Aan de Duitse worsteling met pro-Palestijnse demonstraties is dinsdag een nieuw hoofdstuk toegevoegd, met mogelijk grote juridische gevolgen. Een 22-jarige vrouw uit Berlijn is door de rechter veroordeeld tot een boete van 600 euro voor het scanderen van de omstreden pro-Palestijnse slogan ”From the river to the sea, Palestine will be free”.
Volgens de rechter kan die leus „in deze specifieke context alleen maar worden beschouwd als een ontkenning van Israëls bestaansrecht”. De vrouw gebruikte de slogan tijdens een vooraf verboden demonstratie op 11 oktober vorig jaar – vier dagen na de aanval van terreurgroep Hamas op Israël.
Gezien de korte periode tussen die aanslag en de pro-Palestijnse demonstratie, staat in een verklaring van de rechtbank, mag het gebruik van ”From the river to the sea” worden gezien als „steun voor de aanval”. Het vergoelijken van zulke ernstige misdrijven is in strijd met het Duitse wetboek van strafrecht.
Op de zaak kwamen dinsdag tientallen demonstranten af, van wie velen een kaffiya droegen, de bekende Palestijnse sjaal. Volgens Berlijnse media betuigden ze steun aan de vrouw. Zowel binnen als buiten het gerechtsgebouw werd opnieuw ”From the river to the sea” gescandeerd. Vanwege de commotie moest de rechtszaal zelfs worden ontruimd.
Hoger beroep
De uitspraak werd nauw gevolgd door juristen. Niet eerder werd iemand in Duitsland veroordeeld voor het gebruik van de slogan, die al decennia wordt gebruikt door Palestijnen, maar sinds de Gazaoorlog nog vaker te horen is tijdens demonstraties. Hoe groot de juridische gevolgen zijn is echter nog de vraag. De regionale Berlijnse rechtbank staat onder aan de gerechtelijke keten. De kans is groot dat de zaak in hoger beroep wordt uitgevochten.
Duidelijk is echter dat de Duitse worsteling met pro-Palestijnse demonstraties voorlopig aanhoudt. Vóór de Hamasaanval op Israël werd de omstreden slogan niet als strafbaar feit gezien, omdat die voor meerdere uitleggen vatbaar is.
Sinds 7 oktober ligt het gebruik ervan echter onder een vergrootglas. Nancy Faeser, de Duitse minister van Binnenlandse Zaken, noemde de leus „pro-Hamas”. Maar van een landelijk verbod is geen sprake – de politieke stellingname van Faeser wordt in de diverse juridische districten in het land verschillend uitgelegd.
Context speelt een grote rol, blijkt uit rechterlijke uitspraken. Het moet duidelijk zijn of mensen die de slogan gebruiken, daarmee de wreedheden van Hamas goedkeuren. In het geval van de nu veroordeelde vrouw was daar volgens de rechter inderdaad sprake van. Zelf beweerde ze een heel andere bedoeling te hebben met de slogan, namelijk oproepen tot „vrede en gerechtigheid” in het Midden-Oosten. De rechter verwierp die uitleg.
Niet strafbaar
Het scanderen van ”From the river to the sea” ligt niet alleen in Duitsland gevoelig. Ook in andere westerse landen spreken politici zich ertegen uit en worden rechtszaken aangespannen. In oktober typeerde het Nederlandse parlement de leus als oproep tot geweld. Onder meer de coalitiepartijen VVD, PVV, BBB en Pieter Omtzigt van NSC stelden dat die de „vernietiging van de staat Israël propageert”.
Maar ook in Nederland is justitie terughoudender dan de politiek. In 2022 oordeelde het openbaar ministerie dat de leus „niet strafbaar” is. Na de terreuraanval van Hamas boog het OM zich vanwege „de veranderde context” opnieuw over de kreet, naar aanleiding van flyers die werden uitgedeeld bij een demonstratie van de actiegroep Students for Palestine in Leiden.
Het eerdere oordeel blijft echter overeind, stelde het OM in juni. Dat benadrukt dat de strafbaarheid van dit soort slogans altijd „afhangt van de feitelijke omstandigheden”.
