Vier dagen werken, vijf dagen betaald krijgen. Vanaf volgend jaar gaat dit gelden voor de werknemers van AFAS. Het softwarebedrijf rekent erop dat de vierdaagse werkweek niet ten koste gaat van de arbeidsproductiviteit. Hoe realistisch is dat?
Het personeel van AFAS blijft acht uur per dag werken en hoeft dus niet in te leveren op loon, dertiende maand, pensioen en vakantiegeld. Medewerkers die al vier dagen werken, krijgen vanaf 2025 voor vijf dagen uitbetaald. Voor klanten blijft het bedrijf wel vijf dagen beschikbaar.
In andere landen hebben de laatste jaren grootschalige experimenten met de vierdaagse werkweek plaatsgevonden. Dit leidde tot minder stress- en burn-outklachten bij werknemers. Daarbij gaven die aan een extra vrije dag goed te kunnen gebruiken om werk met zorgtaken te combineren. Tegelijk bleek dat de arbeidsproductiviteit niet verminderde; in sommige gevallen nam die zelfs toe. AFAS zegt daar eveneens op te rekenen.
Sinds 1995 meet AFAS de arbeidsproductiviteit van het personeel. Destijds leverde iedere medewerker het bedrijf zo’n 30.000 euro aan omzet op. Vorig jaar was dit bedrag opgelopen tot ruim 450.000 euro per werknemer. „Moet je als onderneming altijd meer winst willen maken of geef je ook eens iets terug aan je personeel? Met de verkorte werkweek hebben wij voor het laatste gekozen”, legt directielid Herman Zondag uit.
Schuldhulpmaatje
Volgens Zondag kan het werk dat tot nu toe altijd in vijf dagen gebeurde, makkelijk in vier dagen worden verzet. „De wereld is sinds het begin van onze metingen compleet veranderd. We hadden toen net de e-mail en het mobieltje. We hebben inmiddels veel meer technische hulpmiddelen tot onze beschikking. De ontwikkelingen gaan zelfs zo hard dat we denken dat we in de toekomst, ook als we een dag minder gaan werken, nog effectiever kunnen worden.”
Toen het bedrijf woensdag het nieuws over de verkorte werkweek bekendmaakte, ontving het al meer dan honderd sollicitaties; veel meer dan normaal. Wil AFAS in tijden van personeelsschaarste zo ook aantrekkelijker worden voor nieuwe medewerkers? „Daar is het ons zeker niet om te doen”, verzekert Zondag. „In de 24 jaar dat ik in het management zit, hebben we nog nooit om medewerkers verlegen gezeten.”
„Een collega kan door de extra vrije dag mantelzorg geven aan zijn ouders; daar krijg ik een warm gevoel van” - Herman Zondag, directielid
Wat Zondag betreft, geeft zijn bedrijf hier het signaal mee af dat het in het leven niet alleen om werk draait. „Ik hoorde een collega zeggen dat hij straks eindelijk de tijd heeft om mantelzorg te geven aan zijn ouders. Een andere medewerker wordt schuldhulpmaatje. Van een derde vernam ik dat hij een dag voor de klas gaat staan. Van die berichten krijg ik een warm gevoel. We denken dus niet alleen dat medewerkers zelf profiteren van een extra vrije dag, maar ook dat hun omgeving ervan profiteert.”
Onderwijs
Headhunter en publicist Aylin Bilic schrijft regelmatig over de arbeidsmarkt. Ze betwijfelt of de vierdaagse werkweek ooit voor elke Nederlander de nieuwe norm wordt. „Bedrijven zullen pas over een verkorte werkweek gaan nadenken als de arbeidsproductiviteit hierdoor toeneemt. Bij AFAS hebben ze die zekerheid, maar in andere branches blijft de innovatie achter. Daar is vooralsnog juist meer mankracht nodig.”
Bilic denkt bijvoorbeeld aan het onderwijs, waar momenteel een flink docententekort is. „De enige oplossing daar is juist meer uren werken. Ook in andere branches kunnen tekorten niet altijd door de techniek worden verholpen. Een dag minder werken biedt dus niet de garantie dat de arbeidsproductiviteit gelijk blijft.”
Bedrijven die wel innoveren, zullen volgens Bilic wel steeds vaker de invoering van een vierdaagse werkweek overwegen. In tijden van personeelsschaarste kunnen ze zich zo in de kijker spelen bij potentiële nieuwe medewerkers. „Daar komt bij dat het aantal Nederlanders met mentale problemen door werkstress groeit. Voor die groep zal een bedrijf met een vierdaagse werkweek extra aantrekkelijk zijn.”
Tegelijk weet ze dat niet iedereen een dag minder wil gaan werken, ook niet bij een gelijkblijvend salaris. „Het aantal werkuren is voor toptalenten bijvoorbeeld niet belangrijk. Die groep hecht meer waarde aan een goede werksfeer, een fijne werkplek en doorgroeimogelijkheden. Ik zie een vierdaagse werkweek op korte termijn dus niet voor iedereen de standaard worden.”
