Slechts één keer per maand komt de Pakistaanse christelijke gemeente van voorganger Sunny Iniyt samen. Niet op zondag, maar op vrijdag. „Liefst zou ik wekelijks op zondag een dienst houden”, zegt Iniyt. Maar het kerkgebouw dat ze kunnen huren, de Sint Caeciliakerk, zit dan volgeboekt.

De Pakistaanse gemeenschap begon zo’n tien jaar geleden met samenkomsten bij mensen thuis. Inmiddels passen de dertig bezoekers niet meer in een huiskamer. Gebouwen waar zij zondag wel terechtkunnen, vragen een hoge huurprijs. „Dan betalen we het dubbele van nu. Daarbij komt dat bezoekers op zondagmiddag parkeergeld moeten betalen – gratis parkeren kan tot 12 uur. Die kosten zijn voor ons niet op te brengen.”

Vooral onder migrantengemeenten in de Maasstad is de huisvestingsnood hoog, weet de Rotterdamse ChristenUnie. De fractie diende onlangs een initiatiefnota in bij het gemeentebestuur. „Kerken zwerven soms van plek naar plek”, zegt burgerraadslid Gerben van Dijk. „We weten van een gemeente die in de afgelopen tien jaar op vijf verschillende plekken heeft gezeten. Bij elke verhuizing raakt ze leden kwijt. Vooral kwetsbare mensen verliest ze dan uit het oog.”

Gemis

Ook groeiende evangelische gemeenten zoeken tevergeefs naar een passend gebouw. Zo splitste Mozaïek 010 de dienst noodgedwongen op, omdat de kerk geen locatie kon vinden die ruimte biedt aan 1500 man. Andere geloofsgemeenschappen verkeren voortdurend in onzekerheid over de huur van het gebouw. Zo komt Hillsong Rotterdam momenteel samen in de Schiecentrale, maar dat contract loopt eind 2025 af. „We hopen dat we kunnen blijven, maar daar zullen we dan opnieuw het gesprek over moeten aangaan”, zegt interim pastor Robbert Gorissen.

Dat Hillsong doordeweeks geen ontmoetingsplek heeft, noemt hij „een enorm gemis”. „Onze band oefent elke week in de Europoortkerk. Ook komen mensen in huiskringen bij elkaar thuis. Maar we zouden graag doordeweeks meer activiteiten aanbieden. Verder zitten we vol ideeën voor projecten in de wijk, maar in de uitvoering worden we belemmerd doordat we niet 24/7 een gebouw tot onze beschikking hebben.”

„We zouden graag doordeweeks meer activiteiten willen, maar we hebben dan geen gebouw” - Robbert Gorissen, pastor Hillsong

Nood

Volgens SKIN Rotterdam, de koepelorganisatie van migrantenkerken en internationale kerken, zijn twintig tot dertig kerken momenteel op zoek naar onderdak. „Dat betekent niet dat ze geen plek hebben, maar wel dat die plek niet toereikend is”, legt Harm van Schie, coördinator huisvesting, uit. „Bijvoorbeeld omdat ze de huidige locatie maar een paar uurtjes op zondag kunnen huren, en daardoor niet samen kunnen eten en doordeweeks geen ruimte hebben voor activiteiten.” Huisvesting staat met stip op één van de meestgestelde vragen die bij SKIN binnenkomen: zo’n driekwart gaat over dat thema.

Bij de ChristenUnie kwam het probleem op het netvlies toen de gemeenteraad vorig jaar een ambitieus plan voor stadsuitbreiding besprak. Maar liefst 30.000 woningen zouden er in de Oostflank komen en aan allerlei voorzieningen was gedacht, maar niet aan religieuze gebouwen. „Hoe kun je nu een nieuw stuk Rotterdam bouwen zonder kerk of moskee?” was het punt dat de partij vervolgens in het debat maakte. Een ruime raadsmeerderheid schaarde zich achter een motie die ruimte opeiste voor religieuze en maatschappelijke organisaties op de Oostflank.

„Vroeger werd een dorp of wijk rond een kerk gebouwd. In nieuwe wijken kreeg de kerk een plek aan de rand. Tegenwoordig bouwen we wijken zonder kerk”, citeert burgerraadslid Van Dijk een Rotterdamse predikant. Samen met fractiemedewerker Thom van Dam ontdekte hij een enorme nood onder kerken als het gaat om huisvesting. Veel gemeenten zijn afhankelijk van commerciële verhuurders. Die kunnen soms betere deals sluiten als het huurcontract afloopt. Andere gemeenten wijken uit naar garages of appartementsgebouwen, wat soms weer leidt tot botsingen met de buurt. „Migrantengemeenten maken over het algemeen veel geluid voor de Heer”, glimlacht Van Dam. „Omwonenden ervaren daar soms overlast van.”

Keuken

Gebouwen in de stad zijn schaars. Tegelijk moeten traditionele kerken soms de deuren sluiten. Andersoortige gemeenten kunnen die echter niet zomaar overnemen. „Een voormalige rooms-katholieke kerk met weinig elektriciteitsaansluitingen is niet gelijk geschikt voor een gemeente waar een band op het podium staat”, legt Van Dam uit. „Veel internationale kerken willen ook eten na de dienst.” Van Dijk knikt: „Een kerk zonder keuken is naar hun overtuiging geen kerk.” In veel afgestoten kerkgebouwen ontbreken die faciliteiten echter. Daarbij komt dat kleine, jonge gemeenten een oud gebouw vaak niet kunnen onderhouden.

„Een kerk zonder keuken is geen kerk, vinden internationale gemeenten” - Gerben van Dijk, ChristenUnie Rotterdam

Voor de herbestemming van kerkgebouwen heeft Rotterdam een coördinator in dienst. Onduidelijk is echter bij wie gemeenten kunnen aankloppen als ze een plek zoeken. Dat zou wat de ChristenUnie betreft anders moeten. „Neem kerken serieus in hun huisvestingsprobleem”, bepleit Van Dijk. „Plan bij nieuwbouw per honderd huizen ook een aantal vierkante meters religieuze ruimte in.” Op dit moment valt die ruimte onder maatschappelijke organisaties, legt Van Dam uit. „Daardoor concurreren huisartsen, kinderdagverblijven en locaties voor ouderenzorg met kerken.”

De twee erkennen dat hun voorstel „spannend” is, omdat ruimte in de stad sowieso al onder druk staat. Tegelijk vinden ze dat de lokale overheid genoeg reden heeft om naar kerken om te kijken. Van Dam wijst op een onderzoek uit 2020, waarin werd berekend dat vrijwilligerswerk door religieuze organisaties de gemeente jaarlijks 330 tot 365 miljoen euro bespaart. „Als je ergens een kerk neerzet, heeft dat een ontzettend positieve invloed op de rest van de wijk.”

Lees ook

Religieuze organisaties voor Rotterdam miljoenen waard