Als de volgende generatie door schenking of vererving een familiebedrijf overneemt, betaalt ze nauwelijks belasting. De wijziging van de bewuste regelingen zit in het vat, maar die gaat minder ver dan het vorige kabinet van plan was.
Om welke regelingen gaat het?
Dat zijn er twee: de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) en de doorschuifregeling (DSR). Dankzij de BOR hoeven nieuwe eigenaars van een familiebedrijf minder of zelfs geen schenk- of erfbelasting te betalen.
Wat de DSR betreft: door de tijd heen neemt de waarde van het familiebedrijf doorgaans toe. Over die waardevermeerdering is inkomstenbelasting verschuldigd. Met een beroep op de DSR wordt deze belastingclaim voor onbepaalde tijd uitgesteld.
Waarom zijn die fiscale voordelen ooit in het leven geroepen?
Ze moeten voorkomen dat belastingclaims de toekomst van familiebedrijven in gevaar brengen. De nieuwe generatie erft immers geen geld, maar zet het bedrijf voort. Om belasting te betalen zouden de eigenaars geld uit het bedrijf moeten trekken. Dat zet investeringen op de tocht en kan zelfs banen kosten.
Gaat dat dan om veel geld?
Jazeker. Door de BOR is bijvoorbeeld dit jaar de eerste ruim 1,3 miljoen euro aan ondernemingsvermogen helemaal vrijgesteld van schenk- en erfbelasting. Van de waarde boven die grens blijft 83 procent onbelast. Volgens een voorbeeldberekening van het Financieele Dagblad moet een kind dat een gewone schenking van 2 miljoen euro ontvangt 383.000 euro belasting betalen. Gaat het om ondernemingsvermogen, dan draagt zo’n kind daarover slechts 11.000 euro af.
Maar de regelingen schelen de schatkist dus inkomsten?
Inderdaad. Door de BOR loopt het Rijk volgens een inschatting van het ministerie van Financiën dit jaar 567 miljoen euro mis, door de DSR nog eens 129 miljoen euro. Dat is veel geld, waar het Rijk zinvolle dingen mee zou kunnen doen.
Welke kritiek is er op de regelingen?
Die is er met name op de BOR. Critici vinden het niet terecht dat ook hele rijke Nederlanders ervan profiteren. De regeling geldt immers niet alleen voor de bakker op de hoek maar ook voor de eigenaren van een grote onderneming als bierbrouwerij Bavaria. Het belastingvoordeel vergroot volgens deze critici de ongelijkheid in ons land.
Zij vinden een belangrijke adviseur van de regering aan hun zijde. Het Centraal Planbureau (CPB) stelde in een rapport twee jaar geleden dat eigenaars van familiebedrijven in driekwart van de gevallen geld genoeg hebben om de normale schenk- of erfbelasting te betalen. En de resterende kwart? Die zou je extra tijd kunnen geven om de belasting te voldoen.
Het vorige kabinet wilde de BOR met ingang van 2025 versoberen. Hoe?
Het deel van de ondernemingswaarde dat helemaal is vrijgesteld, gaat omhoog van ruim 1,3 miljoen euro naar 1,5 miljoen euro. Boven die grens blijft 70 procent van de bedrijfswaarde onbelast; nu is dat nog 83 procent. Deze wijzigingen leveren de schatkist 49 miljoen euro per jaar op.
De voorwaarden om een beroep te kunnen doen op de BOR en de DSR worden bovendien op enkele onderdelen aangescherpt. Dat scheelt nog eens 50 miljoen euro per jaar.
Bovendien wilde het kabinet de toegang tot de BOR en DSR inperken. Bedrijfseigenaren met minder dan 5 procent van de aandelen zouden geen aanspraak meer kunnen maken op de twee regelingen. Nu is die ondergrens nog 0,5 procent.
De Kamer dacht daar anders over?
Zeker. Die nam oktober vorig jaar, op de laatste vergaderdag voor de verkiezingen, een amendement aan van CDA en VVD. In plaats van 70 procent, blijft volgens dit amendement 75 procent van de ondernemingswaarde boven de 1,5 miljoen euro onbelast.
Daarnaast bedong de Kamer dat voortaan alle eigenaren van versnipperde aandelen in familiebedrijven in aanmerking komen voor de BOR en DSR. Ook kinderen of verwanten die nog maar een heel klein belang in een oud familiebedrijf hebben, kunnen daardoor van de belastingvoordelen profiteren: de ondergrens van 0,5 procent vervalt.
Dit amendement kost de schatkist jaarlijks 40 miljoen euro. Het kwam tot stand na een lange, intensieve lobby van onder meer belangenorganisatie Familiebedrijven Nederland en de CDA Business Club, reconstrueerde NRC. Oude familiebedrijven, zoals bierbrouwerij Bavaria, profiteren ervan.
Leven er ook bezwaren tegen het amendement?
Ja. Voormalig staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit) voorspelde dat de Europese Commissie haar waarschijnlijk als ongeoorloofde staatssteun zou afkeuren.
Verder zwaait de Belastingdienst met de spreekwoordelijke rode vlag. Volgens de dienst heeft het amendement op meerdere vlakken „ingrijpende” gevolgen voor de uitvoering. Er komen volgens de dienst „aanzienlijk” meer versnipperde belangen in familiebedrijven in aanmerking voor de BOR en DSR. Ook „zeer kleine” belangen moeten voortaan de gehele procedure doorlopen om vast te stellen wat de omvang van de vrijstelling is.
Hoe gaat de nieuwe staatssecretaris hiermee verder?
Staatssecretaris Folkert Idsinga gaat door met de plannen van zijn voorganger Van Rij. De NSC’er komt op Prinsjesdag met een wetsvoorstel om de fiscale voordelen voor familiebedrijven te versoberen. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Financiën hoeven bedrijfsopvolgers echter niet te vrezen dat het amendement van CDA en VVD sneuvelt: dat blijft van kracht.
