BuitenlandMachtsovername Syrië

Van topterrorist tot gezicht van de opstand

Hij vocht tegen de Amerikanen in Irak, richtte een eigen terreurbeweging op en is nu plotseling het gezicht van de opstandelingen die een einde maakten aan het bewind van de Syrische president Bashar al-Assad. Wie is Abu Mohammed al-Jolani?

10 December 2024 17:06Gewijzigd op 10 December 2024 17:18
Rebellenleider Abu Mohammed al-Jolani houdt een toespraak in de Ummayadmoskee in Damascus, na de verdrijving van de Syrische president Bashar al-Assad. beeld AFP, Aref Tammawi
Rebellenleider Abu Mohammed al-Jolani houdt een toespraak in de Ummayadmoskee in Damascus, na de verdrijving van de Syrische president Bashar al-Assad. beeld AFP, Aref Tammawi

De vraag is of Abu Mohammed al-Jolani nog veel langer onder die oorlogsnaam door het leven zal gaan. Want na de pijlsnelle opmars van de Syrische opstandelingen, presenteerde hij zich zondag tijdens een toespraak in de Umayyadmoskee in Damascus plotseling weer met zijn oorspronkelijke naam: Ahmed Hussein al-Sharaa.

Zo werd hij 1982 geboren in de Saudische hoofdstad Ryiad, als zoon van Syrische bannelingen die hun vaderland waren ontvlucht. Eind jaren 80 keerden zijn ouders naar Syrië terug. In 2003 trok Ahmed naar buurland Irak, waar hij zich aansloot bij terreurbeweging al-Qaida om tegen de Amerikaanse indringers te vechten. Amerikaanse troepen namen hem gevangen en hij bracht enkele jaren in de gevangenis door.

Rond de start van de burgeroorlog in Syrië, die in 2011 begon, dook Al-Sharaa plotseling weer in zijn vaderland op. Daar richtte hij in opdracht van Abu Bakr al-Baghdadi, de latere leider van Islamitische Staat, een eigen tak van al-Qaida op: het Nusrafront. Niet lang daarna nam hij ook zijn strijdnaam Abu Mohammed al-Jolani aan. Zijn achternaam Al-Jolani is een expliciete verwijzing naar de Golanhoogvlakte, waarvan een deel in Israëlische handen is.

Onmin

Al-Jolani raakte in onmin met Al-Baghdadi. Hij was het niet eens met de wens van de terroristenleider om het Nusrafront in IS op te laten gaan. De onenigheid leidde er zelfs toe dat het Nusrafront ten strijde trok tegen IS en langzamerhand uitgroeide tot hét gezicht van de strijd tegen het bewind van president Assad.

In 2016 verbrak Al-Jolani ook de banden met al-Qaida. Een halfjaar later ging zijn strijdgroep samen met Hayat Tahrir al-Sham (HTS) – Beweging voor de Bevrijding van de Levant. Nadat het Syrische regeringsleger, met hulp van de Russen en de Iraniërs, de opstandelingen naar de noordwestelijke provincie Idlib had teruggedrongen, vestigde Al-Jolani daar zijn machtsbasis. HTS rekende met IS, al-Qaida en andere rivaliserende bewegingen af en bouwde aan een burgerlijk bestuur in Idlib.

Na de pijlsnelle opmars vanuit Idlid, die ten slotte zondag in Damascus eindigde, is Al-Jolani plotseling het gezicht van de nieuwe machthebbers in Syrië. Dat roept de vraag op wat zijn politieke agenda is. Vooral de minderheden in het Arabische land maken zich zorgen over hun positie.

Soennitisch

In een interview met nieuwszender al-Jazeera in 2014 zei de rebellenleider dat Syrië volgens islamitisch recht moet worden bestuurd en dat er wat hem betreft geen plaats was voor minderheden als alevieten, druzen en christenen. Later matigde hij zijn toon enigszins. Desondanks was het HTS-bestuur in Idlib geschoeid op een conservatieve soennitische islamistische ideologie.

Sinds het begin van de opmars heeft Al-Jolani geprobeerd etnische en religieuze minderheden in Syrië gerust te stellen. Nu de val van Assad een feit is, staat hij voor de taak om Syrië te verenigen en te voorkomen dat het land opnieuw afglijdt naar chaos en geweld.

Een eerste poging daartoe ondernam de rebellenleider maandag, toen hij de vorming van een overgangsregering aankondigde. Die komt onder leiding te staan van Mohammed al-Bashir, een ingenieur die eerder minister was in Idlib. Al-Jolani blijft als militair leider het gezicht van HTS en zal waarschijnlijk een grote rol spelen bij het opzetten van een nieuw bestuur in Syrië.

De komende tijd zal moeten blijken of het afleggen van zijn strijdnaam tijdens zijn toespraak zondag in Damascus alleen maar symbolisch was.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer