„En zij waren volhardende in de leer der apostelen en in de gemeenschap en in de breking des broods en in de gebeden.” Zo lezen we het in Handelingen 2 over de drieduizend die de Heilige Geest ontvangen op de pinksterdag in Jeruzalem. Opmerkelijk dat dit het eerste is dat hen kenmerkt: ze volharden in de leer van de apostelen. Toch is dat bij nader inzien niet zo vreemd. Want waardoor zijn ze tot geloof en bekering gekomen? Door de prediking van Petrus. En wat preekte de apostel? De leer! De leer die de Geest hem ingaf, verkondigde hij. De Heere heeft die willen gebruiken om hen op de knieën te krijgen: „Toen ze dit hoorden, werden ze verslagen in het hart, en zeiden: Wat zullen we doen?” Toen ze wát hoorden? De leer van de apostelen!

„De inhoud van de leer van de apostelen is vooral een Naam”

Hoe luidde die leer op de pinksterdag uit de mond van Petrus? Wat heeft hen dan zo diep geraakt? Petrus’ preek is boven alles de verkondiging aangaande Christus. De inhoud van de leer der apostelen is vooral een Naam. De enige Naam door Welke wij moeten zalig worden. En dan de pijl die hij afschiet: „Zo wete dan zekerlijk het ganse huis van Israël, dat God Hem tot een Heere en Christus gemaakt heeft. Deze Jezus die u gekruisigd hebt!” Het blijkt een pijl die doel treft.

Dat is de leer die daar en toen in Jeruzalem tot zaligheid werd. Die leer was hun redding en werd hun dierbaar. Die leer koesterden ze aan hun hart. De leer van Christus en Zijn Geest, van zonde en genade, van schuld en verzoening. Is het een wonder dat ze koste wat kost bij die leer wilden blijven? Vandaar dat ze volhardende waren in de leer der apostelen. Niets erbij. Niets ervanaf!

Grondslag

Nu lezen we niet alleen in Handelingen 2 over de leer. Vooral Paulus schrijft daarover, met name in zijn brieven aan Timotheüs en Titus. De apostel hecht zeer aan de leer. Immers, wordt Gods kerk niet gebouwd op het „fundament der apostelen en profeten”? Niet op hun persoon natuurlijk, maar wel op hun getuigenis. Die leer is de grondslag van de gemeente van Christus.

De apostel blijkt bezorgd te zijn. Hij weet van het gevaar dat aan de zuivere leer tekortgedaan wordt: „Als iemand een andere leer leert die niet overeenkomt met de gezonde woorden van onze Heere Jezus Christus en met de leer die naar de godzaligheid is, die is opgeblazen en weet niets! Wijk af van zulken!” Daarom: „Volhard in de leer! Want dat doende zult u zowel uzelf behouden als die u horen!”

De boodschap? De kerk van Christus dient pal te staan voor de leer die haar is overgeleverd: „Bewaar het goede pand, dat u toebetrouwd is, door de Heilige Geest, Die in ons woont!” De kerk des Heeren dient „een pilaar en vastigheid (of fundament) der waarheid” te zijn. Zo niet, dan dient ze de leugen!

We dienen in kantelende tijden te volharden. In zulke tijden leven we. In onze samenleving met haar loochening van het geloof in God, met de principiële aantasting van de scheppingsorde in de verhouding man/vrouw, met de ondermijning van het gezag op veel fronten en met een bijkans ongelimiteerd vrijheidsdrijven.

„De apostel Paulus weet van het gevaar dat aan de zuivere leer tekortgedaan wordt”

In dit tijdsgewricht worden kerken en christenen geroepen om „te volharden in de leer”. Dat houdt in: de ware leer verbreiden en verdedigen, en de dwaalleer weerleggen. Die leer met woord en daad te belijden. Dat betekent volgens Groen van Prinsterer „het uitkomen voor de waarheid op dat speciale punt waar wereld en duivel Gods waarheid aanvallen”.

Crisis

Waar liggen in 2024 de fronten als het gaat om volharding in het belijden van de leer? Ik noem er drie: Schrift, genade, kerk.

Eerst het gezag van de heilige Schrift. De gereformeerde belijdenis zegt het onomwonden: „Wij ontvangen al deze boeken, en die alleen, als heilig en gezaghebbend – om ons geloof daarnaar te richten, daarop te gronden en daarmee te bevestigen. Wij geloven zonder enige twijfel alles wat zij bevatten…” Juist deze belijdenis is nu in diskrediet geraakt. Ook in kerken die zich gereformeerd noemen. Wat een verdriet. Er is „een fundamenteel verschil van opvatting aangaande het gezag van de Schrift en de confessionele gebondenheid van haar uitleg. Naar onze opvatting ligt hier de oorzaak van de huidige kerkelijke malaise. Ze heeft naar onze gedachte het karakter van een crisis. We lezen, verstaan en exegetiseren de Schrift niet meer gezamenlijk op dezelfde manier als tot voor kort in onze kerken beleden en gepraktiseerd werd”, aldus vier CGK-predikanten in 2021 in hun ”Verklaring van gevoelen”.

„De scheiding der geesten is zich al jaren aan het voltrekken”

Tweede thema: de genade. Ik doel op de zaken die we wel aanduiden met de ”toe-eigening des heils”: de weg die de Heere gaat met zondaren om hen tot Christus te leiden en hen uit Christus te doen leven. Luther vat het zo samen: „Het eigenlijke thema van de theologie is de door de zonde schuldige en verloren mens enerzijds en de rechtvaardigende God, die een Behouder is van die zondige mens, anderzijds. Al wat buiten dit thema om in theologie gezocht of bediscussieerd wordt, is dwaling en vergif.” Het werk van de Geest van Christus, als een wonder van genade, dát is het hart van het christelijk geloof. We zijn geroepen bij deze leer te volharden. In prediking en praktijk.

De visie op de Schrift is in de crisis, net als de prediking van Gods genade. Dan kan het niet anders: de kerk is in de crisis. Onze kerken. En ik vrees: veel kerken. ”Crisis” is het Griekse woord voor ”scheiding”. De scheiding der geesten is zich al jaren aan het voltrekken. Zal die scheiding ook een scheuring teweegbrengen? God van de hemel beware ons ervoor. De tijden zijn ernstig. De Heere ontferme Zich over de kerken van Nederland.

Zalig

Er resteert nog wel een vraag. Lééf ik persoonlijk uit de leer van Gods waarheid? Met mijn hart. En volhard ik daar ook in? Zo bezien gaat het om binnen of buiten, om zaligheid of verlorenheid. Wie zijn zalig? Zij allen en zij alleen „die naar Zijn reine leer in Hem, in Christus, hun heil, hun hoogst geluk beschouwen. Die Sions Vorst erkennen voor hun Heer. Welzalig zij die vast op Hem betrouwen.”

De auteur is emeritus predikant in de Christelijke Gereformeerde Kerken. Dit artikel is een samenvatting van zijn toespraak getiteld ”Volharden in de leer” op 14 september tijdens de ontmoetingsdag van Bewaar het Pand in Urk.