De Reformatie had niet alleen aanzienlijke gevolgen voor de kerk. Ze beïnvloedde ook het denken over sociale gerechtigheid en de zorg voor de armen en onderdrukten. Hervormingsdag inspireert Afrikaanse voorgangers dan ook in hun strijd tegen de uitbuiting van kinderen.
„Er is geen grotere schade voor de christenheid dan de kinderen te verwaarlozen. Wil men de christenheid vooruithelpen, dan moet men waarlijk beginnen met de kinderen.” Deze uitspraak van de reformator Maarten Luther is ook een wijze les voor vandaag.
De Noord-Zuidbetrekkingen kennen een geschiedenis vol strubbelingen. Maar gelukkig ook mensen die zich inzetten voor herstel van de gemeenschappelijke waardigheid en de opbouw van een hoopvolle toekomst. We zijn als mensen met elkaar verbonden. Onze omgang met het kind kan de aanzet vormen voor een beweging van hoop voor iedereen.
Armoede is de meest voorkomende reden waarom kinderen al jong aan het werk moeten
Kinderen opvoeden betekent investeren in de positieve krachten die ze nodig hebben. Tegen negatieve krachten moeten zij beschermd worden. Kinderuitbuiting is zo’n kracht. Kinderarbeid is een veelvoorkomend en zorgwekkend verschijnsel. Dat is onaanvaardbaar.
De Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) en Unicef, de VN-organisatie voor kinderrechten, constateerden in 2020 dat wereldwijd 160 miljoen kinderen van jongs af aan gedwongen worden om te werken. De helft (79 miljoen) verricht zelfs gevaarlijk werk. In de landen bezuiden de Sahara komt kinderarbeid het meest voor: daar verrichten 86,6 miljoen kinderen dwangarbeid (23 procent van het wereldwijde totaal).
Sociale bescherming
Mondiaal en regionaal (zoals in Sub-Sahara Afrika) is men blijven streven naar terugdringing van kinderarbeid. Toch moest het Burkinese instituut voor statistiek en demografie (NISD) in 2022 vaststellen dat de omvang van kinderarbeid in Burkina Faso nog op 40,3 procent lag. De betrokkenheid van kinderen bij werk dat de lichamelijke gezondheid en psychische ontwikkeling kan schaden, lag op bijna 32 procent (in 2006 nog ruim 41 procent).
Uit vele ervaringen uit de afgelopen jaren blijkt dat maatschappelijke bescherming belangrijk is bij het uitbannen van kinderarbeid. Een betere sociale bescherming vermindert het risico op armoede. Want armoede is de meest voorkomende reden waarom kinderen al jong aan het werk moeten. Vaak worden ze daarbij blootgesteld aan de ergste vormen van kinderarbeid.
Effectieve kinderbescherming is in Afrika bijzonder gebrekkig
Sociale bescherming draagt bij aan sociale rechtvaardigheid. Weinig of geen veiligheid creëert onrechtvaardigheid en ongelijkheid. In Afrika zijn de sociale voorzieningen zeer zwak. Er wordt niet met alle lagen van de bevolking rekening gehouden. En al helemaal niet met de allerarmste gezinnen, waaruit de kinderarbeiders afkomstig zijn. Effectieve kinderbescherming is in Afrika bijzonder gebrekkig (12,6 procent). Dat gaf ongetwijfeld inspiratie voor het thema ”Sociale rechtvaardigheid voor iedereen, laten we kinderarbeid uitbannen” voor de viering van de Internationale dag tegen Kinderarbeid in 2023.
Brede beweging
Het is daarom dringend nodig om een brede beweging van hoop op gang te brengen. Onze woorden moeten we ondersteunen met daden, beloften en toezeggingen, zodat kinderen onmiddellijk kunnen genieten van hun recht om vrij te zijn van uitbuitende arbeid. Er zijn effectieve manieren nodig om kinderen tegen dwangarbeid te beschermen, evenals strategieën die hun positie versterken. Denk aan het verspreiden van traditionele en moderne maatregelen op het gebied van sociale bescherming. Aan onderwijs, zoals in Burkina Faso op diverse manieren gebeurt.
Geef ouders en opvoeders meer kansen om fatsoenlijk werk te krijgen; dat vermindert het risico op kinderarbeid en ondersteunt sociale rechtvaardigheid. Leg in wetten de rechten en bescherming van het kind vast en zie toe op handhaving.
Ten slotte kunnen partnerschappen en financiële steun van het Noorden voor projecten ter bestrijding van kinderslavernij bijdragen aan uitbanning hiervan in het Zuiden. Vooral voor projecten die verdere achteruitgang van de meest kwetsbare groepen aanpakken. „Geen grotere schade dan de verwaarlozing van kinderen”, waarschuwde Luther al. Deze kerkhervormer had de zorg en aandacht voor het kind op zijn netvlies staan. Hervormingsdag herinnert ons daar weer aan.
De auteur is predikant en secretaris-generaal van Credo, een christelijke ontwikkelingsorganisatie in Burkina Faso die sinds 1993 samenwerkt met Woord en Daad.
