Carolien, een slimme en leuke meid, had zich laten beïnvloeden door de informatie die ze online had gevonden. De overtuigende verhalen dat bepaalde voedingsmiddelen de oorzaak van benauwdheid kunnen zijn, hadden geleid tot drastische veranderingen in haar dieet. Ze vertelde enthousiast over bepaalde influencers die hadden uitgelegd hoe ‘toxisch’ bepaalde voedingsmiddelen zijn en hoe anderen haar de ‘gezonde’ weg hadden gewezen. Geen brood van de bakker meer, geen aardappelen en absoluut geen vlees. In plaats daarvan gebruikte ze aparte eiwitshakes en slikte ze drie verschillende voedingssupplementen en vitamines, die ze via internet bestelde.

Haar vader had grote twijfels over de ideeën van Carolien. „Ze kijkt uren per dag naar filmpjes van die maffe influencers op Instagram. Die kletsen maar wat in de ruimte, prijzen allerlei shakes en pillen aan die handenvol geld kosten.” Ik kon de frustratie van vader over deze onlinefiguren wel begrijpen. De invloed van sociale media dringt steeds verder door in het leven van jongeren. De aantrekkingskracht van influencers is sterk en hun boodschap komt doorgaans aan als authentiek en betrouwbaar, ondanks dat het feitelijk vaak om commercie draait. Dit kan leiden tot verwarring en desinformatie over gezondheid en welzijn.

Maar vader had het grondiger aangepakt. Hij had op internet onderzoek gedaan naar taaislijmziekte en maakte zich al maanden zorgen om Carolien. Haar klachten leken te verergeren en haar vreemde eetgewoonten bevestigden zijn angsten. Toen hij online las dat mensen met deze ziekte vaak niet ouder worden dan twintig raakte hij in paniek. Ze moesten snel naar de dokter.

Toen ik vader vroeg op welke websites hij had gekeken, kon hij het niet precies zeggen. Dit illustreert een veelvoorkomend probleem bij het gebruik van het internet: de informatie die je vindt, is soms onbetrouwbaar of zelfs hopeloos verouderd. Daarom is het van groot belang om te zoeken naar betrouwbare bronnen. In Nederland hebben we bijvoorbeeld Thuisarts.nl. De informatie daarop is door deskundigen opgesteld en wordt goed bijgehouden.

Onderzoek toont aan dat mensen graag internet gebruiken voor het achterhalen van klachten, maar hierdoor eerder naar de dokter gaan. Ze willen toch graag bevestiging van hun informatie, die vaak leidt tot onnodige ongerustheid. Gelukkig kon ik vader vertellen dat er bij Carolien echt geen sprake was van taaislijmziekte en dat de ziekte tegenwoordig vaak veel beter te behandelen is dan vroeger.

Moeder was de meest geïnformeerde van het gezelschap. Dankzij haar onderzoek met ChatGPT had ze ontdekt dat de klachten van Carolien hoogstwaarschijnlijk het gevolg waren van astma. En ik moet toegeven dat zogenaamde Large Language Models op internet, zoals ChatGPT, Bing of Bard, het vaak best goed doen. Recent onderzoek liet zien dat ChatGPT bij meer dan de helft van de patiënten met lage rugpijn een juiste diagnose of behandeling suggereert. Deze programma’s kunnen informatie van miljoenen websites verzamelen en daar een gemiddelde boodschap van maken. Maar je kunt er toch niet helemaal op vertrouwen. Als je niet vermeldt dat Carolien veertien is, krijg je informatie die meer voor een zestigjarige geldt, terwijl die voor een jongere niet klopt. En als je zegt dat ze net bij haar tante in Marokko is geweest, verandert de informatie weer heel sterk.

Dus ook met ChatGPT kun je de verkeerde kant opgaan. Alles wat je in je vraag zegt, kan belangrijk zijn voor het juiste antwoord. Maar hoe weet je nou wat belangrijk is? De computer vraagt daar niet naar, want het is gewoon een computer die doet wat je zegt. ChatGPT en andere geavanceerde zoekprogramma’s hebben hun weg gevonden naar de spreekkamer. Soms bieden ze waardevolle inzichten, maar vaak kosten ze me de nodige tijd om te verduidelijken dat wat ze presenteren niet (helemaal) correct is.

Carolien bleek inderdaad lichte astma te hebben. Wat haar ouders echter niet wisten, was dat ze al een jaar aan het vapen was. Door die e-sigaretten namen haar klachten alleen maar toe. Tja, dat vapen… het wordt hoog tijd dat al die influencers zich tegen deze trend keren. Dan zouden ze eindelijk iets goeds doen!

De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.