Er wordt strijd gevoerd op het gebied van data, waarbij bedrijven, universiteiten en overheidsdiensten worden lamgelegd door hackaanvallen. Er wordt ook strijd gevoerd op het gebied van energievoorzieningen. Gaspijpleidingen worden opgeblazen en stroomkabels kapotgetrokken.

Opiniemakers roepen Nederland ertoe op om voorzorgsmaatregelen te treffen. Bestel een noodpakket, zorg voor een oplaadbare radio, een zaklamp op batterijen en een filter, zodat we eventueel van verontreinigd slootwater ook drinkwater kunnen maken. Leveranciers van dergelijke noodpakketten doen goede zaken. Een van hen vertelde dat in het afgelopen jaar het aantal maandelijkse bestellingen met een factor honderd is gestegen.

Onbetrouwbare stroomvoorziening kan de effectiviteit van medicijnen en vaccins aantasten

Met alle drukte en nieuwe zorgen om de situatie hier in Europa dreigen we wellicht te vergeten dat in sommige delen van de wereld voorzieningen als voedsel, energie en communicatie nog nooit goed zijn geweest. In het Embangweni Mission Hospital in Malawi is de energievoorziening op z’n zachtst gezegd dramatisch. Er is een tekort aan stroom op landelijk niveau, waardoor het energiebedrijf van tijd tot tijd –onaangekondigd– de stroom uitzet. Een chirurg die op dat moment midden in de nacht bezig is met een keizersnee staat dan met een moeder met een open buik ineens in het pikkedonker, waardoor de kans groot is dat zij en haar kind komen te overlijden. Soms heeft het energiebedrijf wel stroom, maar kon het ziekenhuis door geldtekort niet op tijd de rekening betalen. Ook dan wordt de stroomvoorziening onverbiddelijk afgekapt. Het te vroeg geboren kindje dat aan het zuurstofapparaat ligt, komt dan ineens zonder zuurstof te liggen en kan zomaar overlijden.

Stroom is van levensbelang in Afrika en heeft een aanzienlijke impact op sterftecijfer van moeders en kinderen. Stroomuitval verstoort het functioneren van essentiële medische apparatuur, zoals couveuses, beademingsapparaten en zuurstofconcentrators, die cruciaal zijn voor de zorg voor pasgeborenen en kinderen. Onbetrouwbare stroomvoorziening kan de effectiviteit van medicijnen en vaccins aantasten, wat leidt tot een toename van ziekten zoals mazelen en longontsteking. Stroomtekorten belemmeren noodhulp tijdens bevallingen, wat de kans op complicaties voor zowel moeder als kind vergroot.

Maar daarnaast is elektriciteit nodig om waterpompen en sanitaire systemen te laten werken. Bij stroomuitval wordt vaak teruggevallen op onveilige waterbronnen, wat leidt tot ziekten zoals diarree, een belangrijke oorzaak van kindersterfte. Zonder elektriciteit hebben zorginstellingen moeite om hygiënestandaarden te handhaven, waardoor het risico op infecties toeneemt.

Stroomuitval heeft ook invloed op de koeling van voedsel, waardoor bederf en een tekort aan voedzaam voedsel vaker voorkomen, wat ondervoeding bij kinderen verergert. Onbetrouwbare elektriciteit verstoort irrigatiesystemen en voedselverwerking, wat leidt tot minder voedselproductie en hogere voedselprijzen en dus honger. Tijdens stroomuitval werken communicatiesystemen vaak ook niet meer, met als gevolg vertraagde medische hulpverlening, vooral in afgelegen gebieden. Dit vergroot het aantal vermijdbare sterfgevallen. Stroomtekorten belemmeren economische activiteiten, waardoor gezinnen minder inkomen hebben en minder geld kunnen besteden aan gezondheidszorg en voeding voor kinderen. Ook dit vergroot de kans op sterfte.

Betrouwbare stroomvoorziening kan sterfte van pasgeborenen meer dan halveren

Kortom, stroom is van levensbelang. Bij ons in Europa, maar veel meer nog in de armste landen van de wereld, zoals Malawi. Recent verscheen in het tijdschrift Acta Paediatrica een studie die liet zien dat na het aanleggen van betrouwbare stroomvoorziening in een aantal Afrikaanse ziekenhuizen de sterfte van pasgeborenen meer dan halveerde.

Het investeren in energie-infrastructuur –met name in duurzame energiebronnen– is cruciaal om sterfte te verminderen en betere gezondheidsresultaten voor moeders en kinderen in Afrika te bereiken. Het is dan ook een uitstekend initiatief van het Malawi Mission Work Team om dit jaar een park met zonnepanelen te gaan installeren in het Embangweni Mission Hospital in Malawi. En voor iedereen die zelf al zonnepanelen op het dak heeft (of niet): dat project kan nog wel wat donaties gebruiken.

De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.