Wat als we elke jongere, elk mens datgene geven wat hij of zij echt nodig heeft? Het is daarom belangrijk de ander te zien in zijn potentie, en niet af te gaan op wat het systeem zegt. Niemand deed dat beter dan Jezus. Een SGP’er bedrijft politiek bij een open Bijbel. Dat betekent niet dat ik de Bijbel als politiek handboek gebruik. Wel biedt hij mij waardevolle inzichten.

Zien

Ik raakte enkele jaren geleden onder de indruk van de geschiedenis van Jezus en de kromgebogen vrouw (Lukas 13:10-17). Een vrouw strompelt de synagoge binnen, al achttien jaar ziek. Ze is helemaal kromgegroeid en kan niet meer in de ogen van anderen kijken. Wat zal de samenleving van haar gezegd hebben? Het staat niet expliciet in de Bijbel, maar de reactie van de overste van de synagoge spreekt boekdelen. En middenin deze paar verzen staan daar vier cruciale woorden: „Jezus, de vrouw ziende” (vers 12). Jezus zag de vrouw! Hij zag wie ze echt was. Voor Hem was zij geen nummer.

Deze eyeopeners in de Bijbel raken mij diep. Zien wij de ander echt of bevestigen wij alleen wat de samenleving meent te zien? Jezus’ manier van kijken leidt tot verwondering — denk aan Zacheüs, Levi en nog veel anderen. Het is adventstijd: elke keer als ik de lofzang van Maria lees, voel ik de kracht daarvan: „God, mijn Zaligmaker. Omdat hij de nederigheid van Zijn dienstmaagd heeft aangezien” (Lukas 1:47-48). Wat zou er anders van dit jonge meisje in Nazareth geworden zijn als Jezus, haar Redder, haar niet aangezien had?

Empathie

Laten we de uitdaging aangaan om echt naar elkaar te kijken — niet door de ogen van stempels en systemen, maar met empathie en de overtuiging dat iedereen van waarde is. Daarom drie belangrijke lessen:

1. Het is cruciaal om de ander te zien. De eenzaamheid onder jongeren neemt schrikbarend toe, vooral na corona en met de opkomst van sociale media. Ik sprak onlangs met een jeugdagent. Die vertelde me dat jongeren vóór corona in vaste groepen leefden. Ze kende de jongens bij het skatepark, wist waar ze woonden en wie hun ouders waren. Nu bevinden jongeren zich in meerdere groepsapps en kiezen ze op het moment zelf bij welke groep ze zich aansluiten. Dit betekent dat ze op een avond soms deel uitmaken van verschillende groepen, maar eigenlijk nergens echt bij horen.

2. Kijk naar de behoeften van de ander. We zijn geneigd om snel te medicaliseren en stempels te plakken: „Dit kind is autistisch” of ”dit kind is laagbegaafd”. Maar is het kind is meer dan dat? Gedrag normaliseren zou veel meer recht doen aan de behoeften van veel kinderen.

3. Denk niet in systemen. We kennen allemaal de wijken waar meer jeugdzorg nodig is. Kansenongelijkheid speelt hier een grote rol. Een kind uit een minder welvarende wijk krijgt sneller een stempel opgeplakt dan een kind uit een luxe Vinex-wijk. Er blijkt een causaal verband te zijn tussen het inkomen van ouders en hoe hoog een kind wordt ingeschat als er een schooladvies moet worden gegeven.

Centraal

Daarom zou wat mij betreft het jeugdzorgbeleid de ”drie V’s” centraal moeten stellen: Versterken, Voorkomen en Verhelpen.

Versterken van de pedagogische basis: jongeren hebben stevige en veilige structuren nodig om op terug te kunnen vallen. Het gezin is de basis, maar jongeren hebben ook steun nodig van scholen, kerken, verenigingen en het doen van activiteiten op het gebied van bijvoorbeeld sport en cultuur. Voor sommige jongeren is dat heel normaal, maar voor veel andere juist niet. Daarom moeten we daar extra aandacht aan besteden.

Voorkomen van verslaving: middelengebruik is schadelijk en kan leiden tot vervelende verslavingen. Ook  gameverslaving en andere negatieve invloeden moeten we zien te voorkomen. We moeten ons realiseren dat de kinderen die over twintig jaar misschien in de criminaliteit belanden nu in groep 4, 5 of 6 zitten. Daarom moeten we zorgen dat ze weerbaar worden! Door weerbaarheidslessen, door te wijzen op de gevaren van verslaving, maar ook door alternatieve en zinvolle tijdsbesteding als alternatief te bieden door middel van bijvoorbeeld cultuur, sport of verenigingen.

Verhelpen van problemen: soms is extra specialistische jeugdhulp op het gebied van bijvoorbeeld mentale klachten gewoon nodig. Dat is helemaal niet erg. Die hulp moet er dan wel zijn en ze moet toegesneden zijn op wie het kind of de jongere is en wat hij of zij nodig heeft.

Laten we ons als overheid richten op het versterken van de basis van gezinnen en gemeenschappen en kansenongelijkheid tegengaan. Jezus leerde ons dat we, als we echt kijken, de waarde en waardigheid van ieder individu kunnen zien. Laten we die les ter harte nemen en onze harten openen om te luisteren, te leren en te handelen.

Wat als we deze waarden niet alleen in ons beleid toepassen, maar ook in ons dagelijks leven? Wat als we ons samen inzetten om elke jongere de kans te geven om te stralen? Laten we deze reis  maken, zodat we samen een verschil kunnen maken voor de toekomst van onze kinderen.

De auteur is wethouder jeugdzorg van de gemeente Kampen. Dit artikel is een samenvatting van zijn bijdrage aan het SGP-Najaarscongres ”Jongeren in de knel” op 29 november.