben, komt zo meteen nog ter sprake. Eerst zou ik willen zeggen dat deze vrees ook andere oorzaken kan hebben. Het is toch wel heel wat om als stervend mens de laatste vijand –want zo noemt de Bijbel de dood– in de ogen te zien? Dat is geen kleine zaak. Dat kan niemand onverschillig laten. En daarom is het zeker niet iets om gemakkelijk over te denken. Daar bang voor zijn, is zo vreemd niet. Zeker niet als we letten op hoe klein en zwak we zelf zijn. Daarbij: hoe ontzagwekkend is de gedachte aan de eeuwigheid! Het is voor ons niet te bevatten; een gedachte die een mens overweldigt.

Vertrouwen

Vergeet niet dat een gelovige intussen kan lijden aan twijfel en kleingelovigheid. Dat ligt niet aan de Heere maar aan onszelf. Ik denk aan de discipelen in de storm op zee. In paniek roepen ze tot de Heere Jezus: „Heere, behoed ons, wij vergaan!” (Matthéüs 6). Waarop Hij aan hen vraagt: „Wat zijt gij vreesachtig, gij kleingelovigen?” Hun angst had alles te maken met hun weinige vertrouwen in Hem. Zo kan het in de storm van het sterven ook zijn. Een gelovige blijft en is in zichzelf wankel. En om nog iets te noemen: een stervende christen kan aangevochten worden door de boze en overmand worden door verdriet. De troost is dat Hij erbij is in die storm. Zelfs als Gods kind dat nauwelijks of niet ervaart.

Het oordeel in de prediking zal erop gericht zijn zondaren te dringen tot Christus te gaan

Terug naar de vraag. Is het denkbaar dat de prediking deze angst aanwakkert? Dat kan naar mijn besef alleen als de prediking  eenzijdig is. En als dat zo is, is dat ernstig. En zeker een mens met een zwaarmoedige geest of iemand in psychische nood kan daar zeker veel schade van ondervinden. Overigens, ook tegen een gezonde prediking, tegen de Bijbelse boodschap, zijn wel dergelijke bezwaren aangedragen: deze prediking zou mensen depressief maken. Daarbij zou ik allereerst willen aantekenen dat een echte depressie bij mijn weten niet simpelweg uit één oorzaak te verklaren is. Met andere woorden: dit is een veel te simpele voorstelling van zaken. Maar daarnaast: de Bijbelse prediking waarschuwt een mens en ze schrikt ons op. Maar nadrukkelijk met een hoger doel! Als de prediking de diepte van onze schuld, onze verlorenheid, het oordeel en de eeuwige straf laat zien dan is dat om mensen te bewegen tot het geloof. De prediking van het oordeel is geen doel in zichzelf. Het oordeel in de prediking zal erop gericht zijn om zondaren te dringen en te dwingen om tot Christus de toevlucht te nemen. De prediking van zonde en schuld is als de naald die plaats maakt voor de draad van het Evangelie!

Thuis

Tot slot vraag ik graag aandacht voor het tegenovergestelde van wat in de vraag naar voren komt. Ik heb er in de praktijk van het pastorale werk meer dan eens getuige van mogen zijn dat juist de prediking van Gods genade in Christus voor verloren zondaren de vrees uit het hart wegneemt. Angst voor de dood en wat daarna komt, is niet weg te redeneren. De beste argumenten en goedbedoelde mensenwoorden helpen niet. Het Woord van de levende God wel! De Heilige Geest gebruikt juist de prediking van het volkomen offer van Christus, van het bloed door Hem gestort, om vrede te brengen in een bang hart.

De Engelse predikant John Newton heeft het diep en rijk bezongen in zijn bekende lied Amazing Grace.  Als een verloren zondaar wist hij zich door genade behouden. En die genade, zo was zijn troost, zou hem ook eens thuisbrengen. „ Amazing grace, how sweet the sound, that saved a wretch like me. I once was lost, but now I’m found; was blind, but now I see. It's grace that brought me safe thus far; and grace will lead me home.”

De auteur is predikant van de hersteld hervormde gemeente Putten en doceert aan het Hersteld Hervormd Seminarium.