Er is géén sprake van een wereldwijde narcisme-epidemie. Sterker nog, het aantal mensen met narcistische trekjes lijkt zelfs af te nemen. Dat signaleren drie Oostenrijkse onderzoekers.
In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, is er volgens de onderzoekers geen toename van narcisme in de wereldbevolking. Het aantal mensen met narcistische trekken is volgens hen de achterliggende veertig jaar juist merkbaar afgenomen, schrijven ze in de Journal of Personality. Deze conclusie baseren ze op gegevens van ruim een half miljoen mensen uit 1100 studies, over de jaren 1982 tot 2023.
In deze studies werd gebruikgemaakt van de zogeheten Narcissistic Personality Inventory (NPI), een veelgebruikte vragenlijst voor het peilen van narcistische eigenschappen. Daar zit gelijk een zwakte, zegt klinisch psycholoog prof. dr. Jan Derksen in NRC. „Het grootste probleem is dat de NPI een zelfbeoordelingsinstrument is. Op deze lijst kun je erg sociaal wenselijk antwoorden.”
Ontwikkelingspsycholoog dr. Eddie Brummelman van de Universiteit van Amsterdam vraagt zich in dezelfde krant af hoe representatief het onderzoek is. De meeste meegenomen studies zijn namelijk uitgevoerd in specifieke populaties, zoals studenten. De vraag is of deze bevindingen gelden voor de samenleving als geheel.
Net als wat eerdere studies al lieten zien, neemt narcisme af naarmate mensen ouder worden. Ook zijn vrouwen gemiddeld genomen minder narcistisch dan mannen. Dit geslachtsverschil is wel kleiner in Azië en Oceanië dan in het Westen.
Opvallend is dat Europese studenten lager scoren op de narcismevragenlijst dan Amerikaanse studenten. De onderzoekers noemen als mogelijke verklaring dat mensen uit individualistischere gebieden meer op zichzelf gericht zijn en narcistischer zijn dan mensen uit socialere samenlevingen.
De onderzoekers zien ook een effect van de kredietcrisis uit 2008. Sinds deze wereldwijde crisis op de financiële markten neemt narcisme sterker af dan in de periode ervoor. Eerdere studies suggereerden zelfs dat narcisme wereldwijd toename tot 2008, waarna een daling inzette. De verklaring die hiervoor wordt genoemd is dat de verminderde kans op een baan invloed had op de mate van narcisme bij jongeren.
