Vakbonden FNV en CNV dringen aan de onderhandelingstafels aan op een vierdaagse werkweek. Werknemers zouden hierdoor productiever worden, betogen ze. Werkgevers en deskundigen hebben echter hun twijfels.
FNV-vicevoorzitter Zakaria Boufangacha toont zich zeker van zijn zaak: een kortere werkweek –zo blijkt uit verschillende onderzoeken– zorgt ervoor dat de productiviteit van de werknemer stijgt. Als Nederlanders met een fulltimedienstverband massaal minder gaan werken, stijgt de arbeidsproductiviteit op grote schaal en dat zorgt er weer voor dat de krapte op de arbeidsmarkt minder wordt. Een win-winsituatie dus, stelt Boufangacha.
De vakbonden FNV en CNV zien nog meer voordelen van een vierdaagse werkweek. Zo zouden minder werkuren leiden tot een betere balans tussen werk en privéleven, wat de psychische gezondheid van veel werknemers ten goede zou komen. Hierdoor daalt het ziekteverzuim, omdat de kans op burn-outs en overspannenheid bij een kortere werkweek aanzienlijk kleiner wordt.
Vakbond CNV pleit al jaren voor een 30-urige werkweek. Sinds kort maakt de FNV zich ook hard voor minder arbeidsuren, al zet deze bond vooralsnog in op een werkweek van 32 uur. Maatschappelijk lijkt de kortere werkweek nog niet echt aan te slaan. In juni haalde softwarebedrijf AFAS het nieuws omdat het bedrijf de vierdaagse werkweek –met behoud van salaris– invoerde, maar daarna bleef het stil.
Menskracht
Werkgevers en deskundigen zetten hun vraagtekens achter de haalbaarheid en de wenselijkheid van de kortere werkweek. Veel werkgevers geven aan dat ze, vanwege het personeelstekort, om mensen verlegen zitten. Werknemers minder laten werken zou het tekort aan menskracht alleen nog maar vergroten.
De vakbonden pleiten daarbij voor een verkorte werkweek met behoud van salaris. Dat betekent dat werkgevers evenveel geld kwijt zijn aan salarissen, terwijl ze er minder werkuren voor terugkrijgen. Daar komt nog eens bij dat de bonden willen dat het loon van mensen die al minder uren werken wordt gecorrigeerd bij een vierdaagse werkweek.
Een rekenvoorbeeld: iemand die 22 uur werkt verdient –uitgaande van een fulltimewerkweek van 38 uur– 58 procent van het voltijdssalaris. Als een week van 32 uur de norm zou worden, komt dat percentage uit op 69 procent. Bedrijven moeten personeel dat nu al in deeltijd werkt dus meer gaan betalen, terwijl ze evengoed met gaten in het rooster blijven zitten.
Nachtmerrie
Werkgeversvereniging AWVN geeft aan dat parttime werken in Nederland al min of meer de norm is. „We hebben al een deeltijdeconomie”, constateert woordvoerder Jannes van der Velde. Het wettelijk vastleggen van een kortere werkweek is volgens hem dan ook niet nodig. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) hebben 4,7 miljoen Nederlanders –op een beroepsbevolking van 10,2 miljoen– inderdaad al een deeltijdbaan. Het CBS denkt dat dit aantal, los van de vraag of er een vierweekse werkweek komt, de komende jaren gaat groeien.
„De overheid moet parttimers verleiden om juist meer te gaan werken” - Jannes van der Velde, woordvoerder AWVN
Deskundigen vrezen dat deeltijders, als ze ook nog een loonsverhoging krijgen, nauwelijks meer een prikkel voelen om meer uren te gaan werken. De AWVN deelt die zorg. „Het is niet aangetoond dat mensen die nu minder dan 32 uur gaan werken meer gaan werken als dat de norm wordt”, zegt Van der Velde. Zijn scepsis lijkt terecht: volgens uitkeringsinstantie UWV zijn weinig deeltijders ervoor te porren om meer uren te gaan werken.
Daarbij betwijfelt de AWVN of de arbeidsproductiviteit wel stijgt als er een kortere werkweek komt. Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Tilburg University, zit ook op die lijn. Hoewel verschillende onderzoeken dit wel aantonen, gaat het hem te ver om daaruit te concluderen dat een kortere werkweek per definitie leidt tot hogere arbeidsproductiviteit.
Wilthagen voorziet grote problemen op de arbeidsmarkt als de vierdaagse werkweek de norm wordt: „Dat gaat niet werken in sectoren zoals de zorg en het onderwijs waar de krapte enorm is”, zei hij vorige maand tegen nieuwssite NU.nl. „Voor werkgevers is dit een nachtmerrie. Zij staan hier dan ook echt niet om te springen.”
De AWVN vindt dat er een taak ligt voor de overheid om mensen juist meer te laten werken. „Uit onderzoek blijkt dat het personeelstekort en de werkdruk in de zorg al aanzienlijk minder worden als alle parttimers een aantal uren meer gaan werken”, weet Van der Velde. „Alleen levert meer werken niet altijd zo veel meer inkomen op, omdat mensen dan toeslagen kunnen kwijtraken. Wij roepen de overheid op om daar iets aan te doen.”
