Klokslag 9.00 uur parkeert dinsdagochtend een zwarte BMW op het terrein van het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Het is duidelijk: fietsen –met een appeltje in de hand– naar het werk zit er voor Mark Rutte niet meer in; voortaan wordt hij per dienstauto gereden.
De oud-premier is al dagen in het NAVO-hoofdkwartier in Brussel om zich op zijn nieuwe functie voor te bereiden. Maar dinsdag is het officieel. Voor hij het gebouw binnentreedt, legt Rutte met afzwaaiend NAVO-topman Jens Stoltenberg voor de ingang van het hoofdkwartier een krans voor alle soldaten die in het 75-jarig bestaan van de alliantie zijn gevallen.
Iets over 9.00 uur begeeft Rutte zich naar zijn nieuwe werkplek. Schijnbaar zonder zenuwen. Druk pratend met Stoltenberg. „Het is gemakkelijk om mijn functie aan jou toe te vertrouwen, omdat ik weet hoe capabel je bent”, prijst Stoltenberg zijn opvolger, die naast hem in de centrale hal staat.
„„U moet onze eenheid zien te bewaren”” - Mario Nobilo, permanent vertegenwoordiger van Kroatië bij de NAVO
Breindood
De dag staat in het teken van kennismaken. Rond 10.00 uur arriveert Rutte in de Noord-Atlantische Raad, de vergadering van NAVO-ambassadeurs die hij gaat voorzitten. De Kroaat Mario Nobilo spreekt als langst zittende ambassadeur de scheidend NAVO-topman toe. „Onder uw leiderschap hebben we gezien dat de NAVO niet hersendood is”, zegt hij verwijzend naar de uitspraak uit 2019 van de Franse president Emmanuel Macron. „Het was geen saaie tijd. Dank u Jens en welkom Mark.” Tegen Rutte: „U moet onze eenheid zien te bewaren.”
Bij het overhandigen van de ceremoniële IJslandse voorzittershamer laat Stoltenberg zien dat hij humor heeft – een contrast met de bloedserieuze toespraken die hij als NAVO-chef hield. „Dit keer houd ik me écht aan mijn belofte: ik verlaat Brussel binnen het uur”, grapt hij.
Rutte neemt de hamer over en gaat op de voorzittersstoel zitten. „De NAVO is groter, sterker en meer verenigd dan ooit. En dat is grotendeels aan jouw inzet te danken, Jens”, prijst Rutte zijn voorganger. „Ik weet dat het een gewichtige baan is en ik grote schoenen heb te vullen”, aldus de oud-premier.
Vertrouwelingen
Vanuit het Haagse circuit heeft Rutte drie vertrouwelingen naar Brussel meegenomen. „Voor mij voelt het ook allemaal vreemd”, zegt voormalig woordvoerder en directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst Sierk Nawijn, die inmiddels al twee dagen in Brussel aan het werk is. „Het lijkt wel een luchthaven”, zegt hij blikkend in de ruime centrale hal van het NAVO-hoofdkwartier. Heel anders dan het krappe ministerie van Algemene Zaken.
Ook Ruttes politiek assistent Maarten Michon Bello verkast mee naar Brussel. Oud-minister Geoffrey van Leeuwen gaat het kabinet van Rutte leiden.
De drie zitten eerste rang als Rutte om 12.00 uur een persconferentie geeft. De nieuwe NAVO-chef belooft zich op drie prioriteiten te richten: „De NAVO versterken en zorgen dat onze verdediging sterk blijft. Onze steun voor Oekraïne opvoeren. En onze partnerschappen uitbouwen met de Europese Unie en andere landen die onze waarden delen.”
„Ik ben ervan overtuigd dat zowel Trump als Harris Oekraïne zullen helpen” - Mark Rutte, secretaris-generaal van de NAVO
Trump
Opmerkelijk genoeg laat de premier zich uit over de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november. Rutte zegt zich „geen zorgen” te maken. „Ik ken beide kandidaten heel goed. Ik heb vier jaar samengewerkt met Donald Trump. Ik ben ervan overtuigd dat zowel Trump als Harris ons zal helpen in de oorlog tegen Oekraïne.”
Toch komt in heel zijn retoriek naar voren dat Rutte Trumps zorgen over de NAVO serieus neemt. „Dankzij Trump kunnen we nu zeggen dat 23 van de 32 bondgenoten voldoende aan hun defensie spenderen”, vlijt de nieuwe NAVO-chef. Dat hij als premier de Nederlandse krijgsmacht in zijn eerste kabinetten heeft uitgekleed, ziet Rutte als het verkeerde voorbeeld. „Ik ben blij dat we nu de 2 procentnorm behalen.”
Over Peking is Rutte fel. „China kan het grootste conflict in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog niet blijven voeden”, zegt hij verwijzend naar de verkoop van Chinees wapentuig aan Rusland.
Rutte wil, net als zijn voorgangers, de samenwerking met de Europese Unie opvoeren. Vanwege de militaire dreiging heeft Brussel dit jaar voor het eerst een Eurocommissaris voor Defensie benoemd: de Litouwse oud-premier Andrius Kubilius is belast met het coördineren en opvoeren van de Europese defensieproductie. Rutte zegt als NAVO-chef daarbij te willen samenwerken.
Balanceerwerk
Na de persconferentie gaat de NAVO-chef naar zijn kantoor. Daar aangekomen moet hij direct aan de slag. Over twee weken staat een vergadering gepland waar de 32 NAVO-ministers van Defensie zullen spreken over steun aan Kyiv en de realisatie van de belofte dat de weg van Oekraïne naar het NAVO-lidmaatschap „onomkeerbaar” is.
Spannend balanceerwerk staat Rutte daar te wachten. Rusland waarschuwt dat Oekraïne niet mag worden toegelaten tot de NAVO. Ook kunnen de bondgenoten het beter maar niet riskeren om de „strijd aan te gaan met een nucleaire mogendheid”, waarschuwt de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov.
Rutte is niet onder de indruk. Hij zegt „geen enkele” aanwijzing te zien dat „kernwapens door Rusland zullen worden gebruikt”. Wel noemt hij de uitlatingen „onverantwoord”. Een koersverandering van de NAVO inzake Oekraïne hoeft het Kremlin niet te verwachten. „Hoe meer hulp we nu geven, hoe sneller deze oorlog eindigt.”
