Rust, reinheid en regelmaat. Opvoeders van de prikkelgeneratie verzuchten wel eens dat ze verlangen naar vroeger, toen alles nog zo eenvoudig was: zonder smartphone. Maar nostalgie is geen goede basis voor mediaopvoeding.
Wat is een goede leeftijd om een kind een smartphone te geven? In elk geval niet zo lang het op de basisschool zit, vindt het oudercollectief Smartphonevrij Opgroeien . Deze week lanceerden twee moeders een website in een poging andere opvoeders ervan te overtuigen dat het echt beter is om kinderen langer op te laten groeien zonder een smartphone. „Ik denk dat we straks op deze jaren terugkijken en zeggen: wat ongelofelijk dat we kinderen toen nog smartphones gaven”, zei een van hen in NRC .
De zorgen van deze moeders en andere ouders zijn meer dan terecht. Er is nauwelijks een goede reden te bedenken waarom een kind van 8 een smartphone nodig heeft. En er zijn tal van goede redenen om een kind van 10 te vrijwaren van schedelbreukchallenges op Tiktok of het hacken van zijn of haar Instagramaccount. Dat scholen intussen steeds meer doen om smartphonegebruik in en om de les terug te dringen, helpt daarbij, maar dan blijft er nog een flink deel van de dag over.
„Bespaar basisschoolleerlingen de ballast van een apparaat dat je uitdaagt tot een schedelbreukchallenge”
Opvallend is wel dat zo’n groep ouders nú met dit seculiere initiatief komt. In de gereformeerde gezindte proberen kerken, scholen, jeugdbonden, oudercollectieven en stichtingen rond mediawijsheid al twee decennia tegen de stroom in te roeien. Een jaar of tien geleden verschenen al boeken met titels als ”Digitale dementie”, ”Ontketen je brein” en ”Schermgaande jeugd”. En antroposofische scholen werken nog steeds met krijtborden, terwijl leerlingen er alleen knippen en plakken met een echte schaar en met plakband.
„De verslavende beeld- en prikkelcultuur vraagt om een drastische tegenbeweging, niet alleen van kinderen maar ook van hun ouders”
Het initiatief van deze ouders is een welkome aanvulling op allerlei bestaande pogingen tot bewust en verantwoord omgaan met de smartphone en sociale media door jongeren. Echter, opvoeden is veel méér dan je kinderen weghouden van een apparaat, alsof daarmee alle gevaar uit te bannen is. Smartphonevrij Opgroeien legt –terecht– de vinger bij de nadelen van de smartphone, maar ook de andere kant verdient aandacht. Jongeren moeten vroeg of laat leren verantwoord om te gaan met digitale media. Dat vereist een basishouding van matigheid, integriteit, transparantie en weerbaarheid, gekoppeld aan vaardigheden als geconcentreerd lezen en kritisch denken. De verslavende beeld- en prikkelcultuur vraagt om een drastische tegenbeweging, niet alleen van kinderen en jongeren maar ook van hun ouders. Binnen zo’n mediawijze opvoeding past ook het beperken van smartphonegebruik, maar dat is nog maar het begin.
Dit zijn noties rond mediawijsheid waar christenen zich al langer bewust van waren. Toch blijkt het moeilijk om ze in praktijk te brengen. Des te beter dat seculiere ouders hun nu de spiegel voorhouden.
