OpinieCommentaar
Macht van Big Tech ontslaat niet van eigen verantwoordelijkheid
Opnieuw zijn meer mensen gebruik gaan maken van sociale media. Voor het tiende jaar op rij laat marktonderzoek zien dat een groeiend aantal van miljoenen Nederlanders dagelijks actief is op platformen als WhatsApp, LinkedIn of TikTok. Uit het Nationale Sociale Media Onderzoek 2025 blijkt ook nog eens dat het gebruik van de verschillende platformen weliswaar minder divers, maar wel intensiever is geworden.
Hoofdredactie
Het onderzoek bevestigt dat sociale media niet meer zijn weg te denken. Grote technologiebedrijven zijn met hun platformen diep ingedrongen in de levens van miljoenen mensen, zó diep dat gemiddeld twee uur per dag besteed wordt aan het gebruik ervan. Jongeren zitten er doorgaans nog langer op. Nederlanders zijn collectief verslaafd aan sociale netwerken.
Het is niet zo moeilijk om tal van bezwaren op te noemen tegen intensief gebruik van sociale media. Dat doet het onderzoek zelf ook. Een groeiend aantal respondenten zegt zich ongelukkig te voelen als gevolg van eindeloos scrollen door tijdlijnen vol prikkelrijke en vaak nutteloze informatie. Verbazend veel mensen, 6,9 miljoen, zijn het eens met de stelling dat sociale media een gevaar vormen voor hun mentale welzijn. Juist jongeren zeggen hier last van te hebben. Veel gebruikers overwegen daarom te minderen of helemaal te stoppen, en tegelijk zijn ze bang om iets te missen. Ze zitten, kortom, in de tang.
Opvallend is dat vooral beeldgerichte netwerken als YouTube, Instagram en TikTok hard groeien. Dat is een regelrechte bedreiging van de in reformatorische kring gekoesterde leescultuur. De enorme verplatting overschaduwt veelal het positieve gebruik van sociale media. Daarbij geven de platforms onder het mom van vrijheid van meningsuiting volop ruimte aan nepnieuws, desinformatie en haatberichten. Niet gek dus dat in het onderzoek 6 op de 10 Nederlanders aangeeft een verbod op sociale media voor kinderen te steunen.
Maar nu de oplossing. Die is nog niet zo eenvoudig. De roep om een verbod is begrijpelijk maar uiteindelijk weinig effectief, omdat dit het probleem niet bij de bron aanpakt. En de bron, dat zijn de grote techbedrijven achter de sociale netwerken. Die zijn gericht op slechts één ding: het zo lang mogelijk vasthouden van de aandacht. Dat is immers hun verdienmodel. Maar het is ook een voedingsbodem voor verslavende algoritmes en negatieve prikkels. Het openbreken van hun monopolie op de aandacht van miljarden mensen is, hoewel bijna onbegonnen werk, wel noodzakelijk.
Tegelijk kan daarmee al te gemakkelijk de individuele verantwoordelijkheid terzijde worden geschoven. Terwijl de Bijbel toch heel concreet oproept tot matigheid, tot pelgrim-zijn. Niemand zegt dat dat makkelijk is. Maar het loont wel. Juist christenen, die de kracht van de gemeenschap nog volop om zich heen ervaren, mogen elkaar hierin wel voorgaan.