Na de horrornacht kregen de oogartsen en traumachirurgen het woord. Er waren twee doden en 1162 gewonden. Handen, vingers en duimen waren afgerukt, ogen beschadigd of spoorloos verdwenen. Opgefokte jongeren en ouderen gebruikten politie en brandweer als schietschijf. Hulpverleners werden gehinderd, getreiterd, uitgescholden en bekogeld met vuurwerk met bomkracht, afsteekverboden en regelgeving ten spijt. Psychologen spreken van verschoven agressie, feitelijk bedoeld voor anderen.

Scooters, auto’s en containers gingen in de fik. Vooral andermans eigendommen. Er waren honderden arrestaties, maar capaciteit om raddraaiers op te sluiten is er niet: cellentekort. Gezagsdragers rollebolden verontwaardigd over elkaar en over straat, boos om zoveel ongeremde agressie. „Dit moet stoppen”, was ook ditmaal de gemeenschappelijke mantra. Maar het kibbelkabinet durft niet door te pakken, bang voor verlies van kiezersgunst. Voilà: de zwakke kant van democratie.

Agressie zit diep vanbinnen. Dat is niet maar de mening van een orthodoxe christen, die weet welke demonische machten achter al die erupties van geweld schuilgaan. De seculiere Joodse psychoanalyticus Sigmund Freud (1856-1939) gooide het over een andere boeg. Hij schreef de drang tot destructie toe aan wat hij doodsdrift (thanatos) noemt.

Wat ook niet helpt, is dat Nederlanders een vrijgevochten volkje zijn. In de jaren zestig van de vorige eeuw maakte een geest van verzet zich meester van vooral een jongere garde. 1968 staat te boek als het jaar van uitbraak van anarchistisch, antiautoritair geweld. Gezag werd een taboewoord. Ontzag een zwaktebod. De overheid ging voortaan onderhandelen en gedogen. En niet alleen zij. Sinds de babyboom steken we onze aversie tegen autoriteit niet langer onder stoelen of banken, binnen en buiten het publieke domein. Deskundigen linken het probleem aan de opkomst van de vaderloze maatschappij, vandaag is die zelfs ouderloos. Na de moord op God werd het bestaan hol en leeg; duistere krachten sprongen daar gretig op in. Maar laat ik stoppen voordat er straks een bos cobra’s, nitraten of mortierbommen aan de voordeur bungelt en de krant morgen opnieuw met driftkoppen moet verschijnen.