Onder Gods zegen zal de voorbede bijdragen aan geestelijke opbouw. Maar hoe is het gesteld met onze betrokkenheid hierbij?

Het belangrijkste doel van de voorbede is om met allerlei omstandigheden tot God te naderen en Hem vreugde en verdriet in de handen te geven. Daarnaast versterkt ze de onderlinge verbondenheid binnen de gemeente. We worden erdoor gestimuleerd om oog te hebben voor elkaar en daadwerkelijk met elkaar mee te leven in lief en leed. Wanneer we in de dienst oprecht voor bij naam genoemde broeders en zusters hebben gebeden, zullen deze ook in onze persoonlijke gebeden een plaats krijgen.

Laten we oppassen voor te gemakkelijke kritiek op de voorbeden

Soms raakt de voorbede in de eredienst ons heel direct, wanneer het situaties in ons eigen leven of onze directe omgeving betreft. Toch kan de betrokkenheid van de gemeente bij de voorbede te wensen overlaten. Het is een goede zaak wanneer zij actief meedenkt over de invulling daarvan, zodat deze niet een eenzijdige keus van de voorganger is. Dit kan bijvoorbeeld gestimuleerd worden door gebruik te maken van een voorbedeboek in de hal van het kerkgebouw. Kerkgangers kunnen daarin voorbedepunten opschrijven tot 10 minuten voor de aanvang van de dienst. De kerkenraad beslist of deze suggesties worden overgenomen, wat meestal het geval zal zijn. Diakenen zouden het tot hun taak kunnen rekenen om met de predikant mee te denken inzake concreet te benoemen noden en zorgen. Ouderlingen reiken vanuit hun pastorale contacten specifieke voorbedepunten aan, bijvoorbeeld met het oog op de jongeren in de gemeente.

De voorbede mag niet fungeren als nieuwsbulletin

Laten we oppassen voor te gemakkelijke en negatieve kritiek op de voorbeden. Een dominee hoort van een kinderloos echtpaar de klacht dat er in de voorbede nooit aandacht wordt gegeven aan het verdriet van gehuwden die geen nageslacht ontvangen hebben. Hij pakt dit signaal op. Maar een poosje later krijgt hij van datzelfde echtpaar het verwijt dat hij hen onder één noemer had gebracht met alleengaande of in de steek gelaten mensen, met zieken en gehandicapten en met hen die worstelen met hun seksuele geaardheid of gender. Geen wonder dat deze dominee zich afvraagt wanneer hij het dan wél goed doet.

De voorbede mag uiteraard niet fungeren als nieuwsbulletin. Het mag niet zo zijn dat de kerkgangers via de voorbede te weten komen dat er een gemeentelid is overleden. Ook is het niet de bedoeling ziekteverschijnselen breedvoerig uit de doeken te doen. Privacy is een groot goed. Het komt aan op pastorale fijngevoeligheid. Het helpt gastpredikanten wanneer ze op het briefje met punten voor de voorbede tussen haakjes en voor louter persoonlijke informatie wat nadere achtergronden over de betreffende personen ontvangen.

De voorbede beperkt zich overigens niet tot de nauwe kring van de plaatselijke gemeente. Ze kent mondiale dimensies. Door de brede invulling van de voorbede weet de gemeente zich betrokken bij de landelijke én wereldwijde kerk (in het bijzonder de vervolgde christenen), evenals bij het werk van de zending. Maar ook bij noden en zorgen in de Nederlandse samenleving, bij de taak en roeping van de overheid, bij geopolitieke ontwikkelingen, bij Gods weg met het volk van de Joden en bij de zuchtende schepping.

De auteur is emeritus hoogleraar gereformeerde spiritualiteit.

Wisselende scribenten over ontwikkelingen in kerk en maatschappij