De foto van een bebloede Donald Trump met zijn vuist in de lucht werd direct hét beeld van de mislukte moordaanslag. „Trump realiseerde zich direct dat dit onvergetelijke beelden oplevert.”
Terwijl agenten van de Secret Service Trump bespringen, schiet een aantal fotografen aan een stuk door foto’s. De beelden gaan de wereld over. Een daarvan springt er met name uit. „Als er één foto is die iconisch kan gaan worden, dan is het degene waarbij Trump te zien is met de Amerikaanse vlag, bebloed gezicht en zijn vuist in de lucht”, zegt dr. Rutger van der Hoeven. Hij is historicus en verbonden aan de Universiteit Utrecht en deed onderzoek naar iconische foto’s en wat mensen daarin lezen.
Dat zijn foto’s van historische gebeurtenissen die voortleven in het gemeenschappelijke geheugen. Een overbekend voorbeeld is het ”napalmmeisje”, dat tijdens de Vietnamoorlog al huilend en naakt over straat rende. Een ander is de ”tankman”, een anonieme demonstrant die in 1989 bij het Plein van de Hemelse Vrede in Peking een colonne tanks de weg versperde. „Dat zijn foto’s die door heel veel mensen herkend en belangrijk gevonden worden. Wil een beeld iconisch zijn, dan moet het ook staan voor iets groters.”
Instinct
De foto van Trump wordt al vlug als bijzonder erkend. De fotograaf die de bewuste plaat maakte, Evan Vucci, zei het belang van de foto snel door te hebben. „Ik wist dat het een moment in de Amerikaanse geschiedenis was en dat het vastgelegd moest worden”, stelde hij kort na de moordaanslag. Trump verwoordde het op zijn manier. „Veel mensen zeggen dat het de meest iconische foto is die ze ooit hebben gezien”, verklaarde hij tegen de Amerikaanse krant de New York Post. „Ze hebben gelijk.”
Voor Van der Hoeven zijn er meerdere redenen waarom deze foto zo krachtig is. „Het beeld straalt onoverwinnelijkheid uit, met Trumps gebalde vuist in de lucht. Hij staat in het middelpunt. De mensen om hem heen zijn slechts figuranten.” En dan zijn er nog de ”stars and stripes” tegen een strakblauwe lucht, het meest belangrijke symbool voor veel Amerikanen. „Dat maakt deze foto symbolisch, het staat voor Amerikaanse triomf”, zegt Van der Hoeven.
Of deze foto echt iconisch zal worden? De onderzoeker twijfelt. „Een iconisch beeld is er een die miljoenen mensen zich voor de geest kunnen halen. Hebben we het over het ”napalmmeisje”, dan denkt zowel iemand uit Europa als uit China direct aan hetzelfde Vietnamese meisje. Is dat over tien jaar ook het geval bij de foto van Trump? Dat moet ik nog zien.”
De oud-president zelf wist meteen hoe belangrijk het beeld kon zijn dat hij van zichzelf neerzette. „Dit gebeurde niet per ongeluk”, zegt Van der Hoeven. „Trump realiseerde zich direct dat dit onvergetelijke beelden oplevert. Dat is zijn eerste instinct: hoe komt dit over op de kijkers. Dat is wat cynisch, maar je kunt het hem ook niet kwalijk nemen. Zo heeft hij zijn hele leven geleid.”
Stamelen
De oud-president gaat het beeld dan ook „eindeloos gebruiken voor zijn campagne”, verwacht Van der Hoeven. „Hij heeft zijn politiefoto ook gebruikt voor de verkiezingscampagne. De meeste mensen zouden zich daar diep voor schamen, maar hij zet het in om een beeld op te roepen dat allerlei vijanden hem op alle mogelijke manieren willen stoppen. En dat geldt voor deze foto natuurlijk ook.”
„Het gaat in deze verkiezingen om zulke kleine verschillen, dat zo’n foto het laatste zetje in het voordeel van Trump kan geven” - dr. Rutger van der Hoeven, historicus
Wat mensen er vervolgens in lezen, kan echter verschillen. „Voor Trump-aanhangers heeft de foto krachtige symboliek. Die staat voor vechtlust, heroïek en het weigeren op te geven. Dat bewijst voor hen nogmaals dat Trump klaar is voor het presidentschap, in tegenstelling tot Biden. Trump reageerde gecontroleerd, raakte niet in paniek en begon niet te stamelen. ”
Volgens sommige commentaren is de strijd om het Witte Huis hiermee al beslist, maar zover wil de historicus niet gaan. Hij verwacht niet dat deze foto Trump een grote golf van steun zal opleveren. Het zal met name twijfelaars aan Republikeinse zijde over de streep kunnen trekken, denkt hij. Dat kan wel het verschil maken. „Het gaat in deze verkiezingen om zulke kleine verschillen, dat zoiets het laatste zetje in het voordeel van Trump kan geven.”
Met een blik op het verleden constateert de historicus dat aanslagen niet per se leiden tot toenemende populariteit. Er worden al snel parallellen getrokken met de aanslag op president Ronald Reagan in 1981. In zijn geval „heeft het vooral zijn al bestaande populariteit bekrachtigd, die hij vooral te danken had aan een groeiende economie”. President Gerald Ford overleefde twee aanslagen, een jaar voor de verkiezingen van 1976. „Het heeft hem in de strijd met Jimmy Carter niet geholpen. Het zijn schokkende gebeurtenissen, maar ze beslissen niet de verkiezingen.”
