Het natte, bruine vlekken veroorzakende ding kan tijdelijk op een schoteltje geparkeerd worden, maar dat is uitstel. Net als het laten drogen en daarna opnieuw gebruiken. Na een paar keer drogen wordt het dan te licht bevonden. Het in een servet wegmoffelen vergroot het probleem alleen maar. Servet en theezakje moesten tot voor een jaar overeenkomstig de rigide regels inzake restafval worden verbrand. Zo’n strenge aanpak leek wel calvinistisch maar was dat natuurlijk niet. Inmiddels is het in Nederland toegestaan om een doorweekt theezakje gewoon bij het gft-afval te dumpen. In België nog niet: soms is een rooms-katholieke cultuur strenger in de leer.

Hoewel ruim 90 procent van de theezakjes nu composteerbaar zou moeten zijn, bevat een deel nog steeds microplastics. Die verspreiden zich geniepig door het hele ecosysteem, tot zelfs in de hersenen, maar dat lijkt niet tot iedereen door te dringen.

Afval dat biologisch afbreekbaar is, levert niet per definitie ook goede compost op. Theezakjes in een eigen composthoop verteren minder snel doordat temperatuur en vochtigheid zelden optimaal zijn, zelfs niet als de hoop gekoesterd wordt. In professionele composteringsinstallaties lukt dat beter, maar als tot 10 procent van de 1,5 miljoen theezakjes per jaar niet helemaal biodegradeerbaar is, is het nog steeds geen zuivere koffie.

Wie thuis alles netjes wil scheiden, kan na het opensnijden van het zakje de thee in de gft-bak gooien, het papiertje in de papierbak en de rest: bij het restafval. Bij aanschaf zit een theezakje in een kleurig papieren envelopje. Tientallen stuks gaan in een bedrukt papieren doosje, met daaromheen nog een plastic omhulling. Die verpakkingen zijn simpel in de juiste kliko te mikken. Het probleem verdwijnt daarna uit huis maar niet uit de wereld.

Op wereldschaal is de theevoorziening niet duurzaam circulair. Er is geen retourstroom van compost naar de theeplantages, waardoor de bodem daar verschraalt. Bij de consumerende landen hoopt organisch materiaal zich op, al is de bijdrage van thee gering vergeleken met die van andere voedselstromen.

Wel is in verhouding het energieverbruik per gram hoog, zowel door bewerking als door transport en verpakking. Dat we een theezakje kunnen kopen voor minder dan 10 cent danken we aan hoog geautomatiseerde techniek, uitgekiende logistiek en laagbetaalde arbeid. Als je ziet wat er allemaal moet gebeuren voordat en nadat we achteloos een theezakje uit de verpakking scheuren, even in een glas op en neer bewegen en weggooien, dan zijn we gewoon decadente verspillers.

Toch kunnen liefhebbers boven hun theewater nuchter constateren dat andere dranken slechtere alternatieven zijn. Een lyrische lofzang op Engelse theemelange is weer wat overdreven: dat is iets typisch Brits over troebel water. Want uiteindelijk is een drank duurzamer en gezonder naarmate het gehalte aan schoon drinkwater hoger is. Bij thee is dat nagenoeg 100 procent, frisdranken en alcoholica scoren aanzienlijk minder.

De stoffen die thee subtiel toevoegt hebben een positieve invloed, maar de belangrijkste gezondheidswinst komt doordat theedrinkers meer water en minder suiker binnenkrijgen (afgezien van sommige klonten). Gebruik van lokaal beschikbaar water scheelt heel veel transport, maar opwarmen en koelen kost wel energie. Met losse thee en een theezeef kan het zonder restafval en met eigen munt of andere inheemse planten blijft de biomassabalans ook in evenwicht.

Nog duurzamer is het om het kristalheldere drinkwater te presenteren als exclusieve soort: kristalthee. Al past het in de winter dan wel beter om de spreekwoordelijke beker koud water met warmte aan te bieden.

De auteur is adviserend ingenieur.