Nieuws in beeld

Het Binnengasthuisterrein een dag na de demonstraties. Pro-Palestijnse studenten voerden eerder actie bij het Binnengasthuisterrein van de Universiteit van Amsterdam (UvA) waarbij ze barricades bouwden. beeld ANP Ramon van Flymen

Het Binnengasthuisterrein in Amsterdam na de demonstraties. Op veel muren zijn pro-Palestinaleuzen gekalkt. beeld ANP, Ramon van Flymen 

Het Binnengasthuisterrein in Amsterdam na de demonstraties. Op veel muren zijn pro-Palestinaleuzen gekalkt. beeld ANP, Ramon van Flymen 

Het Binnengasthuisterrein in Amsterdam na de demonstraties. Op veel muren zijn pro-Palestinaleuzen gekalkt. beeld ANP, Ramon van Flymen 

Was u verrast door het felle karakter van de demonstraties en bezettingen bij uw universiteit?

„Ja en nee. Ik zag het wel aankomen, alleen al doordat de gebeurtenissen aan Amerikaanse universiteiten een inspiratie waren voor wat nu in Nederland gebeurt. Ik kijk er op twee manieren naar. Als wetenschapper zie ik een soort ”rite de passage”, studenten die bij het volwassen worden hun uitlaatklep vinden rond een groot, vaak utopisch doel.

Op de achterkant van de flyer met huisregels stonden kreten als ”From the river to the sea, Palestine is Arab” en ”Hey hey, ho ho, Israel has got to go”. Die agressieve teksten staan haaks op het academische debat en denkniveau dat je mag verwachten bij een universiteit. Dat verbaast mij dan weer wel.”

Maar wat doe je eraan?

„Alle partijen, demonstrerende studenten en docenten en bestuurders, moeten academische waarden nastreven. Je brengt de complexe werkelijkheid zeker als wetenschapper niet terug tot een simpel niveau van goed dan wel fout. Je probeert te begrijpen, wisselt meningen uit, praat met elkaar, je zoekt achtergronden, context en nuance en gebruikt argumenten die moeten overtuigen.

„„Juist universiteiten zijn in Israël plekken waar Joden en Arabieren elkaar ontmoeten en de cruciale gesprekken gevoerd worden” ” - Bart Wallet, hoogleraar Joodse studies UvA

Demonstreren is natuurlijk een heel belangrijk recht, maar ook daar geldt als huisregel van de universiteit dat je geen gezichtsbedekkende kleding draagt en je beperkt tot woorden. Ik vond de vanuit sympathie met Israël georganiseerde tegenactie van jongeren die de bezette campus op kwamen ook niet verstandig. In beide gevallen escaleer je, de emoties komen bovendrijven en dan is geweld om de hoek. De wetenschappelijke nuance was het eerste slachtoffer bij de rellen aan de universiteit in Amsterdam.

Maar ook dat een gelaagde, complexe situatie als nu rondom Israël en Gaza wordt platgeslagen tot simpele, binaire posities: je bent ergens voor of tegen, en dat is vervolgens nogal onverzoenlijk. Een deel van de teksten bij deze demonstraties vond ik extreem.”

Wat is uw positie en rol momenteel bij de Universiteit van Amsterdam?

„Geen. Bij de onderhandelingen tussen demonstranten en universiteitsbestuur ben ik niet betrokken. Ik kan ook niet beoordelen of de opvatting dat al tot ontruiming besloten was terwijl de gesprekken nog liepen, klopt. De decaan van de rechtenfaculteit heeft laten weten dat met de leiders van de demonstratie overeengekomen was dat iedereen maandagavond naar huis zou gaan, maar dat een klein deel zich verzette en bleef. Die kregen later te maken met de politie.”

Wat zou u bestuurders en studenten nu adviseren?

„De-escalatie is nu het beste dat kan gebeuren. Momenteel hoor je alleen de zeer vocale minderheid die aan schuldigverklaring ”by association’’, door medeplichtigheid, doet. Iedereen die niet meteen afziet van welk contact dan ook met iets Israëlisch is meteen medeplichtig aan genocide, zelfs de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema is daarvan al beticht. Zo kom je natuurlijk geen stap verder.

Ik weet zeker dat ook bij de demonstranten mensen zijn die niet uit zijn op het vernietigen van de staat Israël en geen geweld willen. De meerderheid bij studenten en docenten, die wel een genuanceerd debat wil, moet aan het woord komen. Het moet een erezaak zijn voor elke universiteit dat vrijheid van meningsuiting wordt gewaarborgd en het debat veilig is voor wie dan ook.”

U doet onderzoek en doceert Joodse studies. Bent u wetenschappelijk minder vrij geworden sinds de Hamasaanslagen van 7 oktober vorig jaar en de oorlog in Gaza?

„Natuurlijk heeft het een effect op de sfeer waarin je je werk doet en vooral op de studenten die ik tegenkom. Inhoudelijk is voor mij niets veranderd, ik behandel gewoon de onderwerpen die ik wil in alle openheid, wel met meer urgentie. Juist nu is behoefte aan verdieping en kennis. Natuurlijk krijg ook ik mails en berichten die heel onsmakelijk zijn, maar ik laat me daar niet door leiden.

Je ziet bij Joodse studenten wel steeds prangender de vraag: Mag ik hier nog zijn, is Nederland een thuis voor mij? Ik zie overigens ook studenten van Arabische komaf die genuanceerd willen blijven denken en niet verzanden in vijandbeelden. Zij worstelen ook met de hele situatie. Wat nu gebeurt, raakt beide groepen enorm.”