Toch verraste mij het bericht van de bewindspersonen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) begin vorige week over de aangekondigde bezuiniging. Zij zijn in het hoofdlijnenakkoord van het kabinet overeengekomen dat zij 250 miljoen euro voor hun rekening te nemen van de in totaal 1 miljard euro die dit kabinet gaat bezuinigen. De minister en staatssecretarissen hebben geprobeerd de bittere pil te verzachten door in hun brief te schrijven dat ze liever helemaal niet zouden bezuinigen. Maar ja, een bittere pil blijft bitter, ook al geef je er een zoet drankje bij om de pil mee door te slikken. Dat blijkt wel als je verder leest in de brief van VWS (tweedekamer.nl). Die bezuiniging willen ze vooral bereiken door te korten op subsidies voor onder meer het Stagefonds Zorg.

Het Stagefonds Zorg is vijftien jaar geleden ingesteld om het aantal stageplaatsen in de zorg te vergroten, de stagebegeleiding te verbeteren en daarmee het aantal knelpunten op de arbeidsmarkt te verminderen. Het fonds biedt financiële ondersteuning, omdat er binnen de krappe tarieven voor de zorg onvoldoende financiële ruimte is voor dit type werkzaamheden. Want goede stagebegeleiding kost geld. De tijd die een ervaren verpleegkundige of verzorgende investeert in een goede begeleiding van een stagiair kan immers niet aan iets anders besteed worden. Het gaat daarbij niet om heel speciale activiteiten maar om gewone zorgactiviteiten. Als een stagiair die onder begeleiding van een ervaren kracht uitvoert, duurt dat langer dan wanneer die dat in zijn eentje doet. En dat mag ook. Niemand heeft iets kunnen leren zonder te oefenen en zonder tijd te krijgen om vertrouwd te raken met het nieuwe.

Maar met deze bezuinigingen komt juist dat onder druk te staan. Er zijn, nu al, voorbeelden genoeg van situaties waarin stagiaires voornamelijk gevraagd wordt om hand- en spandiensten te verrichten die ze zelfstandig kunnen doen. Maar zo krijgen zij niet de kans om zelf het vak te leren. En de prijs daarvan is hoog. Recent onderzoek van het Nivel laat zien dat jonge verpleegkundigen en verzorgenden teleurgesteld het vak verlaten (nivel.nl), omdat ze dat niet naar behoren kunnen uitoefenen door werkdruk, belabberde arbeidsvoorwaarden, knelpunten in planning en tijd en gebrek aan ontwikkelmogelijkheden.

Met het instellen van het fonds droeg de overheid impliciet ook uit dat goede stagebegeleiding geld mag kosten. Die dient dan ook een maatschappelijk belang en het is terecht dat de regering daarin wil investeren. En met succes, zo blijkt wel uit de reacties van Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) (venvn.nl) en van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) (vgn.nl) Beide verenigingen geven aan dat er jaarlijks meer subsidie wordt aangevraagd dan er aan budget beschikbaar is.

Dit staat haaks op de argumentatie van het ministerie. Dat verdedigt de bezuiniging op het stagefonds door aan te voeren dat dit fonds niet goed benut zou worden door een gebrek aan stagebegeleiders. De vraag is echter of deze redenering wel deugt. Is een gebrek aan stagebegeleiders inderdaad er de oorzaak van dat het fonds niet volledig wordt benut? Of is het Stagefonds Zorg de gemakkelijkste post om snel een groot deel van de bezuinigingen te realiseren? Dan is dit een argument dat wel logisch klinkt maar het in werkelijkheid niet is. De omvang van het te bezuinigen bedrag op het Stagefonds –122 miljoen euro, dus de helft van de toegezegde 250 miljoen euro– doet vooral dat laatste vermoeden.

Voor dit type argumenten biedt onze taal een mooi woord: ”drogredenen”. De ellende is echter dat niet zozeer de minister maar vooral de burgers de gevolgen van deze drogreden zullen moet dragen. Zij gaan alleen maar vaker te horen krijgen dat er geen mensen zijn om de zorg die zij nodig hebben te kunnen bieden.

De auteur is universitair hoofddocent verpleegkunde in het Leids Universitair Medisch Centrum.