Vandaag zijn ook in het noorden van het land de schoolvakanties voorbij. Gezinnen hebben het ritme van het gewone leven hervat. Ook voor veel werkende anderen is de vrijheid van de vakantie voorbij en gaat de wekker weer op tijd. Er zijn meer verplichtingen en verwachtingen. Naast school en werk moet er weer van alles. Hoe bewaak je in de drukte van het leven de rust?

Rust is in onze maatschappij niet vanzelfsprekend. We gaan achterelkaar door met allerlei dingen die op zichzelf genomen goed zijn: werk en school, sport, zorg voor anderen, noem maar op. Het probleem is alleen dat we altijd ‘aan’ staan. Momenten van helemaal niets, die zijn er vrijwel nooit. Na je werk ga je koken, afwassen, een was opvouwen of het gras maaien. Als je kinderen hebt of naasten die ziek of kwetsbaar zijn, gaat de zorg voor hen altijd door. Los daarvan staan we vaak non-stop aan door de technologie van onze tijd: we krijgen continu nieuws binnen en staan via sociale media voortdurend in contact met anderen. Dus momenten die pauzes zouden kunnen zijn, vullen we vaak zelf op met schermtijd. En dan is het geen rustmoment meer.

Het grootste deel van de dag is ons brein continu in bedrijf met cognitieve activiteiten als praten, nadenken, plannen, noem maar op. Zo’n voortdurende belasting van je brein doet iets met je, daar word je moe van, soms zelfs uitgeput. Het kan ook zijn dat je je gejaagd en onrustig gaat voelen, moeite hebt met concentratie, ontspanning of echt helemaal niets doen.

Dat laatste is juist een heel goed idee: helemaal niets doen, zodat je lichaam en geest rust krijgen en kunnen herstellen, zodat je brein niet cognitief belast is en het zogenoemde ”default mode network” geactiveerd kan raken. Dat netwerk omvat delen van het brein die betrokken zijn bij creativiteit en nieuwe ideeën – dat is ook precies de reden waarom je opeens een mooie inval kunt krijgen op zaterdagmorgen onder de douche.

Het zou veel mensen goeddoen om meer rustmomenten te nemen en die onderdeel te maken van de dagelijkse routine. Elke dag een halfuur is een mooie vuistregel. Twee keer een kwartier kan ook. Dus ga zelf ook even liggen als je kleintje slaapt en de andere kinderen naar school zijn. En, nee, pak dan geen boek of telefoon. Of probeer op je werk pauzes in te bouwen – voor sommige mensen is het heel normaal om een kwartier de ogen dicht te doen, met het hoofd op de armen voorover op het bureau, of om op een matje te gaan liggen. Dat betekent dus wel dat je je dan afzondert en in de pauzes níét met collega’s kletst. Wetenschappelijk onderzoek laat zien hoe we opknappen van regelmatig even helemaal niets doen, hoe stresshormonen dan afnemen, de kwaliteit van de nachtelijke slaap verbetert, enzovoort. Daarbij is liggen effectiever dan zitten.

Iedere situatie is anders en vaak is het even puzzelen om te ontdekken hoe een rustmoment haalbaar is en welk moment goed voor jou werkt. Soms moet je dat afstemmen met anderen – als de ene ouder na het avondeten tijd neemt om uit het raam te kijken, is de ander aanspreekpunt voor de kinderen. Lukt het structureel niet om rust te nemen, dan kan het tijd zijn om activiteiten te schrappen of hulp en ondersteuning van anderen in te roepen.

Rust voor lichaam en geest kan ook je ziel goeddoen. Rustmomenten kunnen meditatieve momenten worden. Wanneer je kijkt naar de wolken, kun je soms zomaar denken aan Gods goedertierenheid, die boven de wolken uitgaat (Psalm 36:6). Je kunt voor jezelf een Bijbeltekst herhalen, het Onze Vader bidden of op een andere manier stil worden voor God. Dat gaat alleen maar als je verder ook stil wordt.

De auteur is rector van het Kennisinstituut christelijke ggz (Kicg), onderdeel van Eleos en De Hoop ggz, en hoogleraar klinische godsdienstpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.