Bijna een op de zes Nederlanders gelooft in een omvolkingscomplot. SGP’ers vormen daar geen uitzondering op. Dat opvallende onderzoeksresultaat kwam eind vorige week naar buiten. Een deel van de politieke elite zou proberen om de autochtone bevolking te vervangen door niet-westerse migranten.
Dat is natuurlijk een bizarre gedachte. Kennelijk zou volgens dit snode plan de oorspronkelijke Nederlandse bevolking gedeporteerd worden en vervangen door mensen van kleur. Daar zijn toch geen serieuze aanwijzingen voor.
Sinister
De term omvolking die in dit verband gebruikt wordt, werd ook gebezigd door de nazi’s. Dat geeft de discussie nog een extra sinistere dimensie. Overigens is het wel zo dat die term in de nazitijd vooral sloeg op een geforceerde assimilatie. Etnische minderheden zouden versneld moeten opgaan in de nationale samenleving.
In ieder geval is het omvolkingscomplot een spookbeeld. Dat een niet te verwaarlozen deel van de bevolking daarin gelooft, heeft onmiskenbaar te maken met de populariteit van laagdrempelige sociale media. Iedereen kan daar in brede kring zijn eigen (waan)denkbeelden spuien en binnenlandse of buitenlandse actoren kunnen er ook belang bij hebben de samenleving op die manier te destabiliseren.
De individualisering van onze samenleving betekent dat mensen al gauw vinden dat ze zelf wel kunnen uitmaken wat waar en goed is en minder dan vroeger geneigd zijn zich daarbij te laten leiden door de mening van deskundigen of vertrouwenspersonen. Dat verschijnsel doet zich ook voor in reformatorische kring. Ook het postmoderne denken, dat een subjectief waarheidsbegrip hanteert, is hier van invloed.
Samenstelling
Nu is het wel een feit dat de samenstelling van de Nederlandse bevolking de laatste decennia behoorlijk gewijzigd is. Velen ervaren dat als problematisch. Dat kun je je voorstellen. De Nederlandse bevolking wordt dan wel niet vervangen door buitenlanders, maar het aandeel allochtonen neemt wel voortdurend toe. Als allochtoon geldt iedereen die in het buitenland geboren is of minstens één ouder heeft die daar geboren is.
Zo onderhand hebben we in Nederland op een bevolking van 18 miljoen bijna 5 miljoen allochtonen. Dat zijn er heel wat. En dat in een dichtbevolkt land! Een aanzienlijk deel is nog moslim ook. Maar bedenk wel, ook koning Willem-Alexander en zijn moeder zijn volgens de gangbare definitie allochtonen. Hun vaders waren immers in het buitenland geboren. Prinses Amalia en haar zussen gelden zelfs als niet-westerse allochtonen. Hun moeder kwam uit Zuid-Amerika.
„Volgens de gangbare definitie gelden prinses Amalia en haar zussen als niet-westerse allochtonen”
Geen Frans
Instroom van buitenlanders is van alle tijden. De een was op zoek naar vrijheid en veiligheid, de ander naar welvaart. In de 16e en de 17e eeuw kwamen vanwege de geloofsvervolging protestanten uit Frankrijk en het huidige België hierheen. In de jaren vijftig van de vorige eeuw kwamen als gevolg van de dekolonisatie Indische Nederlanders en Molukkers naar Nederland. Daarna gastarbeiders. Eerst uit Zuid-Europa, later uit Marokko en Turkije. Nu uit Polen en Roemenië.
Meestal assimileren nieuwkomers na verloop van tijd. Alleen hun naam herinnert dan nog aan hun herkomst. De nazaten van de hugenoten spreken geen Frans meer en zijn opgegaan in de Nederlandse samenleving. Maar daar is wel tijd voor nodig. Verschil in godsdienst en/of huidskleur bemoeilijkt de assimilatie. Seculiere Joden zijn, ook al door gemengde huwelijken, veel meer opgegaan in de westerse samenleving dan orthodoxe joden. Zwarte Surinamers wijken meer af dan een witte migrant uit Argentinië.
Daarbij komt dat het, door de betere en goedkopere reisgelegenheden en de huidige communicatiemogelijkheden, voor allochtonen veel makkelijker is om de contacten met het geboorteland te blijven onderhouden dan vroeger. Dat remt de assimilatie.
Sociale cohesie
Terwijl de autochtone blanke bevolking krimpt (er zijn minder geboorten dan sterfgevallen) neemt het aantal allochtonen toe. Vooral in het straatbeeld van de grote steden is dat duidelijk waar te nemen. Dat heeft onmiskenbaar negatieve gevolgen voor de sociale cohesie. Men kan zich voorstellen dat de autochtone bevolking zich daar niet prettig bij voelt. Zeker als die toestroom maar blijft doorgaan. Ze krijgen het idee dat ze op die manier hun land kwijtraken. Daar moet je op z’n minst begrip voor hebben.
Gemakkelijk kan dan bij mensen het idee postvatten dat daar een boos plan achter zit van een elite die zich niet om hen bekommert, maar die wel aan de touwtjes trekt. Dat geldt zeker ook voor de SGP-achterban. Die weet zich sterk verbonden met het nationale verleden toen Nederland nog een protestantse natie was. Velen van hen hebben ook een sterke binding aan hun woonplaats en regio.
Daarentegen bestaat er een grote afstand tot de dominante meerderheid van seculiere en modern-christelijke mensen die Nederland in allerlei opzichten de verkeerde kant uit sturen. Tijdens de coronacrisis is dat beeld nog versterkt. In het gangbare populistische jargon wordt dat dan versmald tot de elite. Dat verklaart wellicht dat bijna een op de vijf SGP’ers zo’n extreme en duidelijk onjuiste stelling over omvolking onderschrijft.
„De geschiedenis verloopt meestal niet erg planmatig”
Minder
Bestaat er dan geen plan om de samenstelling van de Nederlandse bevolking te veranderen? Zoiets gebeurt toch niet vanzelf! In ieder geval moeten we beseffen dat de geschiedenis meestal niet erg planmatig verloopt. Allerlei actoren (personen en instanties) maken serieuze plannen, maar daarbij worden ze geconfronteerd met tal van onbedoelde, onverwachte en ongewenste neveneffecten. Meestal werkt men los van elkaar en niet zelden tegen elkaar in.
Bovendien gebeuren er allerlei dingen die niemand verwacht had, maar wel grote gevolgen hebben. De val van de Berlijnse muur en het instorten van de Twin Towers bijvoorbeeld. Het resultaat van dat alles zijn ontwikkelingen die men veelal niet voorzien heeft en die lang niet altijd positief gewaardeerd worden.
Zo is de forse groei van het aantal allochtonen na de Tweede Wereldoorlog een gevolg van de dekolonisatie, van tekorten aan werkkrachten, van het vrije verkeer van personen binnen de EU, van de internationalisering van de universiteiten, van de economische en culturele globalisering, van oorlogen in en buiten Europa, van armoede in Afrika en elders en ook van de hedendaagse mobiliteit.
Die massale toestroom kan inderdaad wel wat minder. Wat minder buitenlandse studenten vermindert de kamernood. Minder buitenlandse arbeiders die met slechte werk- en leefomstandigheden genoegen moeten nemen, is om verschillende redenen ook gewenst. De stroom asielzoekers moeten we eveneens zien te beperken. Daar is nieuw beleid voor nodig. Onze samenleving is niet maakbaar, maar wel, zij het beperkt, stuurbaar.
De auteur is oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad.
