Daartegenover staat dat 41 procent van de vrouwen die voor abortus kiezen geen methode gebruikte om de zwangerschap te voorkomen. Velen van hen achtten de kans om zwanger te worden klein (44 procent), willen geen hormonen gebruiken (42 procent) of noemen bijwerkingen van anticonceptie (30 procent) als reden.

Dat blijkt uit een dinsdag verschenen rapport van Rutgers, dat samen met het Nederlands Genootschap van Abortusartsen onderzoek deed. Daarvoor vulden ruim 400 vrouwen van 16 jaar en ouder een vragenlijst in bij hun bezoek aan een abortuskliniek. Aanleiding voor de inventarisatie is de forse stijging van het aantal abortussen in Nederland afgelopen jaren: van meer dan 31.000 in 2021 tot ruim 39.300 in 2023. Het onderzoek is volgens Rutgers „niet geschikt” om die stijging te verklaren.

Opvallend is wel dat tegelijk een trend zichtbaar is rond het gebruik van anticonceptie. Eerder onderzoek liet al zien dat minder vrouwen de anticonceptiepil slikken, terwijl het gebruik van een spiraaltje stijgt. De keuze voor een condoom bleef nagenoeg gelijk. Hoewel trendmatige cijfers ontbreken, zijn er signalen dat natuurlijke methoden om zwangerschap te voorkomen aan populariteit winnen.

Dit onderzoek laat zien dat een derde van de vrouwen die bij een abortuskliniek komen aangaf dat een condoom was gebruikt en 22 procent dat zij de noodpil (morning-afterpil) had geslikt. Onder het gebruik van methoden om zwangerschap te voorkomen scharen de onderzoekers ook de vruchtbaredagenmethode. Ongeveer een derde van de vrouwen die naar een abortuskliniek gingen, paste deze vorm in de maand voor de zwangerschap toe. Volgens experts dient men met minimaal negen vruchtbare dagen per maand rekening te houden. Driekwart van deze groep hield bij deze methode echter minder dagen aan.

Vruchtbaarheid

Rutgers signaleert een gebrek aan informatie en kennis over de middelen om ongewenste zwangerschap te voorkomen. Een toename van natuurlijke anticonceptie –die kan falen– lijkt een verklaring voor het sterk gestegen aantal abortussen. „De vraag is inderdaad of vrouwen wel goed weten hoe natuurlijke anticonceptie werkt”, beaamt Elise van Hoek van NPV – Zorg voor het leven. Zij vindt het van belang deze vormen niet in een kwaad daglicht te stellen. „Laten we de vinger leggen bij onzorgvuldig gebruik en een gebrek aan discipline”, stelt ze.

Daarnaast pleit ze voor het vergroten van de kennis over vruchtbaarheid. „In de stijgende abortuscijfers zie je weerspiegeld dat seksualiteit is losgemaakt van vruchtbaarheid en van moeder willen worden, een kind willen ontvangen.” Bewustwording dat seksueel contact tot een zwangerschap kan leiden en dat methoden kunnen falen is daarom nodig, betoogt ze. „Een onbedoelde of ongedachte zwangerschap vraagt om een verandering van mindset, dat ouders zich openstellen voor het leven. We moeten niet doen alsof alle kinderen die wel geboren worden perfect gepland waren.”

„Laten we negatieve ervaringen met de anticonceptiepil serieus nemen” - Elise van Hoek, NPV – Zorg voor het leven

Te duur

Rutgers ziet een groeiend wantrouwen tegen de pil – vanwege eigen ervaringen, verhalen van anderen en desinformatie op bijvoorbeeld sociale media. „Laten we de schuld niet geven aan dit soort verhalen”, vindt Van Hoek. „Veel vrouwen willen hun cyclus niet laten overnemen door chemische middelen, doordat zijzelf of anderen de gevolgen merkten. Dat is dus een signaal om heel serieus te nemen. Gebruik van de pil kan vrouwen vervreemden van hun eigen lichaam.”

Het afgenomen gebruik van de pil en de toename van natuurlijke anticonceptie noemt Van Hoek „een logische mogelijke verklaring” voor de stijging van het aantal abortussen. „Maar we weten dat niet, want tot nu toe ontbreekt de politieke wil om onderzoek te doen.”

De ChristenUnie bepleitte eerder de anticonceptiepil voor alle vrouwen in het basispakket op te nemen. De partij hoopte dat het aantal abortussen dan zou dalen. Bij de reden waarom vrouwen een zwangerschap niet probeerden te voorkomen geeft echter slechts 2 procent aan anticonceptie te duur te vinden.

Of anticonceptie meer gepromoot zou moeten worden om abortussen te voorkomen? Dat is een eenzijdige aanpak, vindt Van Hoek. „Als je dat als los ingrediënt verkoopt, is het dweilen met de kraan open. De 60 procent die wél anticonceptie gebruikt maar zich toch meldt bij de abortuskliniek, bewijst dat ook. De kennis over vruchtbaarheid moet worden vergroot en we moeten de vinger leggen bij seksuele leefstijl. Dan vertel je het eerlijke verhaal.”