Een beetje spannend was het tien jaar geleden wel, vertelt Peter Siebe, persvoorlichter en eindredacteur bij het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG). „We wilden een vertaling die voor zo veel mogelijk Nederlanders direct leesbaar en begrijpelijk zou zijn. Daarom beperkten we de woordenschat tot minder dan 4000 woorden. We vroegen ons af hoe zo’n onconventionele aanpak bij de gebruikers zou vallen.”

Een decennium later trekt Siebe de conclusie dat de BGT „in Nederland en België zijn weg heeft gevonden. Van de verschillende edities van deze vertaling zijn inmiddels circa 570.000 exemplaren verkocht. Bovendien zijn ruim 225.000 losse Nieuwe Testamenten en Evangelieboekjes verspreid. Na de Nieuwe Bijbelvertaling/NBV21 is het nu de meest gebruikte en verkochte Nederlandse vertaling. Ook op debijbel.nl neemt de BGT de tweede plaats in, na de NBV.”

Dat de BGT volop gebruikt wordt, merken Siebe en het NBG ook aan het feit dat een term als ”Gods nieuwe wereld” (in plaats van ”het Koninkrijk van God”) in preken en artikelen aardig is ingeburgerd. „De manier waarop wij onze Bijbelvertaling destijds hebben aangepakt, heeft bovendien wereldwijd aandacht getrokken. Het boek waarin we de vertaalmethode toelichten, is in het Engels vertaald; ook in andere taalgebieden heeft men dergelijke projecten opgezet.”

Wie lezen de BGT zoal?

„Allerlei mensen, maar zeker ook mensen met minder leesvaardigheid. Zij vinden deze vertaling een verademing en zeggen: Eindelijk een Bijbel die ook wij kunnen begrijpen. Ook bij het Leger des Heils en in het gevangenispastoraat wordt hij frequent gebruikt. Een gedetineerde zei tegen een pastor: Ik ben er superblij mee, want nu hoef ik er niet steeds het woordenboek bij te pakken.

Hogeropgeleiden en theologen geven aan dat zij voor persoonlijke Bijbelstudie liever een andere vertaling gebruiken. Toch zien ook zij in de BGT vaak een meerwaarde. Ze gebruiken hem bijvoorbeeld om in moeilijke Bijbelgedeelten, zoals de brieven van Paulus, gemakkelijker de hoofdlijn en de structuur van de redenering te ontdekken. Dat de BGT korte zinnen gebruikt, helpt daarbij enorm.”

Is bekend wát men er graag in leest?

„Wat wij van gebruikers horen, is dat men bijvoorbeeld Prediker 12, over het ouder worden en het levenseinde, in deze vertaling heel aansprekend vindt. In directe en eenvoudige taal komt zo’n boodschap blijkbaar goed binnen. Datzelfde geldt voor Psalm 139, over het prille begin van het mensenleven.

Op debijbel.nl was jarenlang te zien dat Johannes 1 het meest gelezen Bijbelgedeelte in de BGT was. Dat kantelde op 8 oktober 2021. Toen vertelde voetballer Jurriën Timber in dagblad Trouw dat hij voor elke wedstrijd Psalm 91 leest. Meteen piekte die psalm in de BGT. Na die dag bleef deze psalm tot nu toe online de meestgelezen BGT-passage.”

„Gebruikers vinden Prediker 12 en Psalm 139 in deze vertaling erg aansprekend” - Peter Siebe, voorlichter NBG

„Vertalen is verraden”, zegt men weleens, omdat je in de doeltaal per definitie talloze nuances van de grondtaal verliest. Zo bezien bevat de BGT, waarin de woordenschat bewust beperkt is tot krap 4000 woorden, véél ‘verraad’.

„Dat nuances uit de grondtaal verloren gingen, was gegeven met de doelstelling van deze vertaling: een vertaling leveren voor het grote publiek. De BGT is overigens geen parafrase van de Bijbeltekst, maar wel degelijk een vertaling vanuit de grondtekst. Wel zijn er in de BGT dieper ingrijpende vertaaltransformaties toegepast dan in de meeste andere vertalingen.

Hoe dan ook, ook bij deze vertaling hebben vertalers gewetensvol hun keuzes gemaakt. Woorden als ”genade” en ”gerechtigheid” kregen geen plek in de BGT, maar de essentie ervan wordt wel duidelijk overgebracht. Als specifieke woorden, zoals ”zonde” of ”zegenen”, onvermijdelijk waren, hebben we ze in een woordenlijst toegelicht.

Onder meer uit behoudend protestantse kring is op de BGT destijds naast waardering ook kritiek gekomen. Maar het is nooit ons doel geweest dat iederéén deze vertaling ging gebruiken. Hij is er vooral voor bedoeld om niet-geoefende Bijbellezers te helpen om toch toegang te krijgen tot dit belangrijke Boek. En voor wie totaal niet met het Woord van God is opgegroeid, kan de BGT heel goed fungeren als opstapbijbel.”

Wordt het tienjarig jubileum van de BGT groots gevierd?

„Er zijn geen jubileumbijeenkomsten of zo. Wel brengen we een jubileumeditie van deze vertaling uit. En ons blad, ”Met Andere Woorden”, bevat op 22 oktober een BGT-special. Daarin wijdt ook iemand als Pieter Oussoren, de vertaler van de Naardense Bijbel, positieve woorden aan de BGT. Tot slot: er is een boekje verschenen met meditaties bij de BGT, ”10 teksten die je hart raken”, waaraan onder meer Jurjen ten Brinke, Jan-Jaap van Peperstraten en Almatine Leene hebben meegewerkt. Zo besteden we toch aandacht aan dit jubileum.”