SGP lijkt haar zetel vooralsnog te behouden. ChristenUnie haalt op dit moment de kiesdrempel volgens een voorlopige exitpoll net niet. Volg de laatste updates.
Advertentie
De redactie sluit dit liveblog. Volg de laatste ontwikkelingen via Net binnen.
Een overzicht van de verkiezingsdag op RD.nl:
09:58 uur: Stemmen in GGiN Gouda: „Europa bepaalt te veel”
21:59 uur: Ruissen: Historische uitslag voor SGP
22:21 uur: Leuk, zo’n exitpoll, maar wat zegt die nu?
Na de definitieve exitpoll van 21:30 uur zullen de partijen moeten wachten tot zondagavond voor de definitieve uitslag. De PVV en GroenLinks-PvdA zijn de grootste partijen geworden. GroenLinks-PvdA lijkt acht zetels halen, de partij van Geert Wilders stevent af op zeven zetels.
De SGP lijkt op één zetel uit te komen. De ChristenUnie lijkt haar zetel te verliezen. SGP’er Bert-Jan Ruissen houdt een slag om de arm, maar zegt dankbaar te zijn voor de uitslag. ChristenUnie-lijsttrekker Anja Haga houdt vooralsnog hoop op een zetel.
De ChristenUnie blijft tot zondag in onzekerheid over de vraag of de partij nog wel een zetel behoudt in het Europees Parlement. De partij verdwijnt volgens de exitpoll van Ipsos I&O/NOS uit het parlement, maar het kan zijn dat de partij bij de uiteindelijke uitslag toch vertegenwoordigd blijft. „Het is nog even spannend, zondag weten we het definitief”, zegt lijsttrekker Anja Haga in een korte reactie.
„Aan de inzet van al die fantastische kandidaten en al die fantastische vrijwilligers ligt het zeker niet”, aldus de Europarlementariër. „Die hebben geknokt voor elke stem. Ik dank hen uit de grond van mijn hart. De vrijheid van een ieder blijft sowieso onze missie, op al die mooie plekken waar de ChristenUnie vertegenwoordigd is.”
Anders dan andere jaren, hadden de ChristenUnie en de SGP niet een gezamenlijke kieslijst. Dat had de ChristenUnie in 2022 besloten, omdat de partijen op belangrijke thema’s te ver uit elkaar waren gedreven. Met een gedeelde kieslijst kregen de partijen vaak 2 zetels. Nu lijkt de SGP sowieso op een zetel te kunnen rekenen, waar dit voor de ChristenUnie dus maar de vraag is.
Volt-leider Laurens Dassen noemt de uitslag voor zijn partij volgens de exitpoll van Ipsos I&O/NOS een „geweldig resultaat”. De Nederlandse afdeling van de Europagezinde partij krijgt voor het eerst een zetel. „Je wil natuurlijk altijd zoveel mogelijk zetels halen, maar we zijn blij dat we er één hebben”, zegt Dassen. Het is volgens de politicus een „goede zaak” dat partijen met „een constructieve houding” richting Europa in zijn ogen een goede uitslag hebben.
GroenLinks-PvdA wordt volgens de exitpoll de grootste Nederlandse partij in het Europees Parlement, met 8 zetels. Daarna volgt de eurokritische PVV met 7 zetels.
De komende vijf jaar wil Volt kiezers laten zien hoe belangrijk de Europese Unie is, zegt Dassen. Hij kijkt met spanning naar de veertien andere lidstaten waarin Volt meedoet, maar verwacht nog niet dat deze genoeg zetels zullen halen om een eigen Europese familie te vormen. Ze sluiten mogelijk aan bij de Groenen of de liberale fractie Renew. Hier zullen de Europarlementariërs van Volt na de verkiezingen over stemmen.
Zondag meldt de ANP Verkiezingsdienst de uitslag op basis van de getelde stemmen. De werkelijke uitslag van partijen kan één zetel hoger of lager uitpakken. Volgens onderzoekers is Volt een van de partijen die mogelijk toch met een zetel meer eindigt dan voorspeld in de exitpolls.
„Natuurlijk, we hadden op meer gehoopt, maar we mogen best blij zijn met het resultaat”, zegt de Europese lijsttrekker van de VVD Malik Azmani na een voor de partij teleurstellende exitpoll van Ipsos I&O/NOS. De liberalen zouden van 5 naar 4 zetels zakken. Tijdens de uitslagenavond in het Rotterdamse Hotel nhow zegt Azmani tegen de aanwezige leden dat ze „best trots” mogen zijn, omdat de VVD de derde Nederlandse partij in het Europees Parlement lijkt te worden.
De lijsttrekker reageert ontkennend op de vraag of kiezers de VVD hebben afgestraft omdat de partij in Nederland gaat samenwerken met de radicaal-rechtse PVV, zegt hij voor een camera van de NOS.
In haar Europese familie Renew kreeg de VVD veel kritiek te verduren om de samenwerking met de partij van Geert Wilders. De fractieleider Valérie Hayer heeft zich hier onlangs in scherpe bewoordingen over uitgelaten en dreigde zelfs om de VVD uit Renew te zetten. Die opmerkingen heeft de VVD zetels gekost, denkt de huidige Europarlementariër Bart Groothuis, die op de tweede plaats op de lijst van de liberalen staat.
D66-leider Rob Jetten is blij met de zetel die zijn partij volgens de exitpoll op donderdagavond erbij lijkt te winnen in het Europees Parlement. „Positieve Europese krachten” hebben volgens hem gewonnen, zegt hij na de winst van ook GroenLinks-PvdA. De eurosceptische PVV won ook enorm, maar partijen die met hem in een coalitie stappen presteerden minder dan verwacht.
Vooral in het voorspelde zetelverlies van de VVD ziet D66 een signaal. Jetten: „Laat onze winst een boodschap zijn aan liberale partijen, conservatieve partijen in Europa die het tegenwoordig normaal vinden de samenwerking met extreemrechts aan te gaan. En te normaliseren wat niet normaal zou moeten worden.” Zijn partij zal in Brussel én in Den Haag „elke dag opstaan tegen de politiek van populisme en uitsluiting”, belooft de partijleider.
PVV-leider Geert Wilders is „enorm blij” met de uitkomst van de Europese verkiezingen. Zijn partij lijkt nu 7 zetels te halen in het Europees Parlement, net 1 minder dan GroenLinks-PvdA. Maar Wilders hoopt dat bij de uitslagen zondag zijn partij toch als grootste uit de bus zal komen. Hij noemt het „een gigantische overwinning”.
Zondagavond komen via de ANP Verkiezingsdienst de uitslagen naar buiten op basis van de getelde stemmen in gemeenten. De zetels zoals die donderdag bekend zijn geworden, komen van een exitpoll van Ipsos I&O/NOS.
Wilders noemde de „dikke 7 zetels” waar zijn partij op afstevent „ongekend”. „Ik denk niet dat dat veel eerder door partijen is gehaald." Bij de Tweede Kamerverkiezingen in november werd de PVV nog veruit de grootste partij. Nu lijkt GroenLinks-PvdA Wilders’ partij toch voorbij te streven, hoewel Wilders nog steeds hoopt op 8 zetels. „Een mooier resultaat is natuurlijk altijd mogelijk, maar had ik eigenlijk niet verwacht.”
De PVV verloor bij de verkiezingen in 2019 nog haar 4 zetels en verdween daarmee uit het Europees Parlement. Na verdeling van de Britse zetels als gevolg van de Brexit, kreeg de PVV toch een Europarlementariër, maar die stapte over naar Forum voor Democratie. De afgelopen vijf jaar had de partij dus weinig te zeggen in Brussel. Een overwinning van de partij lag evenwel voor de hand: de PVV boekte niet alleen een monsterzege bij de Tweede Kamerverkiezingen, maar is sindsdien zelfs verder gegroeid in de peilingen.
GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is blij met de 8 zetels die zijn gecombineerde partij in het Europees Parlement lijkt te behalen. De partij is de grootste Nederlandse partij in Brussel, maar verliest wel 1 zetel. Toch is de groene sociaaldemocraat uitzinnig. „Hiermee kunnen we aan de slag.” Hij hoopt Europa „solidair” en „veiliger te maken” en wil ervoor „zorgen dat er een Green Deal 2.0 komt”.
Hij feliciteert ook de PVV, die enorm groeit en 7 zetels haalt in het Europees Parlement. Maar Timmermans is ook erg blij met andere pro-Europese partijen die goed scoorden volgens de exitpoll van Ipsos I&O/NOS, evenals de kleine 47 procent van de kiezers die in Nederland naar het stemlokaal is gegaan. „Hoezo Europa leeft niet? Hoge opkomst sinds de val van de muur. Europa leeft", riep hij de leden toe in Utrecht.
Signaal
„Een heel belangrijk signaal aan de rest van Europa”, zei Bas Eickhout, lijsttrekker van GroenLinks-PvdA in een reactie op de exitpoll. „In Europa is het verhaal tot nu toe dat radicaal-rechts en extreemrechts aan het opkomen zijn. Nederland laat zien dat progressief Europa een antwoord kan hebben en dat wij staan voor het solidair, sociaal, groen en sterk Europa.”
Zijn woorden konden rekenen op een luid gejuich in TivoliVredenburg, waar GroenLinks-PvdA donderdagavond bijeen is. De zaal was uitzinnig en scandeerde: “Bas, Bas, Bas.”
Eickhout bedankte alle leden voor hun inzet tijdens de campagne. “Deze overwinning is van ons allemaal”, zei de lijsttrekker. “Wij hebben vandaag laten zien: we kunnen het. Wij staan voor het alternatief waar Nederland naar snakt.”
Advertentie
„Het is bloedspannend” zegt Dirk Gotink, de lijsttrekker van NSC voor de Europese verkiezingen. „We staan nu op 1 zetel, maar we moeten een slag om de arm houden”, zo zegt hij op de verkiezingsbijeenkomst van de partij in Den Haag. Uit de tweede exitpoll blijkt dat NSC die zetel behoudt. Zondagavond wordt de verkiezingsuitslag pas bekendgemaakt.
„We hebben wel laten zien waar NSC voor staat, wat wij bij te dragen hebben aan de Europese discussie en waar wij de komende vijf jaar keihard aan gaan werken”, zegt hij direct na de eerste exitpoll van Ipsos I&O/NOS.
Hij is „natuurlijk blij” met een zetel, zegt hij ook hij tegen het ANP. „Vorig jaar bestond de partij nog niet eens.” De partij van Pieter Omtzigt werd vorige zomer opgericht.
NSC heeft nu 20 zetels in de Tweede Kamer „en een voet tussen de deur in Europa. Dat is gewoon ontzettend belangrijk, zo’n vooruitgeschoven post. Als je echt dingen wilt veranderen, heb je ook invloed in Europa nodig”, zegt Gotink.
„Steeds meer Europese thema’s komen rechtstreeks aan op de keukentafel bij mensen in Nederland en daar wordt wat mij betreft te weinig rekening mee gehouden”, zegt Gotink.
Het project van een nieuw, degelijk CDA lijkt zich uit te betalen, denkt partijleider Henri Bontenbal naar aanleiding van de exitpoll van Ipsos I&O namens de NOS. Hij spreekt bij de NOS van een „tussenmeting” die hoopvol stemt over de koers die hij vaart met een „nieuw CDA met nieuwe mensen en een nieuw verhaal”.
Veel CDA’ers stapten de afgelopen jaren ook over naar NSC en BBB. Die partijen wonnen minder dan aanvankelijk verwacht, maar daar zegt Bontenbal niet mee bezig te zijn.
Het CDA partij verloor overigens wel een zetel ten opzichte van 2019 en gaat van 4 naar 3 zetels in het Europees Parlement. Toch ziet Bontenbal een positieve trend ten opzichte van de nederlaag van de christendemocraten bij de Tweede Kamerverkiezingen in november vorig jaar.
De opkomst bij de verkiezingen voor het Europees Parlement is dit keer een stuk hoger uitgevallen, zo blijkt uit de tweede exitpoll van Ipsos I&O/NOS. Er ging donderdag 46,8 procent van de kiezers naar de stembus. Vijf jaar geleden was dat 41,8 procent.
„Dit kun je gerust historisch noemen”, zegt lijsttrekker Bert-Jan Ruissen in een eerste reactie.
Volgens een laatste exitpoll van Ipsos I&O verdwijnt de ChristenUnie uit het Europees Parlement. De christelijke partij heeft daar momenteel een zetel.
Maar de partij houdt hoop. „Het is nog even spannend, zondag weten we het definitief”, laat Europarlementariër Anja Haga (CU) weten. Volgens de politica die bijna een jaar geleden Peter van Dalen opvolgde als Europarlementariër ligt het gepeilde verlies niet aan de inzet van „fantastische kandidaten en vrijwilligers, die hebben geknokt voor elke stem”.
Haga feliciteert de SGP die volgens de exitpoll wel verzekerd lijkt te zijn van een zetel in het Europarlement. De twee christelijke partijen namen in 2019 nog gezamenlijk deel aan de verkiezingen. De samenwerking werd beëindigd vanwege onenigheid over toetreding van FVD tot de Europese fractie waar beide partijen toen nog samen deel van uitmaakten.
BBB-leider Caroline van der Plas is opgetogen dat haar partij volgens de eerste exitpoll twee zetels in het nieuwe Europees Parlement lijkt te halen. Die uitslag is onder meer te danken aan de deelname van BBB aan de nieuwe regeercoalitie en aan haar „klimaatrealisme”, denkt Van der Plas.
Van der Plas schoot vol door de exitpoll, die voor de partij gunstiger uitpakt dan de peilingen van de afgelopen tijd. BBB doet voor het eerst mee met de Europese verkiezingen en de uitslag „maakte emotioneel. Één zetel, daar hadden we wel vertrouwen in. Maar die tweede hing erom. Gewoon twee zetels, uit het niks!” Ze spreekt van „een gekkenhuis”.
Na de bekendmaking van de eerste exitpoll klonk er luid gejuich. Veel BBB’er zeiden tegen een ANP-verslaggever ter plaatse wel rekening te houden met een zetel. Dat het er twee zijn geworden, zien ze als winst. Later op de avond werd massaal „twee, twee, drie!” gescandeerd. Veel aanwezigen zijn optimistisch over nog een extra zetel bij de definitieve uitslag, die op zondagavond wordt bekendgemaakt.
De twee Europarlementariërs die BBB lijkt te kunnen afvaardigen zijn „enorm belangrijk”, denkt Van der Plas. „Want in Brussel, daar wordt alles bepaald.” BBB zint op belangrijke aanpassingen aan het Europese klimaat- en landbouwbeleid.
Lijsttrekker Sander Smit gaat in Brussel „een koerscorrectie brengen”, zegt hij. Hij is niet onder de indruk van de score van GroenLinks-PvdA, die de grootste lijkt te worden. “Als je alle rechtse partijen bij elkaar voegt, zijn die de grootste.” Smit gaat, volgens de huidige exitpoll, samen met nummer 2 Jessika van Leeuwen het Europees Parlement in.
Kamerlid Henk Vermeer zag in de Europese verkiezingen een „interessant” toetsmoment voor de steun voor het kabinet in wording met PVV, VVD en NSC. Dat GroenLinks-PvdA de meeste zetels in de exitpoll haalde, baart hem geen zorgen. De PVV kan ze zomaar nog inhalen, verwacht hij.
BBB wil in het Europees Parlement aansluiten bij de machtige christendemocratische EVP van onder meer het CDA. Die middenpartij steunde afgelopen jaren onder meer de Green Deal, het ambitieuze Europese klimaatbeleid. Maar lijsttrekker Smit heeft „goede hoop dat daar nu realistischer naar gekeken wordt”.
Ondertussen zoekt Smit ook de samenwerking met de rechterflank, met name de rechts-nationalistische ECR-fractie. Hij voelt zich daarmee „nauw verbonden”. Samenwerken met radicaal-rechts is een belangrijk twistpunt in deze verkiezingscampagne en ook binnen de EVP.
De StemWijzer voor de Europese verkiezingen is ruim 2,3 miljoen keer volledig ingevuld. Dat is meer dan bij de vorige Europese verkiezingen, in 2019. Toen werden de stellingen 1,7 miljoen keer beantwoord.
De meeste mensen vulden de StemWijzer op de dag van de verkiezingen in, meldt de ontwikkelaar, het instituut ProDemos.
De StemWijzer werd bijna een maand geleden gelanceerd, op 8 mei. Mensen kunnen er antwoord geven op dertig stellingen. Die gaan onder meer over de verdeling van asielzoekers, belastingen voor grote bedrijven, de situatie in het Midden-Oosten, kernenergie en uitbreiding van de Europese Unie. Na het beantwoorden van de stellingen krijgen mensen te zien met welke partijen hun antwoorden overeenkomen.
BBB van Caroline van der Plas komt met 2 zetels in het Europees Parlement, NSC van Pieter Omtzigt met 1 zetel. Dat blijkt uit de eerste exitpoll van Ipsos I&O/NOS. Beide partijen deden voor het eerst mee aan de Europese verkiezingen.
Nederland heeft donderdag 31 van de 720 zetels van het nieuwe Europees Parlement gekozen. De verkiezingsuitslag mag pas zondag worden bekendgemaakt. De meeste EU-lidstaten stemmen zondag.
De ChristenUnie lijkt uit het Europees Parlement te verdwijnen, volgens de exitpoll van Ipsos I&O in opdracht van de NOS. De partij deed deze verkiezingen, anders dan andere keren, niet samen mee met de SGP. Die kleine christelijke partij lijkt wel 1 zetel te behalen. Forum voor Democratie, die in 2019 met 4 zetels in het parlement kwam, krijgt ook geen zetel volgens de exitpoll. Die radicaalrechtse fractie viel de afgelopen jaren overigens al uiteen.
SGP lijkt haar zetel vooralsnog te behouden. ChristenUnie haalt op dit moment de kiesdrempel net niet. Dat blijkt uit een voorlopige exitpoll van Ipsos I&O. Een definitieve exitpoll volgt om 21:30 uur. De definitieve uitslagen worden zondagavond gepubliceerd.
Nederland heeft donderdag 31 van de 720 zetels van het nieuwe Europees Parlement gekozen. De verkiezingsuitslag mag pas zondag bekend worden gemaakt. De meeste EU-lidstaten stemmen zondag.
De landelijke opkomst tijdens de Europese Parlementsverkiezingen ligt om 19.45 uur “nog steeds aanzienlijk hoger” dan bij de vorige Europese verkiezingen, dat meldt de NOS na onderzoek van Ipsos I&O. Ruim een uur voordat de stembureaus sluiten is volgens het onderzoeksbureau 37 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus geweest, in 2019 was dit op hetzelfde tijdstip 34 procent.
Om 20.00 uur ligt het opkomstpercentage in Utrecht op 51,4 procent, dit is hoger dan de totale opkomst bij de vorige verkiezingen toen de eindteller op 50,8 procent uitkwam. In Den Haag heeft in het laatste uur dat mensen hun stem kunnen uitbrengen 37,3 procent dit al gedaan en in Rotterdam geldt dat voor 31 procent van de kiesgerechtigden. De laatste update uit Amsterdam is van 18.00 uur, toen had ongeveer 30,5 procent van de kiesgerechtigden een stem uitgebracht, in 2019 had 21,7 procent van hen dat op dit tijdstip gedaan.
Schiermonnikoog
Om 18.00 uur was de opkomst voor de Europese verkiezingen op Schiermonnikoog 100 procent, meldt burgemeester Ineke van Gent op X. De opkomst op het Waddeneiland zal boven de 100 procent eindigen. Dat heeft te maken met de vele toeristen die daar - naast de eilanders - hun stem uitbrengen.
Hetzelfde geldt voor Terschelling. Daar zijn veel festivalgangers voor Oerol, dat vrijdag begint. Ook daar wordt dus een opkomst van boven de 100 procent verwacht. De gemeente Terschelling had voor de zekerheid 14.000 stembiljetten besteld, terwijl er maar 4000 kiesgerechtigden zijn.
Nederlanders hebben nog drie kwartier om hun stem uit te brengen in de Europese verkiezingen. De stembussen sluiten om 21:00 uur. Direct daarna volgt een voorlopige exitpoll van Ipsos I&O. Om 21:30 uur verschijnt de definitieve exitpoll.
De definitieve uitslagen worden zondagavond bekend. Europese wetgeving schrijft voor dat landen de officiële resultaten pas mogen publiceren zodra de laatste Europese stembus gesloten is. Die sluit zondagavond om 23:00 uur in Italië. Naar verwachting zijn alle Nederlandse stemmen dan geteld, waarna de definitieve uitslag relatief kort daarna verwacht wordt.
De gemeente Waddinxveen heeft deze verkiezingen een extra toegankelijk stembureau, meldt burgemeester Evert Jan Nieuwenhuis (SGP) op LinkedIn. „In dit stembureau krijgen kiezers meer ruimte en rust om te stemmen. Het is daarom vooral bedoeld voor mensen met een (lichte) beperking.”
Net als in Oostdijk bracht ook in Staphorst een bruidspaar hun stem uit. Burgemeester Jan ten Kate maakte er een foto van.
„Komende donderdag thuisblijven omdat Nederland toch geen vuist kan maken in Europa? Doe het niet, ga stemmen”, klonk het commentaar van het Reformatorisch Dagblad woensdag.
Het landelijke opkomstcijfer tijdens de Europese Parlementsverkiezingen ligt aan het einde van de donderdagmiddag nog altijd “een stuk hoger” dan bij de verkiezingen in 2019, meldt de NOS na onderzoek van Ipsos I&O. Tot 17.45 uur heeft het onderzoeksbureau een opkomst van 29 procent gemeten. Op hetzelfde tijdstip vijf jaar geleden was dit 24 procent.
Tijdens de vorige tussenstand om 15.45 uur werd een opkomst van 23 procent gemeten. De volgende tussenstand geeft Ipsos I&O om 19.45 uur door.
In Utrecht was om 18.00 uur de opkomst 38 procent, in 2019 was dat nog 30,5 procent op dat tijdstip. Amsterdam kreeg vooralsnog van 30,5 procent van de kiesgerechtigden een bezoek bij een stembus, vijf jaar eerder was dit 21,7 procent. Een kleiner deel van 24,8 procent bracht tot nu toe in de hoofdstad een stem uit voor het referendum over de hoofdgroenstructuur.
In Den Haag ging 29 procent van de kiezers stemmen. In Rotterdam gingen tot nu toe een stuk minder mensen naar de stembus. Daar ligt het percentage aan het einde van de donderdagmiddag op 24,3 procent.
In de gemeente Groningen is tot 17.00 uur ruim 30 procent van de kiezers naar de stembus gegaan. In Leeuwarden had een uur eerder 23,5 procent van de kiezers gestemd, meldt Omroep Fryslân. Het landelijk gemiddelde lag toen op 23 procent.
In het Groningse Veendam lag de opkomst met 19 procent om 16.00 uur net onder het landelijk gemiddelde. Om 15.30 uur had in het Drentse Emmen 19,3 procent van de kiezers een stem uitgebracht.
Wat zuidelijker onder Zwolle had in de Gelderse gemeente Oldebroek om 16.00 uur 26 procent van de stemgerechtigden gestemd voor de Europese Parlementsverkiezingen.
In de loop van de middag is het landelijk opkomstpercentage voor de Europese Parlementsverkiezingen gestegen naar 23 procent. Dat meldt onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NOS over de opkomst tot 15.45 uur.
Het laatste landelijke opkomstpercentage werd doorgegeven om 13.45 uur. Dat kwam toen uit op 15 procent, net iets hoger dan de 14 procent op hetzelfde moment in 2019.
Vergeleken met hetzelfde tijdstip is de opkomt nu „flink hoger" dan tijdens de vorige Europese verkiezingen, aldus Ipsos I&O en NOS. Toen was in de loop van de middag 19 procent van de stemgerechtigden komen opdagen.
In Rotterdam lag de opkomst rond 16.20 uur op 18,6 procent. Bij de vorige Europese verkiezingen in 2019 stemde uiteindelijk 34 procent van de kiesgerechtigde Rotterdammers.
In Den Haag stemde tot dusver 22,8 procent en in Eindhoven 21,8 procent. In Utrecht is de opkomst met bijna 30 procent tot nu toe hoger dan in de andere grote steden. Amsterdam heeft nog geen nieuwe cijfers bekendgemaakt. Rond 13.00 uur had 14,7 procent van de Amsterdammers die dat mogen, gestemd.
Op Schiermonnikoog heeft om 14.00 uur bijna driekwart (74 procent) van de kiesgerechtigden gestemd voor de Europese Parlementsverkiezingen, meldt de gemeente op X. Daarmee ligt het Waddeneiland op koers om opnieuw de hoogste opkomst van het land te behalen. Om 11.00 uur was de opkomst nog 37,7 procent.
Schiermonnikoog telt ongeveer achthonderd kiezers en is qua inwoneraantal de kleinste gemeente van Nederland. Bij de vorige Europese verkiezingen in 2019 stemde iets meer dan 80 procent van de kiesgerechtigde eilanders. Dat was met afstand de hoogste opkomst van het land. Landelijk was de opkomst toen 41,9 procent.
Bram en Mélanie startten hun trouwdag op het stembureau in Oostdijk. „Ach, het was in de straat van m’n ouderlijk huis", zei de bruid tegen Omroep Zeeland.
De landelijke opkomst voor de Europese Parlementsverkiezingen lag om 13.45 uur op 15 procent, meldt de NOS op basis van een peiling van onderzoeksbureau Ipsos I&O. Bij de vorige Europese verkiezingen in 2019 had 14 procent van de kiezers op dat tijdstip gestemd, aldus Ipsos.
Om 10.30 uur lag het opkomstpercentage volgens het onderzoeksbureau op 7 procent. In 2019 stemde in totaal 41,9 procent van de Nederlandse stemgerechtigden bij de Europese Parlementsverkiezingen.
De websites van verschillende politieke partijen zijn donderdag niet of nauwelijks bereikbaar door zogeheten ddos-aanvallen.
Het gaat vooralsnog om de sites van het CDA, PVV en FVD. Volgens een woordvoerder van het CDA had de partij in de ochtend last van een ddos-aanval, waarbij de server overspoeld wordt met aanvragen. Er kwamen er miljoenen tegelijkertijd uit het buitenland, zegt de woordvoerder. De CDA-website is nu wel bereikbaar. Die van PVV en FVD zijn nog uit de lucht.
De verantwoordelijkheid voor de aanvallen lijkt te zijn opgeëist door HackNet, een schimmige pro-Russische groep hackers. Die valt vaker sites aan in landen waar Rusland een conflict mee heeft, vaak in samenwerking met andere groepen hackers. „We gaan door met aanvallen op de websites van Nederland en hun partijen”, schrijft de groep op Telegram.
FVD-leider Thierry Baudet spreekt in een bericht op X van een „matrix attack”. „Hele team werkt overuren om de aanval af te slaan.” Met een schaterlachende emoji schrijft hij daarbij: „Russen?”
Bij een ddos-aanval wordt zo veel verkeer gestuurd naar een server, dat die de toestroom niet aankan. Dat gaat meestal via gekaapte apparaten. De server bezwijkt onder de druk, waardoor de website onbereikbaar wordt. Zulke aanvallen zijn zonder veel kennis uit te voeren, en kunnen ook online worden besteld. Voor een slachtoffer is zo’n ddos-aanval vervelend, maar de schade valt mee als de achterliggende systemen niet worden geraakt.
Het landelijke opkomstpercentage voor de Europese Parlementsverkiezingen lag om 10.30 uur op 7 procent, meldt onderzoeksbureau Ipsos I&O in een schatting voor de NOS. Bij de vorige Europese verkiezingen in 2019 was de opkomst op dat tijdstip volgens Ipsos even hoog.
Bij de verkiezingen in 2019 stemde uiteindelijk 41,9 procent van de Nederlandse kiezers voor een nieuw Europees Parlement.
Het verkiezingsprogramma van de SGP is op dit moment niet te raadplegen. Dat kan een goed teken zijn, omdat het waarschijnlijk te maken heeft met drukte op de site.
Inmiddels heeft de nummer een van de lijst gestemd.
Meer dan vijftig mensen hebben hun stem uitgebracht bij het nachtstembureau in Utrecht, dat voor het eerst daar is. Dit meldt de gemeente.
Stemmen op het stadskantoor kon tussen middernacht en 02.00 uur, bijvoorbeeld voor mensen die laat uit hun werk kwamen.
Het opkomstpercentage in de gemeente Utrecht ligt rond 09.00 uur rond de 6 procent.
Bijna 500 mensen zijn donderdag kandidaat om voor Nederland in het Europees Parlement te komen. Dat is het hoogste aantal kandidaten ooit. Bij de vorige verkiezingen in 2019 stonden 308 mensen op het stembiljet, vijf jaar eerder 345.
De Kiesraad heeft in totaal 497 kandidaten goedgekeurd. Dat hadden er nog iets meer kunnen zijn, want de partij Jezus Leeft werd afgewezen. De partij had de aanmeldformulieren niet goed ingevuld.
De partij 50PLUS heeft de meeste kandidaten, namelijk 50. Bij Piratenpartij-De Groenen staan 42 mensen op het stembiljet en bij de Partij voor de Dieren 41.
GroenLinks en PvdA doen voor het eerst met een gezamenlijke lijst mee aan de Europese verkiezingen. Daarop staan 20 namen. Vijf jaar geleden hadden de beide partijen hun eigen kandidatenlijsten. PvdA had toen 23 kandidaten, GroenLinks 20. ChristenUnie en SGP zijn juist uit elkaar gegaan. Vijf jaar geleden hadden ze 30 kandidaten op hun gecombineerde lijst, nu heeft de ChristenUnie 19 kandidaat-Europarlementariërs en de SGP 39.
In totaal doen twintig partijen mee aan de Nederlandse verkiezingen voor het Europees Parlement. Ook dat is een record. Vijf jaar geleden waren er zestien partijen, tien jaar geleden negentien.
NSC-leider Pieter Omtzigt heeft zijn stem uitgebracht bij voetbalvereniging EMOS (Eendracht Maakt Ons Sterk) in Enschede. Op X plaatste hij een foto waarop te zien is dat hij heeft gestemd op Dirk Gotink, de lijsttrekker van de partij voor de Europese verkiezingen.
Kiezers kunnen donderdag op ongeveer 45 stations verspreid door het land hun stem uitbrengen voor het Europees Parlement. Het eerste stationsstembureau opende de deuren om 05.00 uur. Dat was in Winterswijk. Een kwartier later konden kiezers stemmen in Aalten en Breda. Kort daarna konden ook de eerste stemmen worden uitgebracht op het station van Zwijndrecht.
Op station Utrecht Centraal, het grootste station van Nederland, staat van 06.45 uur tot 21.00 uur een stembureau. Ook op stations als Amsterdam Centraal, Rotterdam Centraal, Den Haag Centraal, Den Haag HS en Leiden Centraal kunnen mensen stemmen, maar ook op kleinere stations als Reuver, Nijverdal en Lansingerland-Zoetermeer.
De meeste stembureaus zijn de hele dag open. Ze sluiten om 21.00 uur, waarna de stemmen kunnen worden geteld.
Enkele stembureaus op stations zijn beperkt open. Zo gaan de deuren van het lokaal op station Winterswijk al om 08.30 uur weer dicht. Een mobiel stembureau op station Zwolle is alleen van 06.30 uur tot 08.30 uur open.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen in november konden mensen op 43 stations stemmen. Ook toen waren de stembureaus in Winterswijk en Breda als eerste open.
Gerrie Elfrink, SP-lijsttrekker voor de Europese verkiezingen, heeft donderdagochtend rond 07.30 uur zijn stem voor die verkiezingen uitgebracht in Arnhem. Later op de ochtend zal partijleider Jimmy Dijk, die de SP-fractie in de Tweede Kamer aanvoert, in Groningen stemmen.
Om 07.30 uur zijn de stembureaus in Nederland opengegaan voor de Europese verkiezingen. Het overgrote deel blijft open tot 21.00 uur.
Bijzondere en mobiele stembureaus mogen afwijken van de openstellingsregels. Ze mogen eerder of later opengaan of eerder sluiten, maar niet later dan 21.00 dichtgaan. En ze moeten acht aaneengesloten uren open zijn.
Onder de stemlokalen die eerder zijn opengegaan zijn ruim twintig treinstations. In totaal kunnen mensen deze donderdag in zo’n 45 stations hun stem uitbrengen. Het eerste stationsstembureau, op station Winterswijk, is al om 05.00 uur opengegaan, gevolgd door Breda en Aalten om 05.15 uur.
Kiezers kunnen donderdag vooral naar bibliotheken, wijkcentra, basisscholen en sportverenigingen gaan om hun stem voor het Europees Parlement uit te brengen. Maar er zijn ook stembureaus op bekende en opvallende locaties.
In Amsterdam zijn het Van Gogh Museum en het Concertgebouw, beide aan het Museumplein, in gebruik als stembureau. Mensen kunnen ook stemmen in de Westerkerk, het Anne Frankhuis, het Olympisch Stadion, concertzaal Melkweg en het Scheepvaartmuseum in de hoofdstad.
In het Gelderse dorp Dinxperlo kunnen mensen stemmen aan de grens, op een loopbrug van een woonzorgcentrum. Het ene deel van het gebouw staat in Nederland, het andere deel in Duitsland. Het stembureau is zowel vanuit Duitsland als vanuit Nederland bereikbaar. „Hoe speciaal is het, dat je je stem voor Europa op deze bijzondere locatie kunt uitbrengen. Op een grens die in het dagelijks leven geen grens meer is. Een prachtig symbool voor de samenwerking waar de Europese Unie voor staat”, aldus burgemeester Anton Stapelkamp. Ook in het Brabantse Castelre staat een stembureau aan de grens, in Café In Holland.
Dierentuin Burgers’ Zoo in Arnhem is ook een stembureau. De stembussen staan tussen 09.00 en 18.00 uur bij de pinguïns.
In Rotterdam kunnen kiezers onder meer naar het Maritiem museum, theater De Doelen en ziekenhuis Erasmus MC. Den Haag gebruikt onder meer de tijdelijke Tweede Kamer, het informatiecentrum over de renovatie van het Binnenhof, het ministerie van Binnenlandse Zaken, het Kunstmuseum en de Pier van Scheveningen als stembureaus. Kiezers in Utrecht kunnen naar de Domkerk gaan. Nijmegenaren kunnen terecht in poppodium Doornroosje en in stadion De Goffert van voetbalclub NEC. In Arnhem rijdt een trolleybus uit 1949 rond als mobiel stembureau. De Prinsenhof in Delft, waar Willem van Oranje in 1584 werd doodgeschoten, is ook een stembureau.
SGP en CU trekken dit jaar voor het eerst niet samen op bij de verkiezingen. Wat zijn de verschillen tussen de partijen?
In Alphen aan den Rijn, Boekel, Borne, Midden-Delfland en Tynaarlo kunnen kiezers hun stem voor het Europees Parlement donderdag bij wijze van proef uitbrengen op een nieuw, klein stembiljet. Het ziet er heel anders uit dan de reguliere stembiljetten, het meet bijvoorbeeld maar 40 bij 30 centimeter.
Het belangrijkste verschil is de opmaak. Op het nieuwe biljet staan op de bovenste helft alleen de namen en logo’s van de partijen, op de onderste helft de nummers - niet langer de namen - van de kandidaten. De kiezer brengt zijn stem uit door het vakje rood te maken van de partij van zijn voorkeur, en vervolgens het vakje bij het nummer van de gewenste kandidaat.
De lijst met namen hebben alle kiezers thuisgestuurd gekregen. Ook hangt de lijst in de stembureaus en in de stemhokjes. Wie in het stemhokje een fout maakt, mag tot twee keer een nieuw biljet vragen.
Na verkiezingen kijkt het ministerie van Binnenlandse Zaken hoe de proef is verlopen en wat er beter kan. Daarna besluit het ministerie of het nieuwe stembiljet in heel Nederland wordt ingevoerd. Voor dat laatste is een wijziging van de Kieswet nodig. Demissionair minister Hugo de Jonge zei eerder te hopen dat „met de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 iedereen kan stemmen met het nieuwe stembiljet”.
Zowel de Vereniging van Nederlandse Gemeenten als de Kiesraad is blij met het experiment.
Nederland stemt donderdag als eerste EU-land voor het nieuwe Europees Parlement. Dat trekt de aandacht van de rest van Europa – ook omdat Nederland sinds de verkiezingsoverwinning van de PVV geldt als voorloper van een mogelijke Europese ruk naar rechts.
Van de 720 Europarlementariërs kiest Nederland er 31. Vijf jaar geleden werd de PvdA onder leiding van Frans Timmermans royaal de grootste partij. Maar ditmaal liggen de sociaaldemocraten, ook nu ze samen optrekken met GroenLinks, volgens opiniepeilers nek-aan-nek met de PVV van Geert Wilders. Die haalde in 2019 maar één zetel.
Dat de partij van Wilders het nu zoveel beter lijkt te gaan doen, tekent de opkomst van radicaal-rechts in Europa, klinkt het in Brussel. Ook in landen als Frankrijk, Italië en België staan medestanders van Wilders op winst.
De meeste EU-lidstaten stemmen zondag, en pas daarna mag de verkiezingsuitslag worden bekendgemaakt. Toch krijgt Nederland donderdagavond hoogstwaarschijnlijk al een betrouwbaar beeld van de uitslag. De NOS en onderzoeksbureau Ipsos komen meteen na het sluiten van de stembussen met een zogeheten exitpoll, een peiling onder kiezers die hebben gestemd. Doordat er minder zetels op het spel staan dan bij bijvoorbeeld de Tweede Kamerverkiezingen, is het minder waarschijnlijk dat in de werkelijke uitslag nog zetels verschuiven.
De opkomst bij de Europese verkiezingen in Nederland is nooit hoog. Vijf jaar geleden nam nog geen 42 procent van de kiesgerechtigden de moeite om naar de stembus te gaan. En dat was nog meer dan de keren daarvoor. Diverse Nederlandse lijsttrekkers voor het Europees Parlement vrezen dat de opkomst ditmaal niet heel veel hoger zal zijn.
De formatieperikelen in eigen land leiden mogelijk de aandacht af. De Europese campagne kwam traag op gang, en de lijsttrekkers zijn nauwelijks bekend. Het zijn ook nog eens de derde verkiezingen in Nederland in vrij korte tijd, waardoor er kans op stemmoeheid is. In maart vorig jaar waren de Provinciale Statenverkiezingen, in november die voor de Tweede Kamer en donderdag voor het Europees Parlement.
Advertentie
