Dat blijkt uit een donderdag gepubliceerd onderzoek van de Radboud Universiteit naar de ervaringen van scholieren, ouders en docenten met een smartphoneverbod op school. Het is voor het eerst dat er onderzoek gedaan is naar de effecten van een volledig mobielvrije school. Aan de studie namen zo’n duizend leerlingen van twee middelbare scholen uit Nijmegen deel. De studie werd uitgevoerd onder leiding van universitair docent Loes Pouwels.

Sinds 1 januari 2024 is het gebruik van mobiele telefoons op middelbare scholen niet meer toegestaan. Onderwijsinstellingen mogen zelf bepalen of het verbod enkel in de klas of ook in de rest van het gebouw geldt. Sommige scholen hebben een zogeheten ”thuis-of-in-de-kluisbeleid” ingevoerd, waarbij leerlingen hun smartphone thuis of in een kluis op school moeten laten.

Hoe beoordelen leerlingen een volledig mobielvrije school?

Pouwels: „Een op de vijf scholieren geeft aan minder afgeleid te zijn nu ze hun telefoon niet meer op zak hebben. Het invoeren van een thuis-of-in-de-kluisbeleid lijkt dus een relatief simpele maatregel die zeker zoden aan de dijk zet.”

Een van de doelen van een smartphoneloze school is dat leerlingen meer met elkaar in gesprek gaan. In hoeverre wordt dat sociale doel ook behaald?

„Uit ons onderzoek blijkt dat de helft van de leerlingen meer praat met hun klasgenoten. Veel scholieren zien dat als een voordeel. Tegelijkertijd geven sommige jongeren aan dat ze geen behoefte hebben om te moeten praten met mensen of verplicht sociaal te moeten doen. In totaal vindt bijna 40 procent van de leerlingen dat het gezelliger is geworden in de pauzes. Een vergelijkbaar percentage, 37 procent, vond daarentegen de pauzes met een smartphone leuker.”

In hoeverre heeft het thuis-of-in-de-kluisbeleid effect op de leerprestaties van leerlingen?

„Dat hebben we in deze studie niet onderzocht. De scholen die aan dit onderzoek deelnamen, hebben dit beleid pas sinds begin dit jaar. Dat maakt de periode te kort om op dit vlak conclusies te trekken.”

Leerlingen moeten op school leren hoe ze verstandig omgaan met hun smartphone. Daarom is het onverstandig de telefoon te verbieden, vinden tegenstanders van een mobielverbod. In hoeverre leggen scholieren ook de vinger bij dat argument?

„Een deel van de leerlingen zegt inderdaad dat ze het idee hebben dat ze minder voorbereid worden op hoe ze goed omgaan met hun telefoon. Ook sommige ouders maken zich daarover zorgen. Persoonlijk denk ik dat een school met een „thuis-of-in-de-kluisbeleid” ook serieus werk kan én moet maken van mediawijsheid. Bijvoorbeeld door in de klas te praten over thema’s als sexting of cyberpesten.”

Uit uw onderzoek blijkt dat dat laatste afneemt, maar dat leerlingen wel meer offline pestgedrag zien. Hoe komt dat?

„Een voordeel van minder online zijn, is natuurlijk dat er minder online gepest kan worden. Een van de respondenten gaf bijvoorbeeld aan dat het niet meer mogelijk is om rare foto’s of filmpjes te maken van anderen en klasgenoten daarmee te pesten. Tegelijkertijd ervaren leerlingen wel dat het onrustiger is op school. Er zijn meer ruzies, er is meer fysiek pestgedrag. Heel opmerkelijk vind ik dat overigens niet. Zodra leerlingen meer met elkaar communiceren, gaan er immers ook meer dingen mis. Maar het is wel zaak dat scholen hier extra alert op zijn.”