Syrische ex-president Assad werd nog genadelozer dan zijn vader
Nu de Syrische ex-president Bashar al-Assad in Rusland zit en waarschijnlijk nooit meer terug kan keren naar zijn land, komen steeds meer details naar buiten over wie hij werkelijk was.
Het begon allemaal zo veelbelovend. Toen hij in juli 2000 zijn overleden vader Hafez opvolgde, zou de schuchtere Bashar (1965) meer vrijheden toestaan aan de Syrische bevolking. Er ging een golf van hoop door het land. Misschien was het al met al nog niet zo verkeerd dat Bashar president werd.
Dat was nooit de bedoeling geweest. Bashar was de tweede zoon van vader Hafez en bovendien was Bashar niet het type om zijn vader op te volgen. Hij was timide, vermeed oogcontact en sprak zacht. Niet de politiek, maar de geneeskunde zou zijn toekomst bepalen. Nadat hij zijn studie in Damascus had afgerond en werkervaring had opgedaan als legerarts, vertrok hij in 1988 naar Engeland. Daar bekwaamde hij zich als oogarts in een ziekenhuis in Londen.
Maar dat zou niet voor altijd duren. In 1994 veranderde een gebeurtenis in Damascus zijn leven voorgoed. Daar, in de mist van de vroege morgen, reed zijn oudere broer Bassel zich te pletter toen hij zich in zijn Mercedes naar zijn privévliegtuig haastte. Plotseling was het oog van de natie op Bashar gevestigd.
Zonnebril
In de jaren die volgden, mat Bashar zich figuurlijk een harnas aan. Zijn verlegenheid verdween en was hooguit nog zichtbaar voor wie hem goed kende. Als hoop van de natie moest hij sterk zijn.
Assad regeerde zijn land op de enige manier die hij kende: die van zijn vader. Met harde hand. Foto’s van Assad hingen tot vorige week overal in het stadsbeeld, waarop hij vaak prijkte met een zwarte zonnebril om zijn status van doortastende held meer kracht bij te zetten.
Voor psychologen is het interessant om te reconstrueren hoe die periode tussen de dood van zijn broer Bassel in 1994 en de beëdiging tot president in 2000 zijn latere beleid heeft bepaald. De zachtheid die hem ooit kenmerkte, en die hem weinig geliefd maakte in de rangen van het Syrische veiligheidsapparaat, veranderde in een ongekende hardheid. Als om zich te bewijzen werd Bashar een nog genadelozer president dan zijn vader al was.
Geheime politie
Hét symbool van zijn presidentschap werd Sednaya, een uitgebreid gevangeniscomplex niet ver ten noorden van Damascus dat de afgelopen dagen werd geopend. Politieke tegenstanders verdwenen met tienduizenden tegelijk in dit soort gevangenissen waar ze werden gemarteld en vaak uiteindelijk ook vermoord.
De mukhabarat, het uitgebreide systeem van geheime politie, was overal. Iedereen kon een spion zijn, van de postbode tot de groenteman om de hoek en van je bloedeigen oom tot zelfs je eigen kind. „Dat is de macht van een politiestaat”, schrijft de Syrische auteur Hala Gorani in zijn memoires. „Je weet nooit wie waar notie van neemt en het vervolgens rapporteert.” Het gevolg laat zich raden: wantrouwen heerste in de Syrische samenleving.
De bedoeling was dat de Assaddynastie, begonnen met een machtsgreep van vader Hafez in 1971, zich zou voortzetten. Bashar en zijn vrouw kregen drie kinderen, twee zoons en een dochter. De oudste zoon, die naar zijn opa Hafez heet, werd geboren in 2001 en studeerde in 2023 af in Rusland.
Daar kan hij nu blijven, net als zijn vader en de rest van de familie. Het is uiterst onwaarschijnlijk dat Bashar al-Assad ooit nog voet op Syrische bodem kan zetten.
