Het kijken naar echte kunst levert tien keer meer aan emotie op dan het zien van reproducties, zelfs al worden die in de beste museale omstandigheden getoond. Dat blijkt uit de ervaringen van twintig mensen die neurologisch werden onderzocht tijdens het kijken naar echte en gereproduceerde schilderijen.
Het ging om vijf schilderijen van het Mauritshuis in Den Haag: Het meisje met de parel van Johannes Vermeer, Rembrandts zelfportret uit 1669 en zijn De anatomische les uit 1632, Vermeers Gezicht op Delft uit 1660-61 en Gerard van Honthorsts De vioolspeelster uit 1626.
In het onderzoek kregen eerst tien mensen een draagbare EEG-cap en eye-tracker op om daarmee door het Mauritshuis te lopen en de echte werken te bekijken. Later kregen ze op dezelfde wijze een aantal reproducties van de schilderijen te zien. Tien anderen bekeken eerst de reproducties en toen pas het echte werk. Op de Universiteit van Amsterdam werd nog een MRI-scan afgenomen bij het kijken naar reproducties.
In alle gevallen roept een echt schilderij bij mensen meer gevoelens op, maar Het Meisje met de parel sprong er in het onderzoek uit. Mensen kijken bij gezichten meestal eerst naar ogen en mond, maar daar komt in dit geval de beroemde parel bij. Deze ’lus’ van ogen, mond en parel blijft de kijker vasthouden, waardoor het geheel de toeschouwer steeds meer pakt. Dit verschijnsel, de Sustained Attentional Loop, werd alleen bij het Meisje waargenomen. Het Meisje geeft ook geen negatieve emoties, wat de betrokkenheid bij dit schilderij nog vergroot.
De precuneus, het deel van de hersenen dat betrokken is bij het bewustzijn, de zelfreflectie en de herinnering van persoonlijke levenservaringen, werd ook bij het Meisje het meest actief, bleek uit het onderzoek van onderzoekers Neurofactor en Neurensics.
