Als een gestrand ruimteschip stond daar de zelfdodingscapsule midden in het prachtige bos. Deze week hoorden we het tragische verhaal van een 64-jarige vrouw die in Zwitserland haar leven zelf beëindigde in een Sarco (een machine die zich vult met stikstof, waardoor je komt te overlijden, red.). Ze leed aan een ernstige ziekte die gepaard ging met ondraaglijke pijn. Alleen, zonder haar kinderen, kwam ze over uit Amerika, om zelf te beschikken over haar leven. Voor haar ultieme vrijheid, voor ons een huiveringwekkend beeld van de voortschrijdende individualisering en de gevolgen van het technologisch willen beheersen van de rafelranden van het leven.

Het is hoog tijd om vragen te stellen bij de rol van technologie in ons stervensproces en de individualisering in onze samenleving. Wat betekent dit voor menselijke nabijheid en liefde? De Sarco verwijst bovendien naar het oude Egypte. Maar de mens is niet bestemd om gevangen te zijn in het angstland van de dood en sterven is en blijft confronterend, juist in het licht van de eeuwigheid.

„Een suïcidemachine wil je niet in je samenleving hebben”

Regie

Elk mensenleven heeft intrinsieke waarde. Die hangt niet af van vermogens, beperkingen, leeftijd of wat iemand maatschappelijk bijdraagt. Wij willen een samenleving die de waarde van ouderen bevestigt en aan hen de beste zorg geeft, zodat zij zich gewenst en betekenisvol voelen. Dat geldt ook voor de –gelukkig zeer kleine– groep ouderen met een blijvende wens tot levensbeëindiging zonder dat zij ernstig ziek zijn. De taak van de overheid om kwetsbare groepen te beschermen, weegt vele malen zwaarder dan de facilitering van zelfdoding van gezonde mensen met een zelfmoordpil, die bovendien niet veilig kan worden geregeld.

Nederland kent euthanasiewetgeving. Maar hulp bij zelfdoding door niet-artsen is hoe dan ook strafbaar in Nederland. Dus dit apparaat in Nederland aanbieden, zou een strafbaar feit opleveren als de zelfdoding volgt. Een goede zaak wat de ChristenUnie betreft, want zo’n suïcidemachine wil je niet op de Nederlandse markt, wil je niet in je samenleving hebben.

De Sarco, een apparaat dat stervenshulp met behulp van technologie zou vergemakkelijken, biedt volgens de makers een uitweg voor wie ondraaglijk lijdt. De mens die in alles zelf de uiterste regie wil houden en door middel van techniek de eenzaamheid en zelfregie verkiest. Deze technische ontwikkeling laat zien dat techniek niet neutraal is. In bijvoorbeeld de medische wereld of de communicatie brengt het ons veel goeds.  Maar deze technische stervenshulp verkruimelt de verbinding tussen mensen en richt de mens alleen maar op zichzelf.

„Bij het laatste levensmoment moeten we geen afstand nemen, maar dichtbij zijn om het einde dragelijk te naderen”

Roeping

De zelfdodingscapsule en ook de terugkerende pleidooien voor middelen om het leven te beëindigen roepen daarnaast fundamentele vragen op over hoe we als samenleving omgaan met het lijden en het levenseinde. In hoeverre dragen we de zorg voor onze stervenden over aan machines? En wat zegt dat over onze opvattingen over menselijkheid en solidariteit? Liefdevolle aanwezigheid wordt vervangen door functionele efficiëntie. Maar juist in en door het lijden heen zijn we geroepen om er voor elkaar te zijn. Om onze geliefden vast te houden en met elkaar op te lopen. Die verantwoordelijkheid dragen we voor elkaar.

In een samenleving die steeds minder begrip heeft van het besef dat de mens naar Gods beeld is geschapen, komt het erop aan dat christenen laten zien wat dat betekent. Juist omdat de mens een hoge roeping heeft. De vele vrijwilligers in de palliatieve zorg geven dagelijks een voorbeeld van zorgzaamheid voor de naaste. Zou dat niet ook een roeping zijn in deze geïndividualiseerde tijd? Om plekken te bieden waar je in al je gebrokenheid en verdriet mag komen? Lijden hoort niet bij het leven zoals God het ooit heeft bedoeld, het is van na de zondeval. Maar in onze Heiland leren we hoe de weg van navolging eruitziet, juist als mensen lijden. De gebrokenheid brengt verdriet omdat we weten dat deze wereld zo anders bedoeld was.

„Sterven in de eenzaamheid van een Sarco voelt als een nederlaag voor medemenselijkheid”

Daarom een pleidooi om de weg in te slaan naar goed samenleven. Om juist in deze geïndividualiseerde tijd plekken van troost en ontmoeting te creëren. Wij zullen ons inzetten voor goede palliatieve zorg, voor vrijwilligerswerk, voor een samenleving waarin omzien naar elkaar wordt aangemoedigd in plaats van ontmoedigd. We verzetten ons tegen de sluipende verschuiving in de euthanasiepraktijk van ”laatste redmiddel ter voorkoming van een vreselijke dood” naar ”een mogelijke uitweg uit een vreselijk leven”.

Want het laatste moment van leven is geen moment om afstand te nemen, maar juist om dichtbij te zijn om het onontkoombare einde dragelijk te naderen. Sterven in de eenzaamheid van een Sarco voelt als een overwinning van technologie op liefdevolle nabijheid en als een nederlaag voor medemenselijkheid. Na jaren waarbij het ik in het rijke Westen centraal stond –ook in Nederland– is het tijd om de ommekeer te maken. Niet de hoogstpersoonlijke beslissing, maar het besef dat het leven een geschenk is en dat we als mensen aan elkaar gegeven zijn, moet richtinggevend zijn in de grote vraagstukken van het leven.

De auteur is Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie.